Osteometria: kolokwium I

apex (apx)

górna powierzchnia sklepienia czaszki, w płaszczyźnie czołowej przechodząc przez porion, przecina płaszczyznę pośrodkową

asterion (ast) x

miejsce zejścia szwów: węgłowego, potylicznosutkowego i ciemieniowosutkowego

auriculare (au) x

tylna część wyrostka jarzmowego: krawędź górna i dolna przecinają się na linii pionowej przez środek otworów słuchowych zewnętrznych

basion (ba)

najbardziej dotylnie i do dołu położony punkt stoku: miejsce przecięcia płaszczyzny pośrodkowej z przednią krawędzią otworu wielkiego

bolton (bo) x

tylna powierzchnia kłykcia potylicznego

bregma (b)

miejsce zejścia się szwu wieńcowego i strzałkowego (przy asymetrii sutura sagittalis – w plana medianum)

clinoidale (cl)

najwyższe miejsce processus clinoidei anterior

coronale (co) x

najbardziej bocznie na sutura coronalis; ≠ stephanion

endinion (ei)

szczyt guzowatości potylicznej wewnętrznej: miejsce przecięcia przez crista occipitalis interna – centralny punkt eminentia cruciata interna

endobasion (eba)

wewnętrzna część pars basilaris os occipitalis: miejsce przecięcia plana medianum z granicą między wewnętrzną i zewnętrzną powierzchnią części podstawnej (czasem pokrywa się z basion)

euryon (eu) x

położony najbardziej bocznie na neurocranium

foraminolaterale (fol) x

najbardziej bocznie na krawędzi bocznej foramen magnum

fronton (fr)

wysunięty najbardziej do przodu, na wewnętrznej powierzchni neurocranium w plana medianum

frontotemporale (ft) x

najbardziej przyśrodkowo na pars frontalis linea temporalis

glabella (g)

najbardziej do przodu w dolnej części czoła między łukami brwiowymi (oprócz kości dziecięcych)

glenion (gl) x

centralny punkt dołu żuchwowego kości skroniowej

glenoidale laterale (gll) x

najbardziej bocznie na granicy fossa mandibularis os temporale

glenoidale mediale (glm) x

najbardziej przyśrodkowo na granicy fossa mandibularis os temporale

inion (i)

zewnętrznie na guzowatości potylicznej zewnętrznej: miejsce przecięcia kresy karkowej górnej z grzebieniem potylicznym zewnętrznym. Jeżeli linea nuchae nie schodzą się, należy przeprowadzić ich przedłużenie.

intercristale (int)

miejsce przecięcia grzebienia strzałkowego z grzebieniem potylicznym (silnie wyrażony u małp człekokształtnych)

jugulare laterale (jul) x

najbardziej bocznie na krawędzi zewnętrznej foramen jugulare os occipitale (czasem os temporale)

jugulare mediale (jum) x

najbardziej przyśrodkowo na krawędzi zewnętrznej foramen jugulare pars lateralis os occipitalis

klintion (kl)

wewnątrz neurocranium: miejsce przecięcia górnego brzegu dorsum sellae turcicae z plana medianum (według Wildera – pośrodku tylnego brzegu siodła tureckiego)

krotaphion (k) x

najbardziej ku tyłowi na sutura sphenoparietalis (praktycznie: miejsce zetknięcia z sutura squamosa)

lambda (l)

miejsce przecięcia sutura lambdoidea i sutura sagittalis w plana medianum

lateralomastoideale (lm) x

najbardziej bocznie na ścianie bocznej processus mastoideus os temporale

mastoideale (ms) x

najniższy punkt na wyrostku

metopion (m)

miejsce przecięcia plana medianum i linii łączącej najbardziej wystające na tubera frontalia

nasion (n)

miejsce przecięcia plana medianum i sutura nasafrontalis

obelion (ob)

miejsce przecięcia plana medianum i linii łączącej foramina parietalia (przeważnie na sutura sagittalis)

occipition (oc)

najdalej ku tyłowi na wewnętrznej powierzchni neurocranium w plana medianum

ophryon (on)

na poziomie linii łączącej górne granice łuków brwiowych

ophistion (o)

miejsce przecięcia plana medianum z tylną krawędzią foramen magnum

ophistocranium (op)

os occipitalis (najbardziej ku tyłowi i dołowi na czaszce w plana medianum). Największa odległość od glabella.

porion (po)

na górnych brzegach porus acusticus externus: krawędź górnej płaszczyzny

prosphenion (ps) x

środek sutura sphenoethmoidalis

pterion (pt) x

okolica, zetknięcie sutura sphenofrontalis, coronalis, squamosa, sphenosquamosa i sphenoparietalis

sella inferior (si)

najniższy punkt siodła tureckiego

sella posterior (sp)

najbardziej do tyłu

sphenobasion (sphba)

przecięcie plana medianum i fissura sphenooccipitalis

sphenoidale (sphen)

miejsce na tuberculum sellae, skośne przecięcie ramienia sulcus chiasmatis w plana medianum (powierzchnia wewnętrzna czaszki)

stenion (stn)

najbardziej przyśrodkowo na sutura sphenosquamosa

stephanion (st) x

miejsce przecięcia linea temporalis z sutura coronalis

submetopion (sbm)

przecięcie plana medianum ze styczną przez dolne granice tubera frontalis

supraglabellare (sg)

najgłębiej w rowku powyżej gładzizny

temporale (te)

przecięcie zarysu lamina cribrosa os ethmoidale i dolnej ściany fossa infratemporalis

vertex (v)

w plana medianum w miejscu najwyższym na głowie w pozycji frankfurckiej

akanthion (ak)

miejsce przecięcia plana medianum ze spina nasalis inferior (przy symetrycznym końcu – na szczycie, najbardziej do przodu)

alveolare (avl)

najniżej na processus alveolaris maxillae między I1S i I1D w plana medianum (nie myli z punktem prosthion)

alvoleon (alv)

na palatum durum; miejsce przecięcia plana medianum ze styczną do najbardziej tylnych punktów na tylnej krawędzi processus alveolaris (zazwyczaj na sutura palatina mediana, często na spina nasalis posteriori)

aperthion (apt) x

najbardziej bocznie na krawędziach bocznych apertura piriformis

dakryon (d)

wewnętrzna strona oczodołów, miejsce zetknięcia sutura lacrimamaxillaris, frontomaxillaris et frontolacrimalis (jeżeli sutura lacrimalis zobliterował lub kość łzowa jest uszkodzona – szczyt kąta utworzonego przez pozostałe szwy)

dentale superior (des)

kąt przyśrodowy brzegu wolnego siekaczy środkowych górnych

ektokonchion (ek) x

boczna krawędź oczodołu; miejsce przecięcia przez równoległą do górnej krawędź oczodołu – przechodząca przez maxillofrontale

ektomolare (ekm) x

na zewnętrznej krawędzi zębodołowej M2

ektoorbitale (eor) x

najbardziej bocznie na bocznej krawędzi oczodołu – zwykle na wysokości M2 (nie mylić z ek, które leży niżej)

ektopraemolare (ekp) x

na crista alveolaris externa maxillae P1 (w równej odległości od obu septa interalveolaria)

endomolare (enm) x

najbardziej przyśrodkowo na wewnętrznym crista alveolaris interna maxillae M2

frontomolare orbitale (fmo) x

krawędź boczna oczodołu; miejsce przecięcia przez sutura frontozygomatica

frontomolare temporale (fmt) x

krawędź tylna processus frontosphenoidalis; miejsce przecięcia przez sutura frontozygomatica

hormion (ho)

miejsce przecięcia plana medianum z fissura sphenovomeris

hyperrhinion (hr)

najgłębiej we wcięciu nosowym w plana medianum (niekiedy pokrywa się z nasion)

incision superius (isu)

najniższy punkt linii łączącej szczyt I1S I I1D w plana medianum

infralacrimale (ila) x

najniżej na dolnej krawędzi fossa sacci lacrimalis

infranasale (inf) x

najniżej na sutura nasomaxillaris (najniżej na kościach nosowych)

jugale (ju) x

górna krawędź kości jarzmowej, kąt tworzony przez tylną krawędź processus frontosphenoidalis z górną krawędzią części skroniowej processus temporalis

lacrimale (la) x

miejsce przecięcia crista lacrimalis posteriori i sutura frontolacrimalis (czasem pokrywa się z dakryon – gdy grzebie łzowy kieruje się ku przodowi)

malare (ma) x

facies anterior malaris kości jarzmowej; wyniosłość wysunięta najbardziej do przodu (nieco poniżej dolnej krawędzi otworu oczodołowego)

maxillofrontale (mf) x

miejsce zetknięcia crista lacrimalis anterior i sutura frontomaxillaris (nie zawsze możliwy do odszukania)

nariale (na) x

najniżej na krawędzi dolnej apertura piriformis

nasospinale (ns)

miejsce przecięcia plana medianum przez styczną przechodzącą przez oba punkty nariale (przy silnie rozwiniętym kolcu nosowym – na jego lewej bocznej powierzchni)

orale (ol)

wewnętrzna powierzchnia wyrostka zębodołowego I1S i I1D w plana medianum; miejsce, gdzie płaszczyznę tę przecina styczna łącząca punkty na środku crista alveolaris interna maxillae

orbitale (or)

najniższy punkt krawędzi dolnej lewego oczodołu

palatinolaterale (spal) x

najbardziej bocznie na sutura palatina transversa (w miejscu zetknięcia z processus alveolaris)

praemaxillare (sprl) x

najbardziej bocznie na sutura incisiva (w miejscu zetknięcia z processus alveolaris)

prosthion (pr)

najbardziej ku przodowi na processus alveolaris maxillae między I1S i I1D w plana medianum

rhinion (rhi)

najbardziej ku dołowi na sutura internasalis w plana medianum

staphylion (sta)

miejsce skrzyżowania sutura palatina mediana z linią łączącą punkty staphyliolaterale w plana medianum (wg Buxtona i Moranta – na szwie podniebiennym środkowym, wg Toroka – szczyt kolca nosowego tylnego, wg Martina – u podstawy kolca)

subkonchion (sbk) x

dolna krawędź oczodołu, miejsce przecięcia przez kąt do linii mf-ek (największa odległość między górnym brzegiem oczodołu z pominięciem incisura supraorbitale)

subnasion (sbn)

synonim nasion (na czaszkach małpich)

subspinale (ss)

na sutura intermaxillaris; najbardziej dolnie u podstawy kolca nosowego przedniego w plana medianum (w miejscu przejścia w płaszczyźnie wyrostka zębodołowego szczęki)

suprakonchion (spa) x

na górnej krawędzi oczodołu; miejsce przecięcia linii prostopadłej do prostej mf-ek (największa odległość między górną i dolną krawędzią oczodołu)

supraorbitale (so) x

najwyższy punkt na górnej krawędzi oczodołu

zygion (zy) x

najbardziej bocznie na bocznej powierzchni arcus zygomaticus

zygomaxillare (zm) x

najbardziej dolnie na sutura zygomaticomaxillare

articulare (ar) x

miejsce największej tylnej wypukłości głowy żuchwy

dentale (de) x

na grzebieniu zębodołowym zewnętrznym (pośrodku I1)

endogonion (ego) x

na dolnej granicy kąta żuchwy w przejściu trzonu w gałąź

genion (ge)

wewnętrzna powierzchnia trzonu żuchwy; najbardziej do tyłu na spina mentalis interna (przypadku kilku kolców – między nimi w plana medianum)

gnathion (gn)

dolna krawędź żuchwy; miejsce przecięcia przez plana medianum (nie musi być to najniższy punkt żuchwy – np. przy kanciastym podbródku)

gonion (go) x

najbardziej bocznie z tyłu na chropowatości angulus mandibularis (przy niemożności znalezienia najbardziej wychylonego w bok miejsca – miejsce największej wypukłości kąta żuchwy w dół i ku tyłowi)

incision (ine)

synonim linguale

incision inferius (ii)

na linii łączącej szczyty siekaczy przyśrodkowych żuchwy w plana medianum

intradentale (itd)

na wierzchołku pośrodku przegrody międzyzębodołowej (pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi żuchwy, powyżej infradentale)

infradentale (id)

najbardziej do przodu wysunięte miejsce w przegrodzie międzyzębodołowej żuchwy w plana medianum (odpowiednik prosthion na szczęce)

kondylion laterale (kdl) x

najbardziej bocznie na wyrostku stawowym na głowie żuchwy

kondylion mediale (kdm) x

najbardziej przyśrodkowo na wyrostku stawowym na głowie żuchwy

koronion (kr, cr) x

najwyżej na szczycie processus temporalis s. coronoideus (dwudzielność wyrostka – najwyższy punkt przy czaszce w PF, przy równej wysokości – jak najbardziej do przodu)

linguale (lin)

na tylnej stronie przegrody międzyzębodołowej żuchwy, między I1S i I1D w plana medianum (odpowiednik alveolare w szczęce)

lingulare (lg)

najbardziej górnie na krawędzi górnej lingula mandibulare (przypośrodkowa gałąź żuchwy)

mentale (mel) x

najbardziej dolnie na krawędzi foramen mentale

menton (men, me)

przednia ściana żuchwy; w plana medianum – miejsce najniższe i najbardziej wysunięte do przodu (powyżej gnathion)

pogonion (pg)

na przedniej ścianie żuchwy w plana medianum; najbardziej wysunięta do przodu (na wyniosłości lub kolcu bródkowym przednim)

prominentia lateralis (prl) x

najbardziej bocznie na zewnętrznej powierzchni trzonu żuchwy (punkty te wyznaczają największą szerokość trzonu żuchwy)

g-op

największa długość czaszki

n-b

wysokość łuski czołowej

b-l

długość ciemieniowa

l-i

długość łuski potylicznej

i-op

długość podstawy k. potylicznej

co-co

szerokość "czołowa" czaszki

eu-eu

szerokość puszki mózgowej

au-au

szerokość "uszna" czaszki

ba-b

wysokość czaszki

ft-ft

najmniejsza szerokość czołowa

zy-zy

szerokość twarzoczaszki

fmt-fmt

górna szerokość twarzy

n-pr

wysokość twarzy górna

n-ns

wysokość nosa

al-al

szerokość nosa

d(en)-ec

szerokość oczodołu

ec-ec

szerokość międzyoczodołowa zewnętrzna

d-d (en-en)

szerokość międzyoczodołowa wewnętrzna

ast-ast

szerokość potyliczna czaszki

mst-mst

szerokość sutkowa czaszki

ba-o

długość otworu wielkiego

id-gn

wysokość żuchwy

go-go

szerokość żuchwy

cdl-cdl

szerokość międzykłykciowa żuchwy

gn-go

długość żuchwy

go-cdl

wysokość ramienia żuchwy