biologia

ekologia pochodzenia

pochodzi z języka greckiego utworzono od dwóch wyrazów oikos oznaczające dom w środowisko lub miejsce życia oraz Logos oznaczając umysł

Ekologia to

nauka zajmująca się badaniem zależności między organizmami oraz między organizmami a środowiskiem

nisza ekologiczna co to

wszystkie wymagania które muszą być spełnione aby organizmy danego gatunku mogły przeżyć i wydać na świat potomstwo tego budynek zajmuje charakterystyczną dla siebie niższą ekologiczną

co się składa na nisze ekologiczną

warunki środowiska w których żyje dany organizm dostępność zasobów środowiska powiązania organizmu z innymi organizmami pojęcie niż ekologicznej można także odnosić do całego gatunku

siedlisko

obszar który zamieszkuje dane organizm zostało wyodrębnione na podstawie cech geograficznych klimatycznych i glebowych na terenie Siedliska może znajdować się wiele niż ekologicznych

Siedlisko a nisza ekologiczna

Siedlisko jest często mylone zniszczą ekologiczną na przykład siedliskiem łosia jest las Olchowy a niższą są wszystkie jego wymagania życiowe w tym samym siedlisku może występować wiele różnych organizmów ale nigdy nie będą one miały takich samych niż

czynniki wpływające na organizmy ożywione

organizmy tego samego gatunku organizmy innych gatunków

czynniki wpływające na organizmy nieożywione

temperatura wilgotność powietrza na słonecznie Nie stężenie tlenu i dwutlenku węgla zawartość soli mineralnych ukształtowanie terenu

tolerancja ekologiczna

zdolność przystosowywania się organizmu do zmian zachodzących w środowisku

niedobór wody w glebie

powodują że liście pomidora żółkną

optymalna ilość wody

w glebie sprawia że pomidory rozwija się najlepiej

nadmiar wody w glebie

chcieliście pomidora stają się brązowe i opadają

optimum

Jeżeli jakiś czynnik osiąga wartość dużo wyższą lub niższą od Optimum organizm Przestaje się prawidłowo rozwijać

organizmy wskaźnikowe

w ocenie stanu środowiska są organizmy o wąskim zakresie tolerancji ekologicznej wobec podanego czynnika czyli organizmy wskaźnikowe organizmami wskaźnikowymi mogą być zarówno roślinne jak i zwierzęta na przykład larwy jętek pomagają ocenić jakość wód

Do czynników największym stopniu wpływających na występowanie organizmów zalicza się

dostępność wody temperatury natężenie światła oraz stężenie soli mineralnych w wodzie i w glebie

skala porostowa

po prostu ustawione od najmniej do najbardziej wrażliwych tworzą tak zwaną skalę porostową która służy do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki SO2 w badanej okolicy

populacja

grupa osobników tego samego gatunku żyjących na określonym obszarze w tym samym czasie organizmy jednego gatunku tworzą wiele populacji na przykład dzięcioły czarne z Borów Tucholskich stanowią inną populację niż dzięcioły czarne z Puszczy Białowieskiej

liczebność

czyli liczba wszystkich osobników danego gatunku występujących na określonym obszarze w tym samym czasie na przykład populacja żubra w polskiej części Puszczy Białowieskiej pod koniec 2016 roku liczyła 596 osobników

ważne wskaźnik charakteryzujący populację jest również

zagęszczenie to liczba osób przypadających na określoną jednostkę powierzchni lub objętości środowiska na przykład metr kwadratowy łąki lub metr sześcienny wody w jeziorze

czynniki wpływające na liczebność i zagęszczenie populacji

rozrodczość imigracja emigracja śmiertelność

populacja w przestrzeni rozmieszczenie losowe

osobniki żyjące pojedynczo lub po kilka różnych odległościach od siebie to na przykład rozmieszczenie losowe może ono świadczyć o dogodnych warunkach środowiska poszczególne organizmy nie muszą rywalizować o pożywienie czy Schronienie

populacja w przestrzeni rozmieszczenia równomierne

jeżeli osobniki danej populacji żyją Niemal w jednakowych odległościach od siebie to mamy do czynienia z rozmieszczeniem równomiernym można je zaobserwować między innymi U niektórych gatunków roślin występujących na pustyniach itp.

populacja w przestrzeni rozmieszczenie skupiskowe

w przyrodzie osobniki danej populacji najczęściej żyją w oddalonych od siebie grupach takie rozmieszczenie organizmów nazywamy rozmieszczeniem skupiskowym można je zaobserwować na przykład u owadów żyjących w społecznościach

życie w grupie zalety

zwierzętom polującą w stadzie łatwiej osaczyć i polować nawet znacznie większą ofiarę stado zwierząt znacznie łatwiej jest obronić swoje terytorium lub przekonnicy drapieżnika zwierzęta wspólnie opiekujące się młodymi zwiększają ich szanse przezycia

życie w grupie wady

zasoby środowiska są ograniczone to między osobnikami danej populacji dochodzi do konfliktów a w liczących wiele osobników zdecydowani łatwiej rozprzestrzeniaa się choroby i pasożyty w sezonie godowym zwierzeta prowadzą walki o dominację i partnerki

trzy główne okresy młodzieńczowe

1okres młodzieńczy trwa od narodzin Do chwili gdy osobnik osiąga dojrzałość płciową 2okres rozrodczy trwa od osiągnięcia dojrzałości płciowej do utraty rozmnażania się 3okres starości jest w momencie utraty zdolności rozmnażania i trwa aż do śmierci

struktura płciowa

stosunek liczby osobników żeńskich do męskich W populacji

struktura wiekowa

stosunek liczby osobników w poszczególnych okresach rozwojowych

populacja rozwijająca się

charakteryzuje znaczna przewaga osobników młodocianych liczebność takiej populacji będzie rosła

populacja ustabilizowana

liczebność osobników w poszczególnych okresach rozwojowych jest zbliżona liczba ludność takiej populacji będzie się utrzymywała na stałym poziomie

populacja wymierająca

charakteryzuje się znaczną przewagą osobników dojrzałych i starych nad młodocianymi taka populacja będzie maleć a więc grozi jej wymarcie

antagonistyczna

takie zależności mogą się tworzyć między organizmami należącymi do tego samego gatunku lub to różnych gatunków jeśli przynoszą straty choć jednej ze stron co oddziaływania ujemne

nieantagonistyczna

jeśli żadna ze stron nie ponosi start a przynajmniej jedna z nich odnosi korzyści są to oddziaływania dodatnie czyli

konkurencja wewnątrzgatunkowa

jeżeli współzawodniczą ze sobą osobniki tego samego gatunku

co to konkurencja

gdy organizmy rewalizują o te same ograniczone zasoby środowiska

konkurencja międzygatunkowa

gdy o te same zasoby środowiska zabiegają organizmy różnych gatunków małe do czynienia z

rośliny konkurują o

na szczęście i dostęp do światła wody i soli mineralnych oraz o zwierzętach zapylające kwiaty lub rozsiewające nasiona

zwierzęta konkurencja

najczęściej konkurują o pokarm dostęp do wody partnera do rozrodu terytorium lub miejsca schronienia

Jak wygrać w walkę o zasoby

Im bardziej zasoby środowiska są ograniczone tym intensywniej organizmu o nie konkurują współzawodnictwo w murze na osobnikach wykształcenie i modyfikacje różnych cech budowy ciała oraz strategii zachowań które zwiększają szanse zwycięzcy porywalizacji

O co mogą być walki

terytorium pokarm partner do rozrodu miejsce do gniazdowania soli mineralne światła

konkurencja wewnątrzgatunkowa

może doprowadzić także do śmierci słabszych osobników na przykład w wyniku walki lub braku pokarmu czy innych zasobów

drapieżnictwo

jedna z antagonistycznych zależności między gatunkowych polega ona na tym że dla jednych organizmów inne organizmy są pokarmem populacje drapieżnika odnosi z tej zależności korzyści a populacja ofiary ponosi straty

przystosowania organizmów do drapieżnictwa

długi ogon smukłe ciało Obszerna klatka piersiowa i duża płuca dobrze rozwinięte narządy zmysłów szerokie nozdrza ostra kły silnie umięśnione tylne kończyny

sposoby polowania

upodabnianie się do podłoża udawanie rośliny tworzenie pułapek paraliżowanie ofiary wzbudzanie zainteresowania wapienie przynętą skradanie się atak z ukrycia

Jak nie dać się zjeść

udawanie martwego pancerz kolce upodabnianie się do groźnych gatunków kamuflaż substancje toksyczne w ciele

roślinożerność

antagonistyczna zależność międzygatunkowa w której roślinożerca zjadając części roślin odnosi korzyści a rośliny zwykle podnoszą straty większość roślinożerców żywi się różnorodnym pokarmom na przykład sarny żywią się pędami traw i krzewów

znaczenie roślinożerców

roślinożercy zwykle zjadają tylko część rośliny dlatego rzadko stanowią bezpośrednią przyczynę i śmierci uszkodzony organizm jest jednak osłabiany i może zginąć na przykład na skutek ataku pasożytów takich jak grzyb lub bakterie

Jak bronią się przed zjedzeniem rośliny

wytwarzają obrone np ciernie i kolce albo upodapniają się do podłoża aby obronić się przed zjedzeniem roślina odstrasza roślinożerców za pomocą substancji chemicznych kilka z nich ma odstraszający zapach i smak lub podrażniają skórę i błony śluzowe

przystosowania organizmów do roślinożerności

szerokie zęby umożliwiają staranne rozcieranie pokarmu jelita przeżuwacze są dłuższe od jelit zwierząt odżywiającym się innych pokarmem ze względu na konieczność dłuższego trawienia żołądek przeżuwa czy składa się z czterech komór ziemi

pasożytnictwo

zależność w której jeden organizm czyli pasożyt żyje kosztem drugiego organizmu zwanego żywicielem żywiciel jest dla pasożyta źródłem powierzchniwienia

pasożyty zewnętrzne

żyją na powierzchni ciała swoich żywicieli na przykład kleszcze Piaski czy pchły

pasożyty wewnętrzne

czy ją wewnątrz ciała swoich żywiciel na przykład tasiemca owsiki czytlisty ludzkie

przystosowania organizmów do pasożytnictwa

narządy czepne duża liczba potomstwa sposoby pobierania pokarmu wytwarzanie substancji chemicznych

pijawka lekarska

pasożytnicza odżywiająca się krwią kręgowców jeśli nie znajdują się substancje chirurdzyna zapobiegająca krzepnięcie krwi histamina rozgrzewająca naczynia krwionośne żyeiciela substancje znieczulające dzięki której przecięcie jego skóry jest bezbolesna

symbioza

zwana mutualizmem obligatoryjnym jest to związek niezgody do przeżycia obu stronom jeśli jeden z organizmów został nie pozbawiony partnera ginie

protokooperacja

mutalizmem fakulatywnym jest to związek który przynosi korzyści obu organizmu ale nie jest warunkiem niezbędnym do ich przeżycia

komensalizm

zależność w której jeden gatunek czerpie korzyści jest obecności drugiego nie wyrządzając mu szkodę ani nie przynosząc korzyści

ekosystem

zbiór elementów ożywionych i nieożywionych które wzajemnie na siebie wpływają obszar zajmowany przez pojedyncze ekosystem może mieć bardzo różną wielkość

ekosystemy naturalne

powstało bez udziału człowieka i jego wpływ na funkcjonowanie takiego systemów jest ograniczona

ekostrama sztuczna

powstało w wyniku działalności człowieka i są przez niego cały czas przekształcane Należą do nich między innymi pola Sady parki miejskie

Do czego wykorzystujemy ekosystemu

pozyskiwanie żywności uzyskiwania surowców niematerialne użytkowanie ekosystemu

łańcuch pokarmowy

producent konsument pierwszego rzędu konsument drugiego rzędu i Konsumenta trzeciego rzędu

poziomy troficzne producenci

podwaliłam związki organiczne ze związków nieograniczonych producentami są organizmy samożywne do których zalicza się większość roślin Niektóre bakterie oraz część protistów

poziomy troficzne konsumenci

potrzebne związki organiczne uzyskując innych organizmów konsumentami są organizmy cudzożywne czy ci zwierzęta pozarotnicze oraz grzybnie które bakterie oraz część protistów

łańcuch pokarmowy

w ciągu organizmów z których każdy jest zjadany przez kolejne pierwszym ogniwem łańcucha atomowego są producenci