ŁACINA PAREMIE

ab initio nullum semper nullum

To co jest od początku nie ważne, jest zawsze nieważne - ART. 58 KC §1 OBEJŚCIE USTAWY JEST ZAWSZE NIEZGODNE Z USTAWĄ

Accessio cedit principali

Przyrost przypada rzeczy głównej, temu co główne - ART. 193 KC ZASADA RZYMSKIEGO PRAWA RZECZOWEGO ZW. Z AKCESJĄ (PRZYJĘCIA I ZMIESZANIA) - WŁASNOŚC RZECZY GŁÓWNEJ O WIĘKSZEJ WARTOŚCI ROZCIĄGA SIĘ NA WARTOŚĆ POBOCZNĄ NP. BUDYNEK JEST AKCESJĄ GRUNTU

Actor sequitur forum rei

Powód idzie za pozwanym - ART. 27 §1 KPK ZASADA WŁAŚCIWOSCI MIEJSCOWEJ, CZYLI SĄDEM WŁAŚCIWYM JEST SĄD ZAMIESZKANIA POZWANEGO

Actori incubit probatio

Na powodzie spoczywa ciężar dowodu - ART. 6 KC CIĘŻAR UDOWODNIENIA FAKTU SPOCZYWA NA OSOBIE, KTÓRA Z FAKTU TEGO WYWODZI SKUTKI PRAWNE

Actus simulatus nullius est momenti

Czynność pozorna jest nieważna - POZORNOŚĆ (SYMULACJA) ZACHODZI GDY STRONY PROCESOWE UMAWIAJĄ SIĘ NA DOKAKONANIE DANEJ CZYNNOŚCI PRAWNEJ ZEWNĘTRZNIE POPRAWNEJ BEZ JEJ KONSEKWENCJI

Adoptio naturam imitatur

Przysposobienie naśladuje naturę - STOSUNKI MIEDZY PRZYSPASABIAJĄCYM A PRZYSPOSOBIONYM, POWINNY BYĆ IDENTYCZNE JAK W RODZINIE NATURALNEJ

Agere non valenti non currit praescriptio

Przedawnienie nie biegnie względem tego kto jest niezdolny do dochodzenia swych roszczeń przed sądem -PRZEDAWNIENIE OGRANICZA W CZASIE MOŻLIWOSĆ DOCHODZENIA ROSZCZEŃ. PRZEDAWNIENIE NASTĘPUJE, GDY MINĄŁ CZAS WYMAGALNOŚCI ROSZCZENIA

Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem

Wola spadkodawcy, testatora może być zmienna aż do śmierci - WOLA SPADKODAWCY MOŻE BYĆ ZMIENIONA TYLKO DO JEGO ŚMERCI, PÓŹNIEJ JEST REALIZACJA OSTATECZNEJ WERSJI

Apellatione extinguitur iudicatum

Apelacja znosi wyrok - ART. 444 KPK OD WYROKU PIERWSZEJ INSTANCJI PRZYSŁUGUJE APELACJA

Audiatur et altera pars

Należy wysłuchać drugiej strony - ZASADA KONTRADYKTARYJNOŚCI ART 6 KC NIE WOLNO WYDAWAĆ WYROKU PRZED WYSLUCHANIEM OBU STRON

Bis de eadem re agere non licet

Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie - ART 17 §1 KPK NIE MOZNA WYTACZAĆ POZWU W SPRAWIE JUŻ OSĄDZONEJ I ZAKOŃCZONEJ PRAWOMOCNYM WYROKIEM

Cogitationis poenam nemo partiur

Nikt nie ponosi kary za myślenie - OSADZONYM MOŻNA BYĆ TYLKO ZA CZYN KTÓRY ZAISTNIAŁ, ZAMIAR NIE STANOWI PODSTAWY DO OSĄDZENIA KOGOŚ - PRAWO KARNE NIE WKRACZA W SFERĘ MYŚLENIA PODMIOTU DOPÓKI ZAMIARY NIE BĘDĄ UZEWNĘTRZNIONE

Confessio est regina probationum

Przyznanie się do winy jest królową dowodów - NIE OBOWIĄZUJE, ZASTĄPIONA ZASADĄ SWOBODNEJ OCENY DOWODOWEJ OPIERAJAC SIĘ NA CAŁOŚCI MATERIAŁU DOWODOWEGO

Consensus facit nuptias

O zawarciu małżeństwa decydują zgodne oświadczenia woli - ART 1 §1 KRO MAŁŻEŃSTWO ZOSTAJE ZAWARTE GDY M I K JEDNOCZEŚNIE OBECNI ZŁOŻĄ PRZED KIEROWNIKIEM USC OŚWIADCZENIE ŻE WSTĘPUJĄ ZE SOBĄ W ZWIĄZEK MAŁŻEŃSKI

Contractus ab inito voluntatis est, ex post facto necessitatis

Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe. - ART 353 KC

Crimina morte extinguuntur

Przestępstwa wygasają w skutek śmierci sprawcy

Da mihi factum, dabo tibi ius

Daj mi okoliczności faktyczny, a wskażę Ci prawo

Debet quis iuri subiacere, ubi deliquit

Podlega się prawu miejsca popełnienia przestępstwa

Dies interpellat pro homine

Termin wzywa za człowieka

Dura lex, sed lex

Surowe prawo, ale prawo

Ei incubit probatio, qui dicit, non qui negat

Dowód spoczywa na tym, kto twierdzi, nie na tym kto zaprzecza

Et non facere, facere est

Powstrzymanie się od działania, jest także działaniem

Factum executoris factum partis

Czynność przedstawiciela jest czynnością strony

Furiosi voluntas nulla est

Chory umysłowo nie ma woli, nie jest zdolny do wyrażenia woli

Genus perire non consetur

Uważa się, że gatunek nie ginie

Hereditas nihil aliud est, quam successio in uniwersum ius, quod defunctus habuerit

Spadek jest wejściem w ogół praw zmarłego

Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet

Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

Impossibilium nulla obligatio est

Zobowiązanie do świadczenia rzeczy niemożliwych nie istnieje

In convetionibus contrahenium voluntas potius quam verba spectanda sunt

Przy zawarciu umów uwzględnia się bardziej wolę stron niż ich słowa

In dubio pro reo

W razie wątpliwości rozstrzyga się na korzyść pozwanego

In poenam heres non succedit

Kary spadkobiorca nie dziedziczy

Iura novit curia

Sąd zna prawo

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere

Nakazy prawa są następujące: uczciwie żyć, nie szkodzić drugiemu, oddawać każdemu co mu się należy

Ius est ars boni et aequi

Prawo jest sztuką stosowania tego co jest dobre i słuszne

Ius publicum privatorum pactis mutari non potest

Prawa publicznego nie może być zmienione na podstawie umów osób prywatnych

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą oddania każdemu, co mu się należy

Male nostro iure uti non dobemus

Nie powinniśmy źle korzystać z przysługujących nam praw

Manifestum non eget probatione

To, co oczywiste, nie wymaga dowodu

Mater semper certa est: pater est, quem nuptiae demonstrant

Matka jest zawsze pewna: a ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo

Mora trahit periculum

Zwłoka pociąga za sobą ryzyko

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur

Dziecko poczęte uważa się za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści

Nemo iudex in sua causa

Nikt nie może być sędzią we własnej sprawie

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

Nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw niż sam posiada

Non omne, quad licet, honestum est

Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe

Omnis definitio in iure civili periculosa est, parum est enim, ut non subverti potest

Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko się zdarza, by nie można było jej podważyć

Pacta sunt servanda

Umów należy dotrzymywać

Possessionem adquirimus et animo et corpore

Posiadanie nabywamy przez fizyczne objęcie rzeczy i zamiar zatrzymania jej dla siebie

Prior tempore potior iure

Pierwszy w czasie, lepszy prawem

Quot generationes tot gradus

Ile urodzeń tyle stopni

Qui iure suo utitur, neminem leadit

Kto nie przekracza przysługującego mu prawa, nie narusza praw drugiego.

Reformationis in peius iudici apellato non licet

Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść zasądzonego/odwołującego się

Sententia facit ius (inter partes)

Prawomocny wyrok stanowi prawo (obowiązuje)/wyrok tworzy prawo pomiędzy stronami

Separata esse debet possessio a proprietate

Powinno się odzielać, odróżniać posiadanie od własności

Species perit ei cui debetur

Rzecz indywidualnie oznaczona, przepada temu, komu się należy

Summum ius summa iniuria

Najwyższe prawo może stać się najwyższym bezprawiem

Superficies solo cedit

To co jest na powierzchni, gruncie, przypada gruntowi

Testis unus, testis nullus

Jeden świadek, żaden świadek

Vim vi repellere licet

Siłę wolno odeprzeć siłą

Volenti non fit iniuria

Chcącemu nie dzieje się krzywda

Clara non sunt interpretanda

Jasne wyrażenie nie wymaga interpretacji

Lege non distinguente nec nostrum est distinguere

Tam, gdzie ustawa nie rozróżnia, nie naszą rzeczą jest wprowadzać rozróżnienie

Legem brevem esse oportet

Ustawa powinna być zwięzła

Leges ab omnibus intellegi debent

Ustawy powinny być zrozumiałe dla wszystkich

Lex non obligat nisi promulgata

Ustawa, nie obowiązuje, jeśli nie została ogłoszona

Lex posterior derogat legi priori

Ustawa póżniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lex prospicit, non respicit

Ustawa patrzy naprzód a nie wstecz

Lex retro non agit

Prawo/ustawa nie działa wstecz

Lex specialis derogat legi priori

Ustawa szczególna znosi, uchyla ustawę ogólną

Lex superior derogat legi inferiori

Ustawa wyższego rzędu, wyższej rangi uchyla ustawę niższego rzędu, niższej rangi

Nulla poena sine lege

Nie ma kary bez ustawy, kara za czyn musi być określona w ustawie

Nullum crimen sine lege

Nie ma przestępstwa bez ustawy

Nullum crimen sine poena

Nie ma przestępstw bez kary

Omnia sunt interpretanda

Wszystko podlega interpretacji

Versanti in re illicita imputantur omnia, quae sequuntur ex delicto

Sprawcy działającemu w złym zamiarze przypisuje się wszystkie nawet niezamierzone następstwa czynu

Abrogata lege abrogante non reviviscit lex abrogata

Uchylenie ustawy uchylającej ustawy nie przywraca obowiązywalności uchylonej ustawy

Acta publica probant se ipsa

Dokument urzędowe świadczą same za siebie

Affines sunt viri et uxoris cognati

Powinatowymi są krewni męża i żony

Compensatio est debiti et crediti inter se contributio

Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności

Eius est tollere legem, cuius est condere

Ten może uchylić ustawę, kto może ją uchwalić

Errantis nulla voluntas est

Działający pod wpływem blędu nie wyraża woli

Fraus est fraudem celare

Oszustwem jest ukrywanie oszustwa

Graviore culpa gravior poena

Im większa wina, tym surowsza kara

In testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur

W testamencie należy badań zamiar spadkodawcy

Neminem captivabimus nisi iure victum

Nikogo nie będziemy więzili, chyba że skazanego prawomocnym wyrokiem/Nikogo nie uwięzimy o ile nie zostanie pokonany prawem

Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura

Zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia pewnej rzeczy według praw naszego państwa - ART. 353 §1 KC. OD MOMENTU ZAWARCIA ZOBOWIĄZANIA

Publicum ius est, quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem

Prawem publicznym jest to, które ma na względzie dobro państwa rzymskiego, prawem publicznym jest to, które ma na względzie dobro jednostek

Qui curat, non curatur

kto sam podlega kurateli/opiece nie może jej sprawować nad inną osobą - OPIEKA NAD MAŁOLETNIMI

Qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest

Kto w testamencie jest dziedzicem, nie może w tym samym testamencie występować jako świadek - ART. 957 KC. ZADATEK STANOWI DOWÓD ZAWARCIA UMOWY, A W PRZYPADKU JEJ NIEWYKONANIA ZOSTAJE ZATRZYMANY PRZEZ STRONĘ, KTÓRA GO OTRZYMAŁA

Res nullius cedit primo occupanti

Rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył/objął w posiadanie - ART. 181 KC. WŁASNOŚĆ NABYWA SIĘ POPRZEZ OBJĘCIE RZECZY RUCHOMEJ W JEJ SAMOISTNE POSIADANIE

Tempus regit actum

Czas rządzi czynnością prawną

Tres faciunt collegium

Trzech tworzy związek

Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio

W takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne - JEŚLI NIE ZMIENIŁ SIĘ SENS USTAWY NALEŻY PRZYJĄĆ, ŻE PODOBNIE MA SIĘ SPRAWA Z JEJ POSTANOWIENIAMI

Usucapio est adiectio domini per continuationem possessionis temporis lege definitii

Zasiedzenie jest nabyciem własności na skutek ciągłego posiadania przez oznaczony prawem czas

Iniuria non excusat iniuriam

Bezprawie nie usprawiedliwia bezprawia - BEZPRAWIE WG KC. TO WSZYSTKO CO WYRZĄDZA SZKODĘ, GDY PRZEKROCZONE SĄ ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

Semel heres, semper heres

Kto zostaje dziedzicem raz, pozostaje nim na zawsze - ART. 962 KC: JEŻELI SPADKOBIERCA RAZ PRZYJĄŁ SPADEK, TO NIE MOŻNA SIĘ GO ZRZEC W PÓŹNIEJSZYM TERMINIE