3. Struktura przestępstwa - część II

przedmiot przestępstwa

dobro prawne, w które wymierzone jest przestępstwo np. życie, własność, bezpieczeństwo

przedmiot wykonawczy

przedmiot materialny na którym dokonuje się przestępstwa

podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony

1. polegające na naruszeniu dobra prawnego 2. polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo 3. abstrakcyjnie narażające dobro prawne

przestępstwo polegające na naruszeniu dobra prawnego

przestępstwo, do którego znamion należy uszczerbek wyrządzony okreslonemu dobru np. zabójstwo, zgwałcenie, oszustwo

przestępstwo polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo

do znamion należy skutek w postaci stanu konkretnego niebezpieczeństwa dla dobra prawnego np. spowodowanie pożaru, udział w niebezpiecznej bójce

przestępstwo abstrakcyjnego narażenia dobra osobistego

polega na zachowaniu, które jest niebezpieczne dla określonego dobra prawnego, ale to niebezpieczeństwo nie jest znamieniem np. używanie broni w trakcie bójki - może ale nie musi powstać żaden uszczerbek

indywidualny przedmiot ochrony

dobro prawne będące przedmiotem ochrony pojedynczego przepisu karnego lub zaatakowane popełnieniem przestępstwa określonego w tym przepisie

rodzajowy przedmiot ochrony

dobro prawne chronione przez GRUPĘ przepisów karnych

ogólny przedmiot ochrony i zamachu

abstrakcyjnie ujęte dobro, którego ochrona to zadanie całego prawa karnego - w praktyce ciężko wskazać takie dobro

przestępstwa podobne

przestępstwa należące do tego samego rodzaju: skierowane przeciw temu samemu dobru prawnemu np. oszustwo i paserstwo skierowane przeciwko mieniu

wymień formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa

1. sprawstwo zwykłe 2. współsprawstwo 3. sprawstwo kierownicze 4. podżeganie 5. pomocnictwo

wymień formy stadialne popełnienia przestępstwa

1. przygotowanie 2. usiłowanie 3. dokonanie

zasada indywidualizacji odpowiedzialności karnej

art. 21 KK - "Okoliczności osobiste wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną uwzględnia się tylko co do osoby, które dotyczą"

sprawstwo - na czym polega

1. musi mieć charakter OSOBISTY 2. musi chodzić o działanie POJEDYNCZEJ OSOBY

współsprawstwo - na czym polega?

wykonanie przestępstwa z inną osobą, ich działanie jest objęte porozumieniem i składa się na pewną całość wypełniającą znamiona określonego przestępstwa

przykład - 5 osób ukradło wspólnie 50 tys. zł, po 10 tys. każda. Jak odpowiedzą?

to jest współsprawstwo - wszyscy odpowiedzą za 50 tys. razem

współsprawstwo przy przestępstwach nieumyślnych

kilka osób działało wspólnie i w porozumieniu i nie zachowało wymaganej ostrożności, co spowodowało okreśłony skutek

współsprawstwo przy przestępstwie indywidualnym właściwym

MOŻLIWE, ale jeśli wszyscy współsprawcy posiadają wymaganą cechę podmiotu albo co najmniej jeden z nich, a reszta wie o tej cesze

współsprawstwo przy przestępstwach indywidualnych niewłaściwych

MOŻLIWE, ale jeżeli współsprawca nie posiada cechy indywidualnej, to odpowiada za typ podstawowy

współsprawstwo przy przestępstwach indywidualnych niewłaściwych typu kwalifikowanego

współsprawca bez cechy indywidualizującej odpowiada za typ kwalifikowany, jeśli wiedział o istnieniu tej cechy u drugiego sprawcy

sprawstwo równoległe

2 osoby w tym samym miejscu i czasie popełniają przestępstwa NIEZALEŻNIE OD SIEBIE

sprawstwo kierownicze

dot. osoby, która kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę wykorzystujące jej uzaleznienie

sprawstwo kierownicze sensu stricto

nie musi łączyć się z zapoczątkowaniem akcji przestępczej poprzez wydanie polecenia - jego istota podporzadkowanie wykonawców sprawcy kierowniczemu

sprawstwo kierownicze z polecenia

polega na wydaniu polecenia wykonania czynu z wykorzystaniem uzależnienia wykonawcy od polecającego - zależność urzędowa, wojskowa czy uzależnienie faktyczne (np. uzależnienie narkomana od dealera)

zakaz karania za ekscesy współdziałającego

np. jeśli sprawca kierowniczy poleci pobicie, a ja w wyniku pobicia pozbawię życia - to tylko ja odpowiadam za zabójstwo

sprawca kierowniczy i współsprawca nie podlegają karze gdy:

1. dobrowolnie zapobiegli dokonaniu czynu zabronionego 2. starali się zapobiec popełnieniu czynu zabronionego, ale im nie wyszło (wtedy nadzwyczajne złagodzenie kary)

podżeganie

polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego - może przybrać każdą formę, jeśli zmierza do wzbudzenia u adresata woli popełnienia czynu zabronionego

strona podmiotowa podżegania

polega na umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego - podżegać musi CHCIEĆ NAKŁONIĆ i CHCIEĆ POPEŁNIENIA przez podżeganego czynu zabronionego

nakłanianie osoby, która już ma zamiar popełnienia przestępstwa

nie jest to podżeganie

pomocnictwo psychiczne

świadome podtrzymywanie istniejącego zamiaru, jeżeli ułatwia to nakłanianemu popełnienie przestępstwa

nawoływanie do popełnienia przestępstwa

dotyczy zwracania się do tłumu osób, a nie do jednej jak przy podżeganiu

pomocnictwo

polega na ułatwieniu innej osobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie 1. narzędzi 2. środka przewozu 3. udzielenie rady lub informacji (to jest przykładowa wyliczanka)

pomocnictwo przez zaniechanie

osoba mająca prawny obowiązek niedopuszczenia do czynu zabronionego, nie dopełnia obowiązku i ułatwia sprawcy popełnienie czynu zabronionego

czy pomocnictwo może być nieumyślne?

NIE - jest zawsze umyślne, ale dopuszcza się zarówno zamiar bezpośredni jak i ewentualny

kiedy ma miejsce pomocnictwo?

przed lub w trakcie popełniania czynu zabronionego

poplecznictwo

udzielenie sprawcy pomocy po popełnieniu przestępstwa

paserstwo

zachowanie polegające na ułatwieniu sprawcy korzystania z owoców przestępstwa

teoria formalno-obiektywna rozgraniczenia pomocnictwa od współsprawstwa

jeśli czyn polega na realizacji znamion danego przestępstwa - to jest współsprawstwo

teoria subiektywna rozgraniczenia pomocnictwa od współsprawstwa

badamy czy Z traktował popełnione wspólnie z X przestępstwo jako własne, czy tylko chciał ułatwić jego popełnienie przez X

teoria materialno-obiektywna rozgraniczenia pomocnictwa od współsprawstwa

badamy czy zachowanie danej osoby było istotnym wkładem w popełnienie przestępstwa - jeśli tak - to WSPÓŁSPRAWSTWO

podżeganie i pomocnictwo przy przestępstwach indywidualnych

wystarczy, że podżegacz lub pomocnik wiedzą o występowaniu cechy szczególnej u sprawcy

uczestnictwo konieczne

dla niektórych typów przestępstw dla ich popełnienia jest konieczne działanie lub współdziałanie więcej niż jednej osoby np. kazirodztwo, bójka, zgwałcenie zbiorowe

odpowiedzialność podżegacza i pomocnika

1. odpowiadają w granicach swojej umyślności niezaleznie od sprawcy głównego 2. nie odpowiadają za ekscesy osoby podżeganej lub której udzielają pomocy

kara za podżeganie i pomocnictwo

wymierzana w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo - ALE przy pomocnictwie można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

co jeśli czynu do którego podżegano/pomagano tylko usiłowano dokonać?

odpowiedzialność podżegacza/pomocnika jak za usiłowanie

wyłączenie odpowiedzialności pomocnika i podżegacza

możliwe przy skutecznym żalu - podżegacz lub pomocnik dobrowolnie zapobiegli popełnieniu czynu zabronionego przy którym wczesniej majstrowali - NIE DOTYCZY PROWOKATORA

nieskuteczny czynny żal

nie udało się pomimo starań zapobiec popełnieniu przestępstwa - możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary

prowokator

osoba, która nakłania inną osobę do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego

prowokacja jako działanie organów

jest legalna jeśli zmierza do: 1. sprawdzenia uzyskanych informacji 2. ustalenia sprawców 3. uzyskania dowodów

elementy pochodu przestępstwa

1. zamiar 2. przygotowanie 3. usiłowanie 4. dokonanie

dlaczego zamiar nie jest formą stadialną przestępstwa?

ponieważ przestępstwo musi polegać NA CZYNIE, a nie wyłącznie na nastawieniu psychocznym człowieka

przygotowanie w sensie ścisłym

podjęcie czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego, zwłaszcza polega na uzyskaniu lub przysporzeniu informacji, środków lub sporządzeniu planu działania

wejście w porozumienie

forma przygotowania, która polega na uzgodnieniu zamiaru popełnienia przestępstwa z innymi osobami

karalność przygotowania

tylko wtedy, gdy stanowi tak ustawa - czyli zasadniczo przygotowanie jest bezkarne

wyjątki od bezkarności przygotowania

1. przygotowanie do wojny napastniczej, ludobójstwa 2. przygotowanie do zdrady głównej, zamachu stanu, dezercji, fałszowania dokumentów 3. przygotowanie do zabójstwa

czynny żal za przygotowanie

polega na dobrowolnym odstąpieniu od przygotowania (zniszczenie przygotowanych środków, zapobiegnięcie ich użyciu), a przy porozumieniach polega na podjęciu istotnych działań zmierzających do zapobieżenia dokonania

usiłowanie - elementy

1. zamiar popełnienia czynu zabronionego 2. zachowanie się zmierzające BEZPOŚREDNIO ku dokonaniu 3. brak dokonania

zamiar przy usiłowaniu

1. bezpośredni albo ewentualny 2. usiłowanie NIE DOTYCZY przestępstw nieumyślnych ani popełnianych z winy mieszanej

zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonanica czynu zabronionego

jest uznawane za usiłowanie i wobec tego karalne - musi być dalszym krokiem niż tworzenie warunków

zachowanie pośrednio zmierzające do dokonania czynu zabronionego

to co najwyżej przygotowanie

karalność usiłowania

1. zagrożone jest tak samo jak dokonanie 2. w praktyce kary za usiłowanie są niższe

usiłowanie nieudolne

usiłujący nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe - zachowanie sprawcy nie zagraża dobru prawnemu, ale on sądzi błędnie że jest inaczej

karalność usiłowanie nieudolnego - kiedy

1. usiłowanie niemożliwe przez brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim czynu zabronionego 2. użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego

karalność usiłowanie nieudolnego - jak?

taka sama kara jak za usiłowanie udolne ALE - możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary a nawet odstąienia od jej wymierzenia

czynny żal przy usiłowaniu

nie podlega karze za usiłowanie, kto DOBROWOLNIE odstąpił od czynu zabronionego lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego

dobrowolność czynnego żalu

1. jeśli jest on wymuszony przez okoliczności lub inne osoby - nie ma bezkarności 2. usiłujący nie musi kierować się żadnymi moralnymi pobudkami - ważna jest jego wola

przygotowanie usiłowanego czynu przy skutecznym żalu

usiłujący, który przejawi skuteczny czynny żal, nie podlega za przygotowanie odpowiedzialności

bezskuteczny czynny żal za usiłowanie

sprawca bezskutecznie chciał zapobiec skutkowi - odpowiedzialność karna z możliwością nadzwyczajnego złagodzenia kary