polski

Indywidualizm

pogląd podkreślający oryginalność każdej jednostki, jej odrębność od innych

Irracjonalizm

pogląd wyrażający przekonanie, że świat można poznać pozarozumowo dzięki wierze, uczuciu i intuicji

Ludowość

czerpanie motywów wątków literackich z kultury ludowej

Mistycyzm

pozazmysłowe, pozaracjonalne doświadczenie religijne, polegające na bezpośrednim kontakcie duszy ludzkiej z zaświatami lub Bogiem (sen, widzenie)

Orientalizm

czerpanie motywów wątków z kultur wschodnich (arabskiej, chińskiej, japońskiej itp.)

Frenezja

szał, zapał, namiętność w ukazywaniu świata przedstawionego. Frenezja prowadziła do posługiwania się motywami szaleństwa, zbrodni, okropności, dlatego w epoce romantyzmu powstają początki powieści kryminalnej i horroru

Prowidencjalizm

przekonanie, że nad losami świata i ludzi czuwa Boża Opatrzność

Synkretyzm

synteza sztuk, łączenie w jednym dziele różnych rodzajów, gatunków literackich oraz różnych sposobów oddziaływania na odbiorcę (muzyka, malarstwo itp.)

Martyrologia

cierpienie, męczeństwo

Tytanizm

postawa charakteryzująca się dokonywaniem czynów przekraczających ludzkie możliwości

Fragmentaryzm (fragmentaryczność)

cecha utworów romantycznych polegająca na rozbiciu dzieła na luźno skomponowane, często różnorodne fragmenty

Mała ojczyzna

kraj lat dziecinnych, miejsce bliskie, znane, wyidealizowane, do którego się tęskni (również motyw utraconej ojczyzny)

Mesjanizm polski

idea zakładająca wiarę w dziejowe posłannictwo narodu polskiego, męczeństwem zbawiającego siebie i inne narody

Profetyzm

zjawisko przypisywania wybranej przez bóstwo jednostce ludzkiej daru przewidywania przyszłości

Historyzm

stanowisko filozoficzne postulujące, by rzeczywistość odczytywać w sposób historyczny, przez jej uwarunkowania dziejowe

Szekspiryzm

romantyczna fascynacja dziełami Szekspira (wprowadził elementy tajemniczości i grozy, duchy i zjawy do literatury, złamał konwencje antyczne w dramacie)