Cukrzyca - leczenie

GLP

hormon inkretynowy, białko glukagonopodobne

GLP miejsce produkcji

komórki K dwunastnicy, jelito czcze

GIP

hormon inkretynowy, zależny od glukozy polipeptyd insulinotropowy

GIP miejsce produkcji

komórki L jelita krętego

Cele leczenia cukrzycy poziom HbA1C

<7%

Cele leczenia cukrzycy LDL

<100mg%

Hormony inkretynowe działanie(6)

1. potęgują stym. Glukozą wydzielanie insuliny 2. hamują uwalnianie glukagonu 3. zwalniają opróżnianie żołądka 4. hamują apetyt 5. zmniejszają Insulinooporność 6. pobudzają proliferację i hamują apoptoze kom. B

Prawidł glikemia na czczo

60 do 99 mg/dl (3,4 do 5,5 mmol/l)

Hemoglobina glikowana

ocena wyrównania glikemicznego przez ostatnie 3 miesiące, <6 do 7%

Poziom fruktozaminy

ocena wyrównania glikemicznego przez ostatnie 3 tygodnie

Nieprawidłowa glikemia na czczo(IFG)

100 do 125 mg/dl (5,6 do 6,9 mmol/l)

Nieprawidłowa tolerancja glukozy(IGT)

w 2h OGTT glikemia 140 do 199 mg/dl (7,8 do 11 mmol/l)

Kryteria rozpoznania cukrzycy

glikemia przygodna powyżej 200 mg/dl + objawy lub glikemia na czczo > 126 mg/dl (8h od posiłku) lub glikemia w 2h OGTT > 200mg/dl

Poch sulfonylomocznika działanie trzustkowe

połączenie z rec SUR-1 na kom B w pobliżu kanału K+ = jego zamknięcie = depolaryzacja = napływ Ca2++ = Ca zależny wyrzut insuliny

Poch sulfonylomocznika działanie pozatrzustkowe

zwiększenie zawartości glikogenu w wątrobie, wzrost liczby i powinowactwa rec. Insulinowych na obwodzie, nasilenie lipogenezy wątrobowej, spadek glukoneogenezy i oksydacji kw tł, hamowanie insulinazy

Poch sulfonylomocznika wskazania

cukrzyca typu II póki czynność kom B jest zachowana chociaż trochę

Poch sulfonylomocznika I gen cechy

silny, długotrwały efekt hipoglikemizujący, liczne interakcje lekowe

Poch sulfonylomocznika I gen leki(4)

chlorpropamid, glipolamid, tolbutamid, acetoheksamid

Poch sulfonylomocznika II gen cechy

lepszy profil bezpieczeństwa, formy o przedłużonym uwalnianiu subst. Czynnej można dawkować raz dziennie

Poch sulfonylomocznika II gen leki(4)

glibenklamid, glikwidon, gliklazyd, glipizyd

Poch sulfonylomocznika III gen cechy

zwiększenie ekspresji białek GLUT4 w tk ob, mniejsze ryzyko hiperglikemii i wtórnej nieskuteczności w związku z desensytyzacją rec.

Poch sulfonylomocznika III gen leki

glimepiryd

glipolamid

Poch sulfonylomocznika I gen

glibenklamid

Poch sulfonylomocznika II gen

glimepiryd

Poch sulfonylomocznika III gen

chlorpropamid

Poch sulfonylomocznika I gen

glikwidon

Poch sulfonylomocznika II gen

tolbutamid

Poch sulfonylomocznika I gen

gliklazyd

Poch sulfonylomocznika II gen

acetoheksamid

Poch sulfonylomocznika I gen

glipizyd

Poch sulfonylomocznika II gen

Poch sulfonylomocznika dz niepoż

hipoglikemia, przyrost masy ciała, powikłania skórne, retencja wody z hiponatremią(chlorpropamid), hamowanie hartowania mięśnia sercowego, mogą powodować skurcz naczyń

Poch sulfonylomocznika przeciwwskazania

cukrzyca typu 1, ciężarnych, ostre zakażenia, zabiegi operacyjne w znieczuleniu ogólnym, niewydolność nerek i wątroby

Który lek z poch sulfonylomocznika można stosować w niewydolności nerek

glikwidon, bo wydalany z zółcią

Poch sulfonylomocznika dawkowanie

30 min przed posiłkiem o krótkim okresie 2 lub 3 razy dziennie o długim 1 dziennie

Meglitinidy(glinidy) leki(2)

repaglinid, neteglinid

Meglitinidy(glinidy) mechanizm

podobny do poch sulfonylomocznika tylko łączą się z innym miejscem na rec SUR1, szybkie wchłanianie z p pok szybka stymulacja kom B zmniejszenie glikemii poposiłkowej

Meglitinidy(glinidy) wskazania

w skojarzeniu z metforminą u chorych na cukrzycę typu 2, u których najwyższe dawki metforminy nie zapewniają zadowalającej kontroli

Meglitinidy(glinidy) przeciwskazania

nadwrażliwość, cukrzyca typu 1, kwasica ketonowa, ciężkie zaburzenia wątroby, ostrożnie stosować z lekami wpływającym na układ cytochromu P-450

Meglitinidy(glinidy) interakcje

efekt hipoglikemiczny nasila: I-ACE, inhibitory cytochromu P-450, zmniejszają: leki moczopędne, korytkosteroidy, agoniści rec. B2

Meglitinidy(glinidy) działania niepożądane

hipoglikemia, rzadko reakcje nadwrażliwości, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, bóle brzucha, niestrawność, biegunka, bóle głowy

Meformina mechanizm

hamuje łańcuch oddechowy w mitochondriach nasilając glikolizę beztlenową, zmniejszenie zapasu glikogenu i wzrost produkcji pirogronianu i mleczanów, hamuje wchłanianie glukozy w jelitach, produkcję glukazy przez wątrobę i zwieksza wychwyt obwodowy

Metformina działania dodatkowe

przedłużone opróżnianie żołądka, zwolnienie perystaltyki jelit, spadek wchłaniania lipidów, aminokwasów, wit B12 i kw foliowego, poprawa profilu lipidowego, zmniejszenie masy ciała i cisnienia tęt (według wykładu nie wpływa na masę ciała ani RR)

Metformina wskazania

cukrzyca typu II szczególnie z otyłością, inne stany z insulinoopornością: zespół metaboliczny, zespół policystycznych jajników

Metformina działania niepożądane

kwasica i śpiączka mleczanowa, dolegliwości żołądkowo-jelitowe

Metformina przeciwwskazania

stany z beztlenową przemianą glukozy: zawał serca, niewydolność krążenia, nerek, wątroby, oddechowa, niedrożność tt k dol, białaczka, alkoholizm, cukrzyca ciężarnych

Inhibitory alfaglukozydazy

akarboza

Akarboza mechaznizm

hamuje działanie alfaglukozydazy, która rozszczepia oligosacharydy do cukrów prostych, zwalnie to wchłanianie glukozy z jelit, zmniejszenie przyrostu poposiłkowej glikemii i insulinemii

Akarboza wskazania

cukrzyca typu II w monoterapii lub skojarzniu z poch. Sulfonylomocznika lub insuliną

Akarboza dz niepoż

wzdęcia, uczucie pełności, gazy, bóle brzucha, niemożność wyrównania glikemii za pomocą oligosacharydów trzeba używać glukozy

Akarboza przeciwwskazania

ciąża i karmienie piersią, zaburzenia wchłaniania, przepukliny, zwężenia jelit

Pochodne tiazolidynodionu (glitazony) mechanizm

pobudzają rec PPAR-g, co prowadzi do transkrypcji genów odpowiedzialnych za gospodarkę glukozy i i regulację metabolizmu kw tłuszczowych. Zmniejszają insulinooporność w kom tk tłuszczowej, wątroby i mięśni szkieletowych

Pochodne tiazolidynodionu (glitazony) leki

rozyglitiazon, pioglitiazon

Pochodne tiazolidynodionu (glitazony) wskazania

terapia skojarzona cukrzycy typu II z metforminą lub poch. Sulfonylomocznika, jeśli monoterapia nie daje rady

Pochodne tiazolidynodionu (glitazony) przeciwskazania

nadwrażliwość, niewydolność krążenia, upośledzenie czynności wątroby, nie zaleca się w niewydolności nerek

Pochodne tiazolidynodionu (glitazony) dz niepoż

hepatotoksyczność, przyrost masy ciała, obrzęki, zwiększenie stęż cholesterolu, lipidów

Glitazony z metforminą dz niepoż

niedokrwistość, hipoglikemia, ból głowy, biegunka, wzdęcia, nudności, ból brzucha, obj dyspeptyczne, obrzęki

Glitazony z poch. Sulfonylomocznika dz niepoż

hipoglikemia, zwiększenie masy ciała, osłabienie, obrzęki

Analogi GLP1 leki(2)

eksenatyd, liraglutyd

Inhibitory dihydropeptydazy 4 (DPP 4) mechanizm

hamują rozkład inkretyn = wytworzenie większej ilości insuliny, nie działają, gdy poziom glukozy jest niski

Inhibitory DPP4 leki (3)

sitagliptyna, wildagliptyna, saksagliptyna

Analog amyliny

pramlinid

Które leki „uczulają” tkanki na działanie insuliny

tiazolidynediony, biguanidy

Które leki kontrolują produkcję glukozy w wątrobie

biguanidy, insulina, tiazolidynediony

Które leki uwalniają insulinę z trzustki

poch sulfonylomocznika, meglitynidy

Które leki hamują absorbcję cukrów

inh, alfaglukozydazy

Które leki hamują produkcję wątrobowej i wzrost obwodowej utylizacji glukozy

insulina

Które leki regulują uwalnianie insuliny

inkretynomimetyki (eksenatyd, liraglutyd)

Jak powstaje insulinooporność

w otyłości tk tłuszczowa uwalnia duże ilości związków, które upośledzają proces fosforylacji i aktywacji rec. insulinowych=TNFalfa/beta, wolne kw tłuszczowe, IL1,6, PAI1, leptyna, rezystyna, spadek adiponektyny

Insulina NPH

zawiesina krystalicznej insulina sprzężonej z cynkiem i białkiem protaminą

Insulina NPH wchłanianie

po podaniu sc wchłania się powoli dłużej niż insulina krystaliczna, ale krócej niż insulina ultrlente, glarnigny i insuliny detemir

Insulina glargina

długo działający analog insulinowy, stosowany raz lub 2 razy dziennie

Glargina wchłanianie

po podaniu sc tworzy wytrącający się heksamer, wchłania się stopniowo, bezszczytowo przez około 24 h, naśladuje bazowy poziom insuliny

Metformina mechanizm działania nowe dane z wykładu(2)

aktywuje AMPzależną kinazę białkową, pobudza receptory dla glukozy i nasila katabolizm kwasów tłuszczowych, nasila aktywność śródbłonkowej syntazy NO, wywiera działanie kardioprotekcyjne

Korzyści ze stosowania tiazolidynedionów

poprawiają profil lipidowy, można łączyć z innymi lekami, regenerują funkcję kom B

Wpływ GLP na kom B trzustki

wzrost proliferacji kom, stymulacja syntezy insuliny, wzrost objętości kom. beta, ochrona przed apoptozą

Pramlintyd działanie

nasila działanie endogennej amyliny, zwalnia opróżnianie żołądka, nasila symptomy sytości przez wpływ na rec podwzgórzowe, hamuje wydzielanie glukagonu