klasa 6 dział 2 W rzeczpospolitej szlacheckiej

1493 r.

pierwsze obrady sejmu walnego w Piotrkowie

1505 r.

uchwalenie konstytucji Nihil novi

1514 r.

bitwa pod Orszą zwycięstwo wojsk polsko-litewskich nad moskiewsikmi

1525 r.

hołd pruski podporządkowanie Prus Książęcych koronie Polskiej

1569 r.

unia lubelska Polska i Litwa stworzyły jedno państwo Rzeczpospolitą Obojga Narodów

1573 r.

pierwsza wolna elekcja, konfederacja warszawska zrównanie w prawach katolików i przedstawicieli innych wyznań

1596 r.

unia brzeska powstanie grekokatolicyzmu

demokracja szlachecka

forma rządów w dawnej Polsce, gdy szlachta miała decydujący wpływ na najważniejsze sprawy państwa

sejm walny

parlament w Polsce od XV-stego do XVI-stego wieku podejmujący najważniejsze decyzje w państwie

sejmik ziemski

zjazd szlachty z danego regionu

Magnateria

najbogatsza grupa polskiej szlachty, w której posiadaniu znajdowały się znaczne majątki i sprawowała ważne urzędy

Folwark szlachecki

gospodarstwo rolne należące do szlachcica w skład, którego wchodził dwór, zabudowania gospodarcze, pola, łąki, lasy i stawy, a często również młyny, browary i karczmy

Pacta conwenta

umowa króla elekcyjnego zawierająca osobiste zobowiązania przyszłego monarchy wobec rzeczpospolitej i jej mieszkańców

złoty wiek

XVI wiek w dziejach Polski określany tak ze względu na gospodarczy i kulturalny rozwój

wolna elekcja

wybór króla na sejmie elekcyjnym dokonywany przez szlachtę podczas głosowania

Jan Olbracht król Polski od 1492 do 1501

planował wyprawę na Mołdawię za udział w niej szlachta zażądała przywilejów. Uchwalono statuty piotrkowskie, ograniczające prawa mieszczan i chłopów. Wyprawa zakończyła się klęską upamiętnioną powiedzeniem, za króla Olbrachta wyginęła szlachta

Statuty piotrkowskie

ustawy antymieszczańskie i antychłopskie na mocy, których mieszczanie nie mogli nabywać dóbr ziemskich ani sprawować wysokich urzędów i musieli płacić cło, tylko jeden chłop w ciągu roku mógł opuścić wioske

Zygmunt I Stary

król Polski w latach 1506-1548 zwolennik pokojowej polityki dzięki dyplomacji przyłączył do Polski Mazowsze należące wcześniej do książąt piastowskich, jego żoną była Bona Sforza, przyjął hołd pruski

Bona Sforza

królowa Polski druga żona Zygmunta Starego zasłynęła jako hojna mecenaska sztuki, matka Zygmunta II Augusta i Anny Jagielonki

Zygmunt II August

ostatni król polski z dynastii Jagiellonów musiał stawić czoła agresji państwa Moskiewskiego, zawarł unię lubelską

Henryk Walezy

pierwszy polski król elekcyjny po roku uciekł do Francji, gdzie objął tron po swym zmarłym bracie jako Henryk III

Mikołaj Kopernik

twórca teorii heliocentrycznej urodził się w Toruniu swoje badania prowadził we Fromborku

Jan Kochanowski

przedstawiciel polskiego renesansu tworzył fraszki i treny

Mikołaj Rej

pierwszy pisarz, który tworzył tylko w języku polskim

Andrzej Frycz Modrzewski

sekretarz królewski i pisarz polityczny w swoim dziele o poprawie Rzeczpospolitej domagał się zmiany praw i obyczajów panujących w Polsce, nawoływał do reformy szkolnictwa

Bartłomiej Berrecci

florencki rzeźbiarz i architekt kierował zespołem budowniczych wznoszących Kaplicę Zygmuntowską

Jakub Wujek

przetłumaczył biblię na język Polski

Przyczyna ostatniej wojny z Krzyżakami i hołdu pruskiego

nie uznanie przez zakon Krzyżacki postanowień pokoju toruńskiego oddającego Polsce Pomorze Gdańskie i ziemię chełmińską oraz Warmię i przegrana Krzyżaków w tej wojnie

skutek hołdu pruskiego

1. likwidacja państwa zakonnego w Prusach 2. uczynienie Albrechta Hohenzollerna świeckim władcą 3. uwolnienie polski od niebezpiecznego sąsiada

Skutki uni lubelskiej

1. powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów 2. wspólne dla Polski i Litwy: władca, parlament, polityka zagraniczna i moneta

Przyczyny unii lubelskiej

1. dążenie do ścisłego połączenia Polski i Litwy 2. zagrożenie ze strony sąsiednich państw 3. brak męskiego następcy tronu w Polsce