filozofia

kto był pierwszym filozofem greckim

Tales z Miletu

metafizyka

ogólna teoria rzeczywistości

epistemologia

teoria poznania i wiedzy

antropologia

filozoficzna refleksja nad człowiekiem

alegoria jaskini Platona - przedmioty materialne

rzeczy w jaskini

alegoria jaskini Platona - przedmioty matematyczne

cienie i odbite obrazy rzeczy poza jaskinią

alegoria jaskini Platona - idea Dobra i Piękna

słońce

alegoria jaskini Platona - idee

rzeczy poza jaskinią

alegoria jaskini Platona - obrazy zmysłowe, wrażenia

cienie w jaskini

rozum teoretyczny - cel

prawda

rozum praktyczny (aksjologiczny) - cel

dobro

rozum instrumentalny - cel

skuteczność

koncepcja arche od kogo

Tales

koncepcja arche - ogień

Heraklit

koncepcja arche - liczba

Pitagoras

koncepcja arche - powietrze

Anaksymenes

koncepcja arche - apeiron (bezkres)

Anaksymander

deista

przyjmuje istnienie Boga jako bezosobowego bytu, który stworzył wszechświat, lecz nie ingeruje w jego losy

argument ontologiczny na rzecz istnienie Boga został sformułowany przez

Anzelma z Canterbury

ontologia

bada byt jako byt, celem ustalenia przyczyn jego istnienia

co to byt

wszystko co istnieje

logika

zastanawia się nad naturą samego myślenia

semiotyka

ogólna nauka o znakach

antropologia filozoficzna

ogólna filozoficzna koncepcja człowieka

filozofia religii

refleksja na temat absolutu jego natury i istnienia

etyka

teoria norm i wartości moralnych oraz postępowania

estetyka

refleksja nad sztuką, doświadczeniem i wartościami estetycznymi

filozofia społeczna i polityczna

rozważa zagadnienia związane z życiem społecznym i politycznym

metafizyka to inaczej

ontologia

gr. logos

rozum, nauka, teoria

atrybuty Boga

osobowy, wieczny, wszechwiedzący, wszechmocny, dobry, stwórca wszechświata, transcendentny

gr. episteme

wiedza, umiejętność, rozumienie

logika formalna

nauka o związkach zachodzących między prawdziwością a fałszywością zdań

ogólna metodologia nauk

zajmuje się metodami postępowania stosowanymi w zakresie poznawania świata

gr. anthropos

człowiek

gr. ethos

stałe miejsce zamieszkania, zwyczaj, obyczaj

gr. fileo

miłuje, dążę

gr. sofia

wiedza

filozofia - tłumaczenie

umiłowanie wiedzy

twórca pojęcia filozofia

Pitagoras

3 sfery ludzkiej aktywności - Arystoteles

prawda, efektywność, dobro

sfery ludzkiej aktywności Arystotelesa - poznawcza

poznawanie - theoria

sfery ludzkiej aktywności Arystotelesa - pojetyczna

wytwarzanie rzemieślniczo-techniczne i artystyczne - poesis

sfery ludzkiej aktywności Arystotelesa - praktyczna

działanie moralne - praxis

co to arche

to co niezmienne, zasady wszechrzeczy

co jest zmienne

rzeczy

kto wprowadził termin arche

Anaksymander

hylozoizm

pogląd, wg którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością - od Talesa

co to apeiron

bezkres, coś nieskończonego (wielkość) oraz nieokreślonego (jakość)

kto założył szkołę o charakterze filozoficzno-religijnym w Krotonie

Pitagoras z Samos

gr. physis

natura

kto akcentował zmienność wszystkich rzeczy

Heraklit

kto akcentował niezmienność bytu

Parmenides

trwałe jest jedynie stawanie się rzeczy, jedyną trwałą rzeczą jest zasada albo prawo zmiany

Heraklit z Efezu

co to logos

miara albo takie ułożenie rzeczy dzięki któremu na przekór powszechnej zmienności świat jest jednością, jest w lądzie

kto sformułował zasadę niesprzeczności

Parmenides

co to dychotomia

ruch jest absurdalny i niemożliwy

tezy przeciwne do tez Parmenidesa

dychotomia, Achilles i żółw

teoria Empedoklesa

przyroda składa się z 4 żywiołów

homoiomerie

ciała składające się z jednorodnych części

alegoria jaskini Platona - świat zjawiskowy, pozorny

jaskinia

alegoria jaskini Platona - właściwy byt

świat na zewnątrz jaskini

co to materia?

zbiór wszystkich przedmiotów materialnych

alegoria jaskini Platona - umysł

ludzie w jaskini

alegoria jaskini Platona - prawdziwy byt

świat na zewnątrz jaskini

alegoria jaskini Platona - materialny świat zmysłowy

cienie i rzeczy w jaskini

gr. eikasia

wyobrażenie

gr. pistis

wiara

gr. dianoia

poznanie pośrednie

gr. noesis

intelekcja

cechy idei

inteligibilność, niecielesność, hierarchiczność, niezmienność, samoistność, jedność

co oznacza inteligibilność?

bycie przedmiotem intelektu i tylko przez intelekt mogą być ujęte

metheksis

uczestnictwo rzeczy w ideach

mimesis

rzeczy są kopiami idei, a one ich wzorami

koinonia

wzajemne obcowanie rzeczy i idei

parousia

obecność idei w rzeczach

gr. anamnesis

przypomnienie

universale co to?

powszechniki - dowolne pojęcie, odnoszące się do rodzaju lub gatunku rzeczy oraz związana z nim nazwa

spór o universalia - Platon

skrajny realizm pojęciowy

spór o universalia - Arystoteles

umiarkowany realizm pojęciowy

spór o universalia - Jan z Sulisbury

konceptualizm

spór o universalia - Roscelin

Nominalizm

koncepcje filozofii

klasyczna, pozytywistyczna, analityczna, postmodernistyczna, sokratejsko-egzystencjalna

zdanie w sensie logiczne to takie...

któremu możemy przypisać wartość prawdy albo fałszu

typy zdania w sensie logicznym

analityczne i syntetyczne

co to są zdania analityczne? (od kogo)

sądy wyjaśniające - Kant

co to są zdania syntetyczne?

sądy rozszerzające

co to są metanarracje?

wielkie opowieści - uniwersalistyczne koncepcje filozoficzne, naukowe, polityczne, religijne, artystyczne nie dopuszczające innych opcji

co to wiedza fundamentalna

dotycząca ostatecznych przyczyn tego co istnieje

co to wiedza uniwersalna

dotycząca całości tego co istnieje

co to wiedza racjonalna

oparta na rozumie

co to wiedza krytyczna

poddająca każdy pogląd, obraz świata osądowi i krytyce

czym jest filozofia?

dążeniem do zdobycia wiedzy, sztuką dobrego życia, dążeniem do zdobycia mądrości życiowej

koncepcja arche - woda

Tales

zdanie analityczne to zdanie, w którym...

treść orzecznika zawarta jest w treści podmiotu

co jest podstawą sensu w filozofii?

rozum i doświadczenie zmysłowe

ateizm

zaprzeczenie istnienia Boga

agnostycyzm

zawiesza sąd w kwestii istnienia i natury Boga (nie wiemy)

apateizm

brak zainteresowania kwestią istnienia lub nieistnienia Boga

panteizm

uznaje świat za aspekt Boga, Bóg nie jest odmiennym bytem ale stanowi cały porządek natury

gr. pan

wszystko

gr. theos

bóg

lac. dei

bóg, bóstwo

deizm

bóg istnieje ale nie ingeruje w funkcjonowanie świata

teizm

istnieje taki Bóg, odrębny i niezależny, który jest w związku z istotami ludzkimi

co znaczy transcendentny

poza granicami bytu i ludzkiego poznania

problem teodycei

jeśli Bóg jest wszechmocny, wszechwiedzący i nieskończenie dobry to dlaczego istnieje na świecie cierpienie

co to zło moralne

zło powstałe w wyniku działań człowieka

co to zło naturalne

wszystko co złe we wszechświecie fizycznym

5 dróg Tomasza z Akwinu - argumenty na istnienie Boga

kinetyczny, etiologiczny, kontyngencjalny, klimatologiczne, teologiczny

fideizm

wiedzę o istnieniu Boga możemy zdobyć tylko dzięki wierze

krytyczny teizm

choć nie można udowodnić istnienia Boga, to ani rozum, ani doświadczenie nie wykluczają jego istnienia

lac. fides

wiara

nihilizm

naczelne wartości ulegają odwartosciowaniu

kto to nihilista

człowiek, który o świecie jaki jest sądzi, że nie powinien taki być, a o świecie jaki powinien być sądzi że nie istnieje

apollińskość

zasada ładu, harmonii i porządku

dionizyjskość

postawa ekstazy, napięcia, naporu dla których nie ma barier

sztuki apollińskie

malarstwo, rzeźba, epika (sztuka wyobraźni)

sztuki dionizyjskie

aktorstwo, taniec, muzyka, performance

co to rozum teoretyczny?

przechodzi od tego co zmienne, empiryczne, z doświadczenia do tego co ogólne

co to rozum instrumentalny?

nastawiony na znalezienie skutecznych środków do określonych celów

co to rozum praktyczny?

wychodzi od dobra i odnosi to ogólne do szczegółowej sytuacji

dwojakie rozumienie poznania (z epistemologii)

jako czynność (akt) i jako wytwór czynności (wiedza)

warunki uznania przekonania za wiedzę

bycie przekonaniem prawdziwym i uzasadnionym

typy poznania

bezpośrednie i pośrednie (intuicyjne i dyskursywne); nierefleksjne i refleksyjne; zmysłowe i intelektualne

co to jest refleksja?

akt świadomości, którego przedmiotem jest inny akt lub stan świadomości

trzy postaci myśli - rezultaty myślenia

pojęcia, sądy/przekonania, rozumowania

przekonanie może być uzasadnione gdy:

1. mamy silne empiryczne dowody na jego prawdziwość i/lub 2. zostało nabyte za pomocą wiarygodnych metod 3. posiada moc objaśniającą 4. zostało logicznie wywnioskowane z wiedzy 5. jest spójne z korpusem przyjętych przekonań

trzy pytania Immanuela Kanta

co mogę wiedzieć, co powinienem czynić, kim jest człowiek

na co dzieli się logika?

semiotyka, logika formalna, ogólna metodologia nauk

podział etyki

etyka praktyczna, normatywna, metaetyka, opisowa

co to jest liberalizm

wyrozumiały stosunek wobec poglądów i postaw innych ludzi; tolerancyjność, pobłażliwość

co to socjalizm

ideologia głosząca dążenie do zniesienia prywatnej własności środków produkcji oraz podziałów klasowych

co to nacjonalizm

ruch polityczny podporządkowujący interesy innych narodów we własnym celu

co to anarchizm

ideologia i ruch społeczny głoszące zbędność państwa i wszelkich jego organów, uznające nieograniczoną wolność jednostki za wartość nadrzędną

co to legitymizacja

nadanie czemuś mocy prawnej, stwierdzenie zgodności z prawem

od czego zaczyna się filozofowanie

doświadczenie, zdziwienie, wątpliwość

cechy filozofii starożytnej

przedmiot, metoda, cel

koncepcja arche - statyka i jedność bytu

Parmenides, Zenon z Elei

koncepcje arche - homoiomerie

Anaksagoras

koncepcje arche - 4 żywioły

Empedokles

dwie drogi filozoficznego badania - Parmenides z Elei

droga absolutnej prawdy, droga złudnego mniemania

zasada niesprzeczności

nie jest możliwe, aby rzeczy sprzeczne mogły równocześnie współistnieć

co wyznawał Einstein

panteizm

kto wyznawał deizm

Wolter, Kościuszko, Epikur

kto był ateistą?

Marks, Nietzsche, Freud

kto powiedział "Gott is todt" Bóg jest martwy?

Nietzsche

domena estetyki apollińskiej

piękno klasycznie pojęte

domena estetyki dionizyjskiej

wzniosłość (oczarowanie ogromem natury)

ludzka psychika to wynik działania trzech dynamizmów

id, ego, superego

na jakiej zasadzie działa id (libido)?

zasada przyjemności

na jakiej zasadzie działa ego?

zasadzie rzeczywistości

na jakiej zasadzie działa superego?

na zasadzie moralności