biologia

gruźlica

choroba bakteryjna, droga kropelkową/pyłkową, szczepienie ochronne

tężec

choroba bakteryjna, rany zabrudzone ziemią, dezynfekcja ran, podanie surowice przeciwtężcowej, szczepienie ochronne

borelioza

choroba bakteryjna, ugryzienie przez zakażonego kleszcza, stosowanie preparatów odstraszających kleszcze, odzież ochronna

salmonelloza

choroba bakteryjna, droga pokarmowa, przestrzeganie zasad higieny, szczepienie ochronne

kiła

choroba bakteryjna, droga plciowa, unikanie przypadkowych kontaktow seksualnycj, stosowanie prezerwatyw

rzężączka

choroba bakteryjna, droga płciowa, unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, stosowanie prezerwatyw

wscieklizna

w, pogryzienie przez zakażone zwierze/kontakt z wydzielinami, przeszczep narządu, przemycie rany wodą z mydłem, przemycie rany surowicą przeciw wirusowi wścieklizny, domięśniowe/dożylne podanie surowicy przeciw wirusowi wscieklizny, badanie dawcow organów

aids/hiv

w, droga płciową, kontakt z krwia zarażonej osob6, zakażenie dziecka przez chorą matkę w trakcie ciąży lub porodu, unikanie przypadkowych kontaktow seksualnych, stosowanie prezerwatyw, rutynowe badanie na obecność hiv, badanie dawcow krwi i narządów

choroba heinego-medina, polio

w, droga pokarmowa, kontakt z odchodami psob zakażonych, szczepienie ochronne, ochrona wod przed zanieczyszczeniem fekaliami, przestrzeganie zasad higieny

brodawki lub rak szyjki macicy hpv

w, kontakt ze skora osoby zakazonej lub z przedmiotami przez nia uzywanymi, droga plciowa, przestrzeganie zasad higieny, szczepienia ochronne, unikanie przypadkowych kontaktow seksualnych, stosowanie prezerwatyw

grypa

w, droga kropelkowa (powietrzna), szczepienie ochronne

odra

w, droga kropelkowa, szczepienie ochronne

ospa wietrzna

droga kropelkowa, kobieta w ciąży może poronić, szczepienia ochronne

różyczka

droga kropelkowa, zakażenie dziecka przez chora matke podczas ciąży, szczepienia ochronne

świnka

droga kropelkowa, moze prowadzic do bezpłodności mężczyzn, szczepienia ochronne

wirusowe zapalenie wątroby typu a

droga pokarmowa, kontakt z odchodami osób chorych, przestrzeganie zasad higieny, szczepienia ochronne

wirusowe zapalenie wątroby typu b

droga plciowa, kontakt z krwia osoby zakażonej, unikanie przypadkowych kontaktow seksualnych, stosowanie prezerwatyw, przestrzeganie zasad higieny, badanie dawcow krwi i narządów, szczepienie ochronne

wirusowe zapalenie wątroby typu c

droga plciowa, kontakt z krwia osoby zakazonej, unikanie przypadkowych kontaktow seksualnych, stosowanie prezerwatyw, przestrzeganie zasad higieny, badanie dawcow krwi I narządów

wirus onkogenny

wirus powodujący nowotwór

budowa wirusa

materiał genetyczny, kapsyd (białkowy płaszcz)

genom

kompletna informacja genetyczna

funkcje kapsydu

chroni materiał genetuczny wirusa, rozpoznawanie komórek gospodarza

lipoproteinowa osłonka zewnętrzna

receptory, łączą kapsyd z osłonką lipidową

adsorpcja

przyłączanie sie wirusa do odpowiednich receptorów błony komorkowej gospodarza

wnikanie

przedostanie się wirusa lub jego genoma do komórki gospodarza

replikacja

replikacja genomu wirusa

transkrypcja

zmiana dna na mrna, reszta materiału genetycznego zostaje w jądrze komorkowym

translacja

zmiana mrna na białka

składanie

z elementów składowych powstaja kopie wirusa

uwalnianie

wirusy potomne opuszczają komorke

bakteriofag

wirus atakujący komórki bakterii

wiroidy

czynniki zakaźne zbudowane tylko z kw. rna (jednoniciowe, zamkniete, występują fragmenty dwunixiowe), atakują tylko rosliny,

priony

skladaja się tylko z białka, chorobotwórcze, u zwierząt i drożdży, prawidłowe bialko dominuje a-helisa, chorobotworczej b-harmonijka, brak metod leczenia

analogia

brak wspólnego pochodzenia, zewnętrznie podobne że względy pelnienia tych samych funkcji

homologia

podobieństwo budowy wynikające ze wspólnego pochodzenia, foka i nietoperz

takson monofiletyczny

wspólny przodek i wszystkich jego potomkow

takson parafiletyczny

obejmuje jednego przodka, nie obejmuje jego wszystkich potomkow

takson polifiletyczny

różni przodkowie, obejmuje organizmy bardzo daleko że sobą spokrewnione

uklad hierarchiczny zwierząt

gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada, typ, królestwo

uklad hierarchiczny roślin

gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, klasa, gromada, królestwo

organizmy kosmopolityczne

występują na całej kuli ziemskiej

ekstremofile

organizmy zamieszkujace środowiska ekstremalne

bakterie

prokarionty, błona komorkowa (miejsce metabolizmu) silnie pofałdowana, przeważnie ściana komorkowa, niektore maja błonę zewnętrzna i na niej sa warstwy sluzowe lub otoczki

warstwy śluzowej/ otoczki

z polisacharydow peptydiw lub bialek, pozwalają przyczepiać sur bakterii

fimbrie

umożliwiają przyczepianie się bakterii do podloza

pilusy

uczestniczą w procesach płciowych bakterii

w cytozolu bakterii znajduje sie

chromosom bakteryjne, plazmidy, rybosomy 70s, tylakoidy

budowa ściany kom. gram-dodatniej

fioletowy, gruba, z kilku warstw mureiny, składająca się z reszt glicerolu połączonego z grupami fosforanowymi v

ściana komórkowa gram-ujemna

czerwony, cienka, z jednej warstwy mureiny, nie zawiera kw. tejchojowych, okryta dodatkowa błona zewnetrzna

kwasy tejchojowe

zwiazki polimerowe składające się z resztą glicerolu lub innego alkoholu, polaczonych. z grupami fosforanowymi v

barwienie grama

zaiwesine bakterii utrwala sie na podwyzszknej temperaturze i suszy na szielku, a nastepnie podaje czterostopniowej procedurze