geo

procesy zewnętrzne

powoduja, ze wzniesienia sie obnizaja a zaglebienia wypelniaja

wietrzenie

niszczy skaly przez temperature wode i organizmy

wietrzenie fizyczne

kruszy skaly, powstaje zwierzchlina

wietrzenie fizyczne mrozowe

chlodny klimat, woda wplywa w szczeliny, zamarza i topnieje (CZESTO!) to ten rysunek gdzie skala peka

wietrzenie fizyczne termiczne

goracy suchy klimat, dzien= goraco rosna noc=zmino kruszw sie zmniejsza sie spoistosc skal=peka i oddziela sie =luszczenie skal

wietrzenie chemiczne

zmienia sklad chemiczny skal, woda, klimat wilgotny i goracy. podatne na to sa skaly weglanowe (granit) np. wapienie rozpuszczaja sie przez wody opadowe, ktore maja CO2 KRASOWANIE

wietrzenie biologiczne

cieply wilgotny klimat zwierzeta i rozliny you know

erozja

niszczenie podloza skalnego 1

transport

material skalny jest przenoszony 2

akumulacja

osadzanie w roznych miejscach 3

czynniki wietrzenia

woda-poglebia dna, niszczy strome brzegi. lod- zlobi podloza skalne. wiatr-przenosi

krasowanie

skaly weglanowe sa rozpuszczane przez wode z CO2

powierzchniowe formy krasowe

zlobki krasowe, ponory, polia, ostance krasowe, lejki krasowe

krasowanie (wzor chemiczny)

CaCO3+H2O+CO2->Ca(HCO3)2

zlobki krasowe

podluzne dziury, bo woda splywa po pochylej powierzchni skaly

lejki krasowe

male, okragle dziury, mocno rozpuszczaly sie skaly na powierzchni/ zapadanie sie podziemnych komor krasowych

ponory

roznej wielkosci szczeliny i otwory w podlozu skalnym po nich splywa woda pod powierzchnie

pojla

szerokir kotliny otoczone pionowymi scianami skal bo dlugo byly te procesy

ostance krasowe

pojedyncze pagory wapienne one sa nietykalne MOGOT

komin krasowy

moze laczyc jaskinie

podziemne formy krasowe

stalaktyty, stalagmity i stalagnaty

stalaktyty

zwisajace z gory sople bo woda kapir ze stropu jaskini

stalagmity

slupki wytracenie sie weglanu wapnia

stalagnaty

kolumny tamte sie polaczyly

drapie naciekowe

woda saczy sie po nachylonej powierzchni scian /splywa po krawedziach

wywierzyska

zrodla krasowe wyplywajace na powierzchnie

erozja transport i akumulacja w rzece

gorny- szybko, srodek-wolniej dolny- slimak

zrodlo

poczatek gornego odcinka tak wody wyplywawaja

erozja wglebna

uderza w podloze i silnie je zlobi, formuje sie dolina V krztaltna

otoczaki

bez ostrych krawedzi gdy rzeka rozdrabnia i szlifuje

wodospady

rzeka trafia na dobre podloze tworza sie progi skalne i tam woda splywa

erozja wsteczna

woda uderza o dno i powoli podcina prog skalny odrywa sie jego gorna czesc i prog skalny sie cofa

erozja boczna

dominuje w odc srodkowym, podcina brzegi rzeki

meandry

uzyskany material skalny osadza sie gdzie woda ma mala predkosc, zakola rzeczne

starorzecza

odciete meandry

ujscie

woda wpada do morza/ oceanu

delty

morze jest plytkie, nie ma silnych pradow (Nil, Huang He, Missisipi, Wolga, Wisla)

ujscia lejkowate

duze plywy (Tamiza, Jangcy, Parana, Garonna)

pola firnowe

obszary gorskie duzo sniegu podloze sie zlobi

kotly lodowcowe

(cyrki) nieckowate zaglebienia bo podloze sie zlobi

jeziora cyrkowe

kotly lodowcowe wypelnione woda

jezory lodowcowe

snieg i lod przez grawitacje ida w dol doliny przesuwaja sie z materialem skalnym- MORENA

morena czolowa

przed jezorem

morena denna

na dnie lodowca

morena srodkowa

srodkowa cz jezora

morena boczna

usypywana wzdluz bokow jezora

barańce

wleczony material skalny zdziera podloze i szlifuje i wygladza charakterystyczny krztalt

dolina u krztaltna

jezor poszerza doline v krztaltna

ladolody

antarktyda grenlandia ogromne obszary

krajobraz polodowcowy

pozostalosc po ladolodzie plejstocenskim niazczace i budujace formy i widy z topnienia

rynny podlodowcowe

dlugie i waskie dziury zlobienia przez wody pod ladolodem wypelnia h2o -JEZIORA RYNNOWE

pradoliny

szerokie doliny przed czolem ladolodu przez wody z topniejacego ladolodu

wzgorza moreny czolowej

przed czolem ladolodu, dlugo w jednym miejscu

obszary moreny dennej

faliste osadzanie sie materialu morenowego

sandry

rozlegle rowniny osadzanie sie zwirow i piachu niesionych przez h2o

ozy

dlugie waskie waly z piasku zwiru przez wode w tunelach ladolodu

glazy narzutowe(eratyki)

przyniesiome przez ladolod

abrazja

niszczenie brzegow przez fale kruszenie mat skalnego

nisza ambrazyjna

fale uderzaja i podcinaja dolna czesc

klif

gorna cz brzegu sie odrywa strome urwisko

platforma akumulacyjna

mat skalny rozkruszany przez fale przenoszony w glab

plaza

mat skalny z zniszczonego brzegu rozkrusza sie i plynie w morze przez prady przybrzerzne przemieszcza sie wzdluz brzegu i osadza plaski odcinek wybrzeza element lini brzegowej zmieniajacy rozmiary

mierzeje

piaszczyste waly odcinaja wody zatok od otwartego morza

wybrzeza fiordowe

zalanie przez morze dolin polodowcowych floidy= glebokie krete waskie zatoki NORWEGIA KANADA GRENLANDIA ALASKA

wybrzeza szkierowe

zalanie przez morze dolin polodowcowych liczne pagorki gladkie wysepki=szkiery FINLANDIA

wybrzeza dalmatynskie

czesciowe zalanie grzbietow gorskich prostopadle do lini brzegowej PORTUGALIA HISZPANIA W. BRYTANIA

wybrzeza zalewowo mierzejowe

zatoka czesciowo odcieta od otw. morza POLSKA

wybrzeza namorzynowe

roslinnosc przystosowana do zycia w slonej wodzie oraz do obecnosci plywow. korzenie zatrzymuja osady w trakcie przeplywu BRAZYLIA WENEZUELA INDONEZJA

deflacja

wywiewanie mat skalnego z obszarow zbudowanych z luznych skal

niecki deflacyjne

dlugie wywiewanie mat skalnego= obnizenie terenu i powstanie rozleglych zaglebien

bruk deflacyjny

wieksze okruchy skalne

korazja

niszczenie powierzchni skalnej przez uderzajace z duza sila okruchy skal = GRZYBY SKALNE

wydmy

gromadzenie sie piasku piaszczyste wzniesienia

barachany

obszary pustynne wiatr wieje z jednego kierunku, ramiona sa ulozone zgodnie z kierunkiem wiania wiatru ramiona przemieszczaja sie szybciej niz srodek

wydmy paraboliczne

obszary wilgotne skapa roslinnosc ramiona przemieszczaja sie wolniej niz srodek

wydmy gwiezdziste

obszary gdzie wiatr wieje z roznych stron

niszczaca dzialalnosc - woda

rynny polodowcowe, pradoliny,

dzialalnosc budujaca ladolodow i wod

wzgorza moreny czolowej, obszary moreny dennej, sandry, ozy, glazy narzutowe

niszczaca dzialalnosc morza

abrazja, nisza abrazyjna, klif, platforma akumulacyjna

budujaca dzialalnosc morza

plaza, mierzeje, wybrzerza fiordowe, wybrzeza szkierowe, wybrzeza dalmatynskie, wybrzeza riasowe, wybrzeza zalewowo mierzejowe, wybrzeza namorzynowe

niszczaca wiatru

deflacja, niecki deflacyjne, bruk deflacyjny, korazja, grzyby skalne

budujaca wiatru

wydmy, barachany, wydmy paraboliczne, wydmy gwiezdziste