biologia

Płytki krwi

otoczone błoną fragmenty cytoplazmy megakariocytów

Interleukiny

stymulują procesy krwiotwórcze

Interferony

hamują procesy krwiotwórcze

Chemokiny

Dojrzewanie białych krwinek oraz transportowanie ich do miejsca zakażenia

Komórko tuczne

Wydzielają substancje które zwiększają przepuszczalność naczyń- R ZAPALNA

Zagęszczenie moczu

jony Na+ z pętli ->zrąb nerki co powoduje osmotyczny odpływ wody

refrakcja

czas potrzebny do ponownego spolaryzowania komórki

grzebienie bańkowe

W KANAŁACH PÓLKOLISTYCH, rejestrują położenie i ruchy ciała. Są skupem komórek których RZĘSKI, zanurzone są w OSKLEPKU,. Ich wnętrze wypełnia ENDOLIMGA

hormony niesteroidowe

Kompleks H-R, aktywacja Białka G, aktywacja CYKLAZY ADENYLANOWEJ, przekształcenie ATP w cAMP, aktywacja KINAZY BIAŁKOWEJ, fosforylazcja nieaktywnej formy białka, stymulacja transkrypcji określonego genu->mRNA->syntetyzowane jest określone bialko->wpływ

szyszynka

melatonina

tarczyca

kalcytonina, T4 T3

przytarczyce

parathormon

grasica

tymozyna

nadnercza

adrenalina, glikokortykosteroidy, mineralokortysteroidy

plamki statyczne

W WORECZKU I ŁAGIEWCE, komórki z rzęskami i OTOLITY- które przy zmianie położenia głowy przesuwają się zginając rzęski

wydalanie parzydelkowcow

układu brak, amoniak

wydawaniem płazińców

protonefrydialny, amoniak/tasiemce mocznik

wydalanie nicieni

typu H, MOCZNIK I KWAS MOCZOWY

wydalanie pierscienic

metanefrydialny, WODNE- AMONIAK, LĄDOWE-MOCZNIK

wydalanie stawonogów

gruczoły wydalnicze/cewki malphiego, wodne amoniak, lądowe kwas moczowy

wydalanie mieczakow

nerki(zmodyfikowane metanefrydia), wodne amoniak i mocznik, lądowe kwas moczowy

wydalanie szarłupni

brak układu, amoniak

wydalanie ryb

pranercza, kostne amoniak chrzestne mocznik

wydalanie płazów

pranercza, mocznik

gady

zanercza, kwas moczowy

ptaki

zanercza, kwas moczowy

ssaki

zanercza, mocznik

komórki totipotencjalne

u stawonogow, działanie jak interstycjalne u parzydelkowcow

pory jądrowe

im więcej tym bardziej aktywna metabolicznie

siateczka RER

pęcherzyki powstające z jej błon transportują białka do AG

siateczka SER

synteza kw. tłuszczowych, neutralizacja toksyn, magazyn CA+

rybosomy

syntetyzują białka

Lizosomy

Trawią uszkodzone/zużyte organelle, POWSTAJA Z AG. ich enzymy są aktywne tylko w środowisku kwasowym wiec mają w błonach pompy protonowe

Aparat Golgiego

MST białek

Peroksysomy

POWSTAJA Z SER. ROZKLAD kw tłuszczowych(AG synteza), tworzą mielinę, neutralizują związki (są głównie w wątrobie), mają KATALAZE

tonoplast

błona wakuoli

FAZA S

replikqcja DNA, SYNTEZA BIALEK HISTONOWYCH

faza g2

nasilenie syntezy bialek(nie histonow bo to bylo w S), podzial plastydów i mitochondriów

cytokineza zwierzęca

pierścień kurczliwy, ANAFAZA

cytokinaeza roslinna

wrzeciono cylindryczne TELOFAZA

crossing over

biwalenty w P1 mejozy

jąderko funkcja

tworzenie rybosomów

plazmodesmy

połączenia roślin -cytoplazmatyczne połączenia otoczone błona, łącza siateczki, mogę się otwierać i zamykac

połączenia zamykające

zwierzęta, uszczelniają warstwę nabłonka

desmosomy

ZWIERZETA mechaniczne, łączą się z filamentami keratynowymj (PÓLDESMOSOMY łączą f. pośrednie z błoną)

Połączenia szczelinowe

Zwierzęta, zbudowane z koneksonów, które tworzą kanały i łączą cytoplazmy

kinaza

katalizuje przyłączanie reszt

fosfataza

katalizuje odłączanie reszt

proenzymy

enzymy wydzielanie w formie nie aktywnej -nogen. PROTEOLIZA->hydroliza wiązań peptydiwych i powstaje c. aktywne

chlorofil a

niebieskie i czerwone, R=CH3

chlorofil b

niebieskie i pomarańczowe R=CHO

rubisco

katalizuje CO2+RuBP

glikoliza cytozol

glukoza+2NAD+ +2ADP +2P ->>>> 2pirogronian +2NADH +2H+2H2O+2ATP

reakcja pomostowa MATRIX

2pirogronian +2NAD+ + 2CoA->>>>>2acetylo-CoA+2NADH+CO2

cykl krebsa MATRIX

2acetylo-CoA+6NAD+ + FAD+2ADP+P->>>>>>>4CO2+2CoA+2ATP+6NADH+2FADH2

łańcuch oddechowy WEE BŁONA MITOCHONDRIUM

ADP+P+NADH+ +H+ +FADH2+O2->>>>> ATP +NAD+ + FAD+2H2O

f. alkoholowa

glukoza+2ADP +2P->>> 2C2H5OH +2CO2 +2ATP

f. mleczanowa

glukoza +2ADP +2P->>>> 2CH3CHOHCOOH +2ATP

enzymy allosteryczne

katalizuja 1 reakcje w szlaki a ich regulatory to produkty końcowe tego szlaku

Malaria

SPOROZOITY W KRWi, MEROZOITY W WĄTROBIE

telom

szczytowe odgałęzienie pędu

kolenchyma

szybko rosnące pędy, żywe komórki z celulozy i pektyn

sklerenchyma

starsze i wyrośnięte organy, martwe i wysycone ligninĄ

miękisz spichrzowy

ma liczne leukoplasty

śródskórnia

reguluje przepływ substancji

okolnica

wytwarza korzenie boczne i felogen, na przekroju jest bliżej drewna i łyka niż srodskornia

kambium

pomiędzy lykiem a drewnem, tworzy wtorne

komórka wegetatywna

tworzy łagiewke

antypody

3 małe komórki na biegunie północnym makrospory okrytonasiennej

synergidy

po bokach k. jajowej u okrytonasiennej, ułatwiają wniknięcie lagiewki

samosterylnosc

zahamowanie rozwoju łagiewki

przedslupnosc/pratnosc

wcześniejsze dojrzewanie

roznoslupkowosc

krotsze/dluzsze

potencjał wody

zdolność komórki do pobierania lub oddawania osmotycznie wody

potencjał osmotyczny

zdolność wody do dyfuzji przez wode 0-dla czystej - dla roztworu

potencjał ciśnienia turgorowego

wpływ napięcia ściany na potencjał wody

superapoplast

cewki i naczynia, apoplasty wszystkich części rosliny

wernalizacja

to wpływ niskich temp. w zakresie 0-10 stopni na proces kwitnienia

nastie

reakcje

tropizmy

wzrosty

auksyny

stożki, młode liście kwiaty owoce. powstawanie owoców i kalusa oraz przyrost

etylen

w dojrzewających owocach i starzejących się komórkach. Stymuluje dojrzewanie owoców oraz ich opadanie

5'koniec

reszta fosforanowa, nic wiodącą, kodującą, Nowa. W MODYFIKACJI CZAPECZKA

3' koniec

grupa oh cukru, nic opóźniona, nic matrycowa. W MODYFIKACJI OGON POLI(A)

crossing-over

im dalej od siebie są geny zachodzi częściej

plejotropia

1 gen(np mutacja) -> wiele cech

epistaza

gen epistatyczny maskuje hipostatyczny

kodominacja

ujawniają się oba allele

dominacja niepelna

fenotyp posredni

geny dopełniające sie

2 geny - 1 cecha

dziedziczenie mitochondrialne

dna z plemników jest niszczone

zespół klinefeltera i Turnera

dodatkowy X u faceta, brak X u kobiety

narzady homologiczne

wspolne pochodzenie

narzady analogiczne

inne pochodzenie ale podobne

atawizmy

sporadyczne narzady u wspolczesnych

konwergencja/dyswergencja

upodabnianie niespokrewnionych/różnice miedzy spokrewnionymi

izolacja prezygotyczna

bariera uniemożliwia zaplodnienie

izolacja postzygotyczna

bariera zapobiega przepływowi alleli genow

specjacja

nowe gatunki. Allopatryczna-rozdzielenie barierą. Sympatryczna-bez bariery

radiacja

rozdzielenie gatunku na liczne

mutualizm

obligatoryjny- uzależnienie. fakultatywny-nie jest konieczny

łańcuch detrytusowy

destruenci rozkladaja, saprobionty odżywianie się martwa materia

restytucja

odtworzenie ilosci liczebnosci

reintrodukcja

wprowadzenie osobników na teren w którym wyginał

gastryna

produkuje komórki G, wydziela HCL, stymuluje wydzielanie pepsynogenu, wzmacnia skurcz żołądka

erytropoetyna

pobudzą erytropoeze- produkcję k. cz w szpiku

sukcesja

1 grupa organizmów zastępowana jest inna

endemity

gatunki żyjące na określonym rejonie

tylakoidy

mają barwniki fotosyntetyczne, tylko u AUTOTROFÓW

siateczka RER

W KOMÓRKACH WYDZIELNICZYCH. synteza białek- łańcuchy wnikają do wnętrza, są zwijane tam w 3°, wstępna modyfikacja białek

alfa aminokwasy

atom wegla alfa połączony z grupą COOH

mioglobina - funkcja

magazynowanie tlenu, uwalnia go przy dużym wysilku

nukleosom

to dna nawinięty na 8 białek histonowych

grzebienie mitochondrialne

są bardziej pofałdowane gdy poziom metabolizmu komórki jest wiekszy

chiazmy

to miejsce w chromosomach w ktorych dochodzi do wymiany genetycznej w P1 mejozy

białko p53

kontroluje przebieg cyklu komórki

pellikula

białkowa powłoką pod błoną u niektórych protistów

z jakiej tkanki zbudowany jest zarodek roslin

tkanka merystematyczna

Protisty zwierzęce przemiany faz

Przewaga 1n- ich komórki przekształcają się w gamety i łączą, mejoza postgamiczna. Przewaga 2n- na drodze mejozy pregqmicznej gamety powstaja

łupina nasienna (2n) posteaje z:

osłonki zalążka

podwójne zapłodnienie

u okryto nasiennych 1plemnik z k. jajowa = zygota 2plemnik z komórka centralna = BIELMO 3N

owoc właściwy

sciana zalazni- owocnia

owoc rzekomy

Sciana zalazni- OWOCNIA SKÓRZASTA. Dno kwiatowe- owocnia mięsista

neoderma powłoka - pasożytnicze płazińce (tasiemce i przywry)

syncytium, mikrokosmki, glikokaliks

jedyne wytwory skory

poroze i łuski ryb

Lipoproteiny LDL

z innymi związkami mogą odkładać się w ścianach tętnic. HDL mające w składzie lecytynę która to rozpuszcza

Komórki prezentujące antygen

Makrofagi, LB, K. dendryczne

Perforyna

W KOMOEKACH NK Niszczy błony komorkowe

Granzymy

W KOMORKACH NK rozklad bialek->początek apoptozy

Miedzymozgowie

Należy do mózgu, ośrodki wegetatywne

Śródmózgowe

Pień mózgu, ośrodki reakcji wzroku i słuchu, ruchy szybkie mimowolne

Hipokamp i ciało modzelowate

Uklad limbiczny, pamięć, emocje

kosmówka

wymiana substancji matka-dziecko, tworzy łozysko

chrząstka tarczowata

kat jej ułożenia u faceta jest inny - jabłko adama

surfakant

zapobiega sklejaniu pecherzykow

serotonina

powoduje skurcz naczyń i zahamowanie krwawienia

ZALAMKI PQRST

P- rozprzestrzenienie, sp QRS-przejscie, sk T-stan spoczynku, rk

renina

reguluje filtrację klebuszkowa, uczestniczy w wchłanianiu zwrotnym

telomery (sekwencje telomerowe) -

Polimeraza DNA po replikacji nie może dobudować końcówek (potmne są krotsze) telomerazy dobudowują i te kawałki to sekwencje telomerowe

transkrypcja

powstaje nic RNA na matrycy dna ale pamiętaj że na RNA jest uracyl zamiast tyminy

kierunek transkrypcji

5' -> 3'

Nić kodująca

To ta która ma ramke odczytu

allelopatia

oddziaływanie organizmów między sobą za pomaca związków chemicznych. Dodatnia-obustronnie korzystna Ujemna-jedna strona ponosi straty

Polimeraza RNA/prymaza

Tworzy i usuwa startery RNA na matrycy DNA,

Polimeraza DNA III

Tworzy nic DNA komplementarna do macierzystej

geny nieciagle

maja introny, u eukarionyow

organelle półautonomiczne

Cześć informacji koduje u nich genom organellowy, a część jądrowy

polimeraza RNA

NIE POTRZEBUJE STARTERA

wiezozrosty

t. laczna wloknista

wchłanianie tluszczy

kompleks białkowolipidowy, limfa

skąd erytrocyty maja energie

z fermentacji mleczanowej

zastawka aorty

zapobiega z aorty do lewej komory

rybonukleaza

degraduje rna

nadmiar pirogronianu

->mleczan

żółć

rozbijając cząsteczki zwiększa powierzchnię trawienia przez enzymy

gutacja

gdy transpiravja jezt utrudniona

kutner

martwe włoski chorniace roślinę przed nadmierna transpiracja

Beta-oksydacja to...

zachodzacy e mitochondriach rozklad kwasów tłuszczowych do acetylo-Coa

wiązanie fosfodiestrowe

Między resztą fV A cukrem

aldosteron

jak parathormon ale dotyczy jonów sodu, należy do mineralokortysteroidow

Hormon LH

wywołuje owulacje i rozwój ciałka żółtego, u samców pobudza wydzielanie testosterony, stymuluje komórki pęcherzyka do produkcji progesteronu, szczyt owulacja

melanina

u grzybów i zwierzat

antykodon

łączy się z kodonem

ramię akceptorowe

wiąże się z aminokwasem

biocenoza

populacji gatunku na danym obszarze

biom

obszar kuli o danym typie roślinności i gatunkow

biotop

nieożywione środowisko życia

ekosystem

biocenoza I biotop

mimetyzm

upodabnianie sie do otoczenia

mimikra

upodabnianie zwierzat do innych, zwiększa szanse przezycia

dziedziczenie mitochondrialne

w zależności ile mitochondriów ibarczonych mutacja zostanie przekazanie, takie będą objawy potomstwa. jeśli chory jest ojciec to żadne dziecko nie odziedziczy choroby

1 prawo mendla

cecha jest dziedziczona po 1 allelu od każdego rodzica

depolaryzacja

napływ jonów Na do wnetrza

oko

TiR, NiT

ciało szkliste

wypełnia gałkę oka, kształt, ciśnienie

komory oka

w okolicy tęczówki, r3guluja cisnienie

ciałka rzęskowe

zmieniaja kształt SOCZEWKI

pęcherzyki nasienne

u chlopa, wydzielina odżywiająca plemniki

jajowody

są urzesione żeby transportować oocyt

hormon fsh

pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, stymuluje komórki pęcherzykowe do wydzielania estrogenu, najwiecej na początku cyklu

oogeneza

gonocyty-oogonia-oocyty

ciałka kierunkowe

pozwalają na pozbycie się nadmiernej ilości materiału genetycznego

wstawka w plemniku

ma liczne mitochondira uwalniajace energie do ruchy

akrosom -

zlane pecherzyki AG, ma enzymy umożliwiające pokonanie osłon

gdzie jest większe ciśnienie tlenu

w pęcherzykach >

syncytium

u pasożytów chroni przez enzymami

rabdity

niepasozyty plazincow, funkcja obronna

orzęski

rozkładają celulozę w żwaczu krów

ostia

otwory w sercach stawonogow przez które hemolifa dostaje się do srodka

hormon juwenilny

wysoki - linienie niski-przeobrqzeniq

amebocyty

u szarlupni zbierają produkty przemiany a później są wydalanie układem wodnym

muszla slimaka

CaCO3 i konchiolina

tłuszczowa zolta

duza, magazyn energii

tłuszczowa brunatna

wiele drobnych, NIE MAGAZYNUJE ENERGII, uwalnia ciepło, brunatna bo ma DUZO MITOCHONDRIUM z żelazem

błona podstawna

kolagen

węzeł ranviera

przeskakuje nimi impuls

Mięśnie serca

maja mniej miofibryli- skurcze szybsze ale slabsze

akson

zbiera info z ciała do mozgu

dendryty

info dla ciala

płynność błony, kiedy jest duza

Krótkie łańcuchy, więcej wiazan nienasyconych, mniej steroidow

dyfuzja

prosta- niepolarne ułatwiona-jony i polarne

kariolimfa

wypełnia jądro

filamenty aktynowe

kształt i ruch

filamenty posrednie

wytrzymalosc

mikrotubule

utrzymanie organelli w miejscu, wrzeciono podziałowe, rusztowanie nici i rzęsek

rybosomy u e b m

e80s p70s m55s

wiązania wysokoenergetyczne

Między resztami, są niestabilne dlatego ATP łatwo ulega hydrolizie i uwalnia energie

liazy

rozklad

ligazy

tworzenie wiazan fosfodiestrowych między nukleotydami sprzezone z synteza atp. wydajniejsze z lepkimi końcami które samorzutnie twarzą w. wodorowe

Km

stężenie substratu przy którym prędkość jest w połowie maksymalna. Mała km-potrzeba mało substratu żeby dobrze działać

inhibitory niekompetycyjne

łączą się poza centrum, zmiana kształtu, obniżenie aktywnosci

fotosynteza anoksygeniczna

+12H2S -> 12S

pierścień porfirynowy

Ma at magnezu w centrum, absorbuje promieniowanie, bez magnezu traci wlasciwosci

faza zależna od światła

tylakoidy, luki w PSII680 wypełniają elektrony z fotolizy wody!!!

faza niezalezna od swiatla

stroma, CO2 + RuBP, związek który powstaje rozpada się na PGA. PGA redukuje się do PGAL

glikogenoliza

G1P G6P do wątroby: g6fosfataza przeksztalca do glukozy. do mięśni: tam glikoliza BEZ PRZEKSZTALCEN

osłonka lipoproteinowa wirusa

lipidowa- od gospodarza bialkoaa- glikoproteiny aka receptory

intergraza

enzym który uczestniczy we wbudowaniu zsyntetyzowaneho dna retrowirusa do k. gosp

bakterie gram -

cienka sciana czerwone

gdzie zachodzi fermentacja

w cytoplazmie

sciana komorkowa u protistow grzybopodobnych

z celulozy / brak

substancja zapasowa protistow roslinopodobnyxh

ziarna paramylonu

okrzemki

sciana z pektyny

mufka

twór grzyba na między komórkami korzenia rośliny, ogranicza wzrost korzenia, przemuje funkcje pobierania wody

merystemy wstawowe

łodygi, tworzą kwiaty

wtórne tkanki merystematyczne

tkanki stałe które odzyskały zdolność do podziału, miazga i kambium

epiderma -

nie ma chloroplastow

korek

element korkowicy, martwe wypełnione powietrzem. ściany wysycone lignina i skorkowaciqle pokryte suberyna

miękisz zasadniczy/wypełniajacy

wypełnia

miękisz palisadowy

brak przestrzeni międzykomórkowej, fotosynteza

miękisz gąbczasty

fotosynteza, DUZE PRZESTRZENIE =WYMIANA GAZOWA

strefy

korzeni bocznych, włosnikowa, wydłużania, podziałów +czapeczka ochronna

kambium

pomiędzy łykiem a drewnem

felogen

feloderma wew felem zew

kanały zywicze

ochrania je sklerenchyma

mech budowa od dolu

chwytniki, lodyzka, listki, seta, zarodnia

przewodzące mchow

hydroidy leptoidy

gametofit i sporofit (n)

g1 s2 plemnik i k. jaj 1 zarodniki 1

gametofit paproci

PLECHA przedrośle jednopienne, warstwa wody na spodniej stronie transportuje plemnik obumiera po dojrzewaniu sporofitu

gametofit mchu

dwupienny, maczugowate plemnie, butelkowate rodnie, kropla wody

kwiaty nagonasiennych

żółte męskie kwiatostany, czerwone żeńskie szyszki

gametofit nago

pęcherz lotny meski, żeński tworzy bielmo pierwotne które odżywia meski

nasiono nagonasiennej

zarodek 2n, tkanka z resztek bielma 1n, łupina 2n z otoczki zalazka.

luski nasienne

formuja szyszke, kiełkuje sporofit

okrytonasienne- kwiaty

działka kielicha i dno kwiatowr

slupek budowa

zalaznia z zalazkiem, szyjka, znamie

pręcik budowa

nitka, pylniki

obielmo

2n, to zachowany ośrodek zalazka

bezbielmowe

tkanka spichrzowa jest w obrębie zarodka

transport symplastyczny

przez błonę a później plasmodesnami

formy przyswajalne

no3- nh4+ so42- so2

transport pgai

z komórek lisci do rurek sitowych, zwiększa się stężenie sacharozy więc osmotyczny napływ wody do rurek. sacharoza z rurek do akceptorów np owoców, osmotyczny odpływ wody z rurek.

kiełkowanie epigeniczne czyli nadziemne

szybciej wyrasta podlisciwniowa część (hipokotyl). nad glebę. pomaga w fotosyntezie

kielkowanie hipogeiczne

szybciej wyrasta epikotyl, nadliscieniowa część. w głębie. gdy są niekorzystne warunki

ilość wiazan wodorowych

2at 3cg

co się zmienia z rna

tymina -> uracyl

ss, mi, si rna

biora udział w dojrzewaniu mrna

ekson

koduje informacje o kolejności aminokwasów w Białki lub nukleotydów w rna

co to znaczy że kod jest zdegenerowany

1 aminokwas kodowany jest przez różne kodony

jak rozluźnić chromatyne

acetylacja histonów (+reszta kwasu octowego)

białka regulatorowe

są potrzebne do przyłączenia mRNA do małej podjednostki

oligonukleotydy

łączą się z mRNA hamując translacje/degenerujac

zmiennosc ciagla

cechy ilosciowe, kumulatywne

zmiennosc nieciagla

cechy jakościowe, poj geny

sposób dominujacy chorob

nie ma nosicieli, chore i letalne

pcr

denaturacja95, startery ok 50 synteza 70

geny reporterowe w plazmidach

pozwalają określić czy transformacja przebiegła git

rośliny gmo

zakażenie bakteria z obcym genem, kalus który się roznicuje

dryf genetyczn

przypadkowe zmiany częstości alleli

dobor

kierunkowy-utrwalenke pośrednich kierunkowy-utrwalenie 1 wartości rozrywajacy-eliminacja osobników o średniej wartosci

na co wrażliwe są porosty

so2

ochrona in situ

w miejscu naturalnego wystepowania

ochrona ex situ

poza miejscem naturalnego wystepowania

agenda 21

zrównoważony rozwój miast i wsi

konwencja ramsarska

ochrona wodno-błotnych

konwencja Waszyngtonska

kontrola handlu i obrotu gatunkami

konwencja bońska

ochrona dzikich migrujących zwierzat

natura 2000

ochrony siedlisk i obszary specjalnej ochrony ptakow

człowiek i biosfera

tworzenie sieci rezerwatow

wiązanie glikozydowe

między cukrem a zasadą (jego azotem)

nukleozyd

cukier z zasada

wapń

Kosci, Krzepnięcie, Kulturystyka

jakie wiązanie jest między glowa a ogonem fosfolipidu

estrowe

gdzie drewno

w srodku

fosfokreatyna

jest źródłem grup fosforanowych do odtworzenia atp w mięśniach

DO CZEGO SLUZY CHOLESTEROL

do syntezy hormonów kory nadnerczy

jednoliscienne

brak zróżnicowania na kielich i koronę, system wiązkowy i przewodzące rozjebane

ig G

łożysko, osocze tkanki