1.

Kontrola

funkcja organu polegająca wyłącznie na sprawdzaniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych przez wydawanie im nakazów czy poleceń.

Nadzór

sytuacja, w której organ nadzorujący jest wyposażony w środki oddziaływania na postępowanie organów czy jednostek nadzorowanych, nie może jednak wyręczać tych organów w ich działalności.

środki nadzoru

aby organ nadzorujący mógł władczo oddziaływać na jednostki nadzorowane, przepisy muszą mu przyznawać takie uprawnienia

uprawnienia organu nadzorującego dzieli się zwykle na:

1. środki oddziaływania merytorycznego 2. środki nadzoru personalnego

Środki oddziaływania merytorycznego

np. uprawnienia do zawieszania lub uchylania rozstrzygnięć (uchwał, zarządzeń) jednostek nadzorowanych)

środki nadzoru personalnego

(np. prawo do zawieszania w czynnościach członków kierownictwa nadzorowanej jednostki).

Koordynacja

uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy instytucji, które nie są mu bezpośrednio organizacyjnie i służbowo podporządkowane

kierownictwo:

1. najszersze uprawnienia 2. organ kierujący może używać wszelkich środków w celu oddziaływania na podstępowanie organów kierowanych 3. podstawowymi instrumentami kierowania są wytyczne

organ kierowniczy

ponosi pełną odpowiedzialność za postępowanie organów lub instytucji kierowanych

Kryteriami sprawowania nadzoru, kontroli i koordynacji mogą być

zgodność podjętego działania z przepisami prawa (legalność) albo (oraz) celowość, rzetelność i gospodarność.

Współdziałanie organów

powiązane postępowania co najmniej dwóch niezależnych od siebie organów, przy czym jeden z nich pełni rolę organu głównego (prowadzącego główne postępowanie w sprawie), a drugi rolę organu współdziałającego.

Decentralizacja

sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia.

Hierarchiczne podporządkowanie

oznacza taką zależność organu niższego od organu wyższego, w której organ wyższy ma prawo kierowania pracą organu niższego za pomocą poleceń oraz decyduje o jego obsadzie personalnej

Warunki decentralizacji:

1. Wyposażenie organu niższego we własne kompetencje 2. Brak hierarchicznego podporządkowania 3. Faktyczna samodzielność organu niższego stopnia (przede wszystkim finansowa o organizacyjna <statutowa>)

Autonomia

przyznanie organom zarządzającym określoną część terytorium państwa kompetencji do stanowienia przepisów prawa rangi ustawowej w szerokim zakresie spraw, bez ingerencji władz centralnych państwa.

pojęcie decentralizacji dotyczy

nie tyle stanowienia prawa, ile jego wykonywania

rodzaje decentralizacji

1. terytorialna 2. rzeczowa

decentralizacja terytorialna

polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału terytorialnego w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzędnych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane (np. samorząd terytorialny)

rzeczowa

polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom, z reguły samorządowym, zarządzania określonymi rodzajami spraw (np. samorząd zawodowy np. lekarzy) czy powierzenie wielu zadań z dziedziny nauki Polskiej Akademii Nauk przez ustawę o PAN.

centralizacja

przeciwieństwo decentralizacji; taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego.

w ramach administracji scentralizowanej mogą zachodzić zjawiska

skupienia i rozproszenia kompetencji

Koncentracja kompetencji

zjawisko skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów

Dekoncentracja kompetencji

zjawisko rozproszenia kompetencji na większą liczbę organów.

Samorząd

jest formą decentralizacji administracji albo administracją sprawowaną przez korporacje.

Zasadniczo samorząd dzieli się na 2 główne kategorie:

1. Samorząd terytorialny (zwany czasem powszechnym lub komunalnym) 2. samorząd specjalny

samorząd specjalny

1. zawodowy 2. gospodarczy 3. wyznaniowy 4. narodowościowy 5. użytkowników niektórych zakładów administracyjnych

administracja centralna

cały złożony układ org-funk, który tworzą organy, urzędy i inne podmioty o różnym statusie prawnym (np. agencje rządowe, fundusze celowe), powołane do realizowania zadań administracji publicznej w ramach ich właściwości obejmującej skalę całego państwa.