Biologia

Tkanka nabłonkowa. komórki tkanki nabłonkowej ściśle do siebie przylegają. tworzą jedną lub wiele warstw ułożonych na błonie podstawowej, czyli warstwie substancji międzykomórkowej zawierającej włókna białkowe.

W zależności od ilości warstw i kształtu komórek wyróżniamy pięć głównych rodzajów tkanki nabłonkowej, nazywanych nabłonkami:

nabłonek jednowarstwowy płaski

nabłonek jednowarstwowy sześcienny

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy

nabłonek wielowarstwowy płaski

budowa nabłonków jest związana z funkcjami, które pełnią w organizmie.

nabłonek jednowarstwowy płaski

budowa: płaskie komórki tworzące cienką warstwę

funkcja: umożliwia transport różnych substancji tlenu i dwutlenku węgla

występowanie: pęcherzyki płucne, włosowate naczynia krwionośne.

nabłonek jednowarstwowy sześcienny

budowa: komórki w kształcie sześcianów

funkcje: wydziela i wchłania substancje. wyścieła przewody wyprowadzające różnych gruczołów.

występowanie: przewody wyprowadzające gruczołów np. ślinianek. kanaliki nerkowe.

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty

budowa: wysokie komórki kształcie walca które niekiedy mają wypustki tzw. mikrokosmki

funkcja: wchłania i wydziela substancje.

występowanie: Żołądek, jelito cienkie,

nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy

budowa: wysokie i niskie komórki których układ daje wrażenie wielowarstwowości komórki mogą mieć rzęski

funkcja: wyścieła dużą część dróg oddechowych. rzęski usuwają zanieczyszczenia.

występowanie: drogi oddechowe.

Nabłonek wielowarstwowy płaski

budowa: wiele warstw komórek, które są coraz cieńsze w miarę oddalania się od błony podstawnej

funkcja: głównie ochronna

występowanie: powierzchnia ciała

tkanka mięśniowa

tkanka mięśniową jest zbudowana z wydłużonych elementów I komórek mięśniowych lub włókien mięśniowych

komórki i włókna mięśniowe mają zdolność do kurczenia się, ponieważ zawierają liczne włókienka kurczliwe, zbudowane z białek-aktyny (cienkie włókienka) lub miozyny (grube włókienka).

W zależności od budowy i sposobu funkcjonowania wyróżniamy trzy rodzaje tkanki mięśniowej. są to:

tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa

tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca

tkanka mięśniowa gładka

tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa:

mechanizm skurczu: skurcze są prawie zawsze zależne od woli (Wyjątek np. przepona)

występowanie: serce

tkanka mięśniowa gładka:

mechanizm skurczu: skurcze są powolne, długotrwałe i niezależne od woli

występowanie: Ściany narządów wewnętrznych np. jelit

tkanka nerwowa

tkanka nerwowa składa się z dwóch rodzajów komórek: komórek nerwowych, czyli neuronów oraz komórek glejowych.

komórki nerwowe (neurony)

komórki nerwowe pełnią następujące funkcje:

przewodzą impulsy nerwowe

odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego i środowiska wewnętrznego.

przekazują informacje do różnych narządów, przez co kontrolują i koordynują ich pracę.

impuls przewodzony przez komórkę nerwową biegnie zwykle od dendrytów do aksonu.

komórki glejowe

Komórki glejowe pełnią następujące funkcje:

stanowią podporę dla komórek nerwowych oraz wspomagają ich wzrost i funkcjonowanie,

dostarczają neuronom substancji odżywczych

tworzą osłonki mielinowe wokół aksonuów

tkanka Łączna

tkanka Łączna budowa ogólna

tkanka Łączna jest najbardziej zróżnicowaną pod względ am budowy tkanką zwierzęcą

składa się z komórek oraz substancji międzykomórkowej

komórki są zwykle luźno rozrzucone w substancji międzykomórkowej

substancja międzykomórkowa składa się z bezpostaciowej substancji podstawowej i Włókien białkowych (m.in. włókien kolagenowych I Włókien sprężystych)

ze względu na pełnione funkcje Wyróżniamy trzy główne rodzaje tkanki łącznej

tkanka Łączna właściwa: tkanka włóknista i tkanka tłuszczowa

tkanka Łączna podporowa: tkanka kostna i tkanka Chrzęstna

tkanka Łączna Płynna: krew i limfa

tkanka Łączna właściwa

tkanka Łączna właściwa występuje w organizmie w największej ilości. jej przykładami są tkanka włóknista oraz tkanka tłuszczowa

tkanka włóknista

budowa: tkanka włóknista jest zbudowana z komórek różnego rodzaju

substancja międzykomórkowa zawiera włókna białkowe - głównie kolagenowe,

ilość substancji międzykomórkowej oraz sposób ułożenia Włókien białkowych zależą od miejsca występowania oraz pełnionej funkcji

funkcje: stanowi rusztowanie dla innych tkanek,

wypełnia wolne przestrzenie między narządami,

Łączy i wzmacnia różne elementy organizmu

przykłady występowania: błony surowicza wyścielające Jamy ciała.

Ścięgna i więzadła

skóra właściwa

tkanka tłuszczowa

budowa: składa się z komórek wypełnionych tłuszczem

wyróżniamy dwa rodzaje tkanki tłuszczowej: Żółtą - występującą głównie u dorosłych i brunatną – występującą głównie w okresie noworodkowym i niemowlęcym

funkcje: magazynuje substancje zapasowe

Amortyzuje przed wstrząsami

odpowiada za termoizolacje i Termoregulacje

przykłady występowania: głównie warstwa podskórna

tkanka Łączna podporowa:

tkanka Łączna podporowa pełni przede wszystkim funkcję ochronne oraz stanowi rusztowanie organizmu. wyróżniamy dwa rodzaje tkanki łącznej podporowej: tkankę chrzęstną I tkankę kostną

tkanka Chrzęstną

budowa: składa się z komórek chrzęstnych występujących pojedynczo lub po kilka w jamach chrzestnych.

ilość substancji międzykomórkowej jest duża.

włókna białkowe kolagenowe I włókna sprężyste obecne w substancji międzykomórkowej nadają jej elastyczność oraz wytrzymałość na rozciąganie i ściskanie

w tkance chrzęstnej nie wystepują naczynia krwionośne i nerwy

funkcje: Zmniejsza tarcie kości przy wykonywaniu ruchów

Zapewnia amortyzację podczas poruszania się

Łączy niektóre kości

Buduje niektóre części ciała

występowanie: powierzchnię stawowe, małżowina uszna, elementy krtani, spojenie łonowe, dyski międzykręgowe, połączenia żeber z mostkiem,

tkanka kostna

budowa: W jej skład wchodzą komórki kostne

substancja międzykomórkowe zawiera dużą ilość soli mineralnych (np. soli wapnia) nadających jej twardość oraz włókna kolagenowe odpowiadające za elastyczność kości

Wystepują w niej także liczne naczynia krwionośne i nerwy

ze względu na budowę wyróżniamy tkankę kostną zbitą i tkankę kostną gąbczastą

w tkance kostnej zbitej substancja międzykomórkowa tworzy blaszki kostne układające się wraz z komórkami kostnymi w charakterystyczne pierścienie

W tkance kostnej gąbczastej blaszki kostne tworzą beleczki o luźnym układzie

funkcje: buduje elementy szkieletu

jest magazynem soli mineralnych

występowanie: kości szkieletu

tkanka Łączna Płynna

tkanka Łączna Płynna to krew i limfa

krew

krew składa się z elementów morfotycznych - krwinek i Płytek krwi - oraz dużej ilości substancji międzykomórkowej nazywanej osoczem

składniki krwi: substancja międzykomórkowa - osocze

budowa: składa się głównie z wody (90%) oraz rozpuszczonych lub zawieszonych w niej związków organicznych i nieorganicznych: białek, soli mineralnych, składników pokarmowych, produktów metabolizmu.

funkcja: Uczestniczy w transporcie substancji, procesach odpornościowych i krzepnięciu krwi

elementy morfotyczne

krwinki czerwone – erytrocyty

budowa: mają kształt dwuklęsłych dysków, nie zawierają jądra komórkowego i mitochondriów

funkcja: dzięki obecności hemoglobiny transportują tlen i częściowo dwutlenek węgla

krwinki białe – Leukocyty

budowa: mają kulisty kształt i zawierają jądra komórkowe, część z nich jest zdolna do ruchu

funkcje: odpowiadają za reakcje odpornościowe, neutralizują drobnoustroje, produkują przeciwciała

płytki krwi – trombocyty

budowa: są fragmentami komórek otoczonymi błoną, nie mają jądra komórkowego

Funkcje: biorą udział w krzepnięciu krwi

funkcje krwi

krew pełni następujące funkcje:

transportuje hormony oraz substancje pokarmowe i tlen

odprowadza końcowe produkty przemiany materii, takie jak dwutlenek węgla oraz Mocznik

reguluje poziom wody, elektrolitów oraz temperaturę w organizmie

bierze udział w procesach odpornościowych

limfa

limfa powstaje z płynu tkankowego, którym jest osocze przefiltrowane przez włosowate naczynia krwionośne do przestrzeni międzykomórkowych

zawiera znaczną ilość limfocytów oraz substancje które przenosi między osoczem a tkankami

transportuje tłuszcze oraz bierze udział w procesach odpornościowych

budowa skóry człowieka

skóra człowieka składa się z dwóch warstw: naskórka i skóry właściwej

pod skórą znajduje się tkanka podskórna

naskórek–zewnętrzna warstwa skóry

zewnętrzna warstwa skóry to naskórek. Naskórek jest zbudowany z tkanki nabłonkowej wielowarstwowej

tworzy skuteczną barierę przed czynnikami zewnętrznymi

chroni organizm przed utratą wody

składa się z dwóch głównych części: warstwy zrogowaciałej i warstwy rozrodczej

warstwa zrogowaciała

warstwa zrogowaciała naskórka jest stwardniała na skutek odkładania się keratyny - nierozpuszczalnego w wodzie białka, które jest odporne na działanie czynników chemicznych oraz fizycznych

warstwa zrogowaciała naskórka systematycznie się złuszcza i jest zastępowane nowymi komórkami

warstwa rozrodcza

komórki warstwy rozrodczej intensywnie się dzielą

nowo powstałe komórki są wypychane ku powierzchni skóry, gdzie rogowaciwją i zastępują złuszczonej komórki wierzchniej warstwy

W warstwie rozrodczej naskórka wystepują też komórki zwane melanocytami. produkują one barwniki – Melaniny. Rolą melanin jest ochrona skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego. Od ilości tych barwników zależy kolor naszej skóry

naskórek tworzy różne struktury, które nazywamy wytworami naskórka

wytwory naskórka

wytwory naskórka powstają z komórek nabłonkowych I są umiejscowione w skórze właściwej wytworami naskórka są włosy, paznokcie oraz gruczoły – potowe, łojowe i mlekowe

włosy

włosy są zbudowane z komórek zawierających keratynę (Z wyjątkiem Cebulki włosa) U człowieka wystepują w postaci szczątkowej. U innych ssaków pełnią funkcję termoizolacyjną

paznokcie

paznokcie są zbudowane głównie z keratyny. chronią końcówki palców i wzmacniają odbiór wrażeń dotykowych przez opuszki palców

gruczoły

gruczoły potowe – wydzielają pot, który bierze udział w termoregulacji i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii. Pot także przeciwdziała rozwojowi chorobotwórczych bakterii i Grzybów na skórze

gruczoły łojowe - wydzielają Łój, który natłuszcza włosy i na skórek, dzięki czemu są one bardziej elastyczne. Łój stanowi także barierę ochronną przed chorobotwórczymi bakteriami i grzybami

gruczoły mlekowe – wydzielają mleko (pierwszy pokarm noworodka), które jest mieszaniną Białek, tłuszczów, cukrów, witamin, hormonów i przeciwciał. Gruczoły mlekowe są aktywne u kobiety po porodzie.

skóra właściwa

skóra właściwa to warstwa skóry, która leży tuż pod naskórkiem. jest zbudowana głównie z tkanki łącznej włóknistej

W tkance łącznej włóknistej Wystepują liczne włókna białkowe (np. włókna kolagenowe), które nadają skórze wytrzymałość mechaniczną, elastyczność i rozciągliwość

W skórze właściwej znajdują się też liczne naczynia krwionośne, dzięki czemu może ona usuwać szkodliwe produkty przemiany materii i uczestniczyć w termoregulacji

receptory, które znajdują się w skórze właściwej, umożliwiają odbiór informacji ze środowiska zewnętrznego

tkanka podskórna

tkanka podskórna znajduje się pod skórą. Jest utworzona głównie z tkanki tłuszczowej. Grubość tkanki podskórnej oraz zawartość w niej tkanki tłuszczowej zależą m.in. od okolicy ciała, płci oraz stopnia odżywienia organizmu

tkanka podskórna pełni funkcje:

termoizolacyjną – chroni ciało przed utratą ciepła

amortyzującą – chroni ciało przed uszkodzeniami mechanicznymi

zapasową – stanowi rezerwę energetyczną organizmu

funkcje skóry

funkcje skóry to:

funkcja ochronna, funkcja wydzielnicza, funkcja wydalnicza, funkcja syntetyzująca, funkcja receptorowa, funkcja termoregulacyjna,

funkcja ochronna skóry

funkcja ochronna skóry polega na ochronie organizmu przed czynnikami zewnętrznymi i utratą wody. Jest możliwa dzięki: układowi komórek naskórka, obecności keratyny i melanin, niskiemu odczynowi ph skóry,