prawo rzymskie kolos

Rzecz

res

zastosowanie res

przedmioty, okoliczności, sprawy, wydarzenia, działania, przedmiot sporu, proces.

res odnoszącym się do spraw państwowych

res publica

res corporales

pojedyncze przedmioty materialne, które mogły być zawładnięte i użytkowane przez człowieka, pojmowane przez zmysły, niewolnik, suknia

Res incorporales

oznaczenie całego majątku- przedmioty i prawa majątkowe. niepojmowane przez zmysły np spadek

rzeczy osób prywatnych

res in patrimonio

rzeczyz góry wyjęte z majątku

(res extra patrimoniumi

prawo ludzkie

res humani iuris

prawo boskie

res divini iuris

res omnium communes

rzeczy wspólne dla wszystkich ludzi, przeznaczone do swobodnego użytku wszystkich ludzi (te nie były przedmiotem własności prywatnej ani państwowej) należące do tej kategorii wymienił powietrze, wodę płynącą, morze i jego brzegi.

res publicae

rzeczy publiczne. Nie mogły znajdować się w majątku, ponieważ uznaje się je za rzeczy należące do ogółu: drogi publiczne, porty, stadiony, pomniki, mosty, ulice, place publiczne, teatry, łaź

res sacrae

rzeczy sakralne, rzeczy uroczyście poświęcone bóstwom niebiańskim: świątynie oraz ołtarze. Rzeczy te były wyłączone z prywatnego obiegu na podstawie publicznego aktu poświęcenia.

res religiosae

rzeczy religijne, rzeczy przeznaczone dla bóstw, duchów zmarłych. Grobowce, urny z prochami.

res sanctae

rzeczy święte- rzeczy oddane pod opiekę bogów; bez aktu poświęcenia znajdowały się pod ochroną sakralną- mury, bramy miasta, znaki graniczne pomiędzy gruntami.

Jaki jest podział rzeczy będących w obrocie

Res mancipi i Res nec mancipi

Res mancipi

grunty położone w Italii, najstarsze służebności gruntowe wiejskie, niewolnicy, zwierzęta

Res nec mancipi

- inne grunty, pieniądze, zwierzęta poznane przez Rzymian później- słonie, wielbłądy

kiedy powstał podział na res mancipi i res nec mancipi

Podział ten powstał w czasie przejścia gospodarki pasterskiej na rolną.

res mobiles

Wszystko co nie jest nieruchmością (rzeczy ruchome)

res immobiles

(rzeczy nieruchome) bez możliwosci zmiany położenia (rośliny, drzewa ale też budynki)

Kategorie gruntów w prawie rzymskim

grunty przeznaczone pod uprawę rolną, grunty przeznaczone pod zabudowę, grunty znajdujące się w mieście, ale przeznaczone pod uprawę, grunty italskie, grunty prowincjonalne.

Rzeczy pojedyncze

takie, które stanowiły pewną całość, rzeczy, które obejmuje jedna kategoria (jeden duch), nie można w nich oddzielić części. Powstawały w sposób naturalny- np. kamień, niewolnik, zwierzę, bądź w sposób sztuczny- obraz, waza

Rzeczy złożone

składały się z kilku rzeczy pojedynczych- składowych, trwale ze sobą połączonych w jedną całość- corpora ex contingentibus- w taki sposób, że powstaje nowa rzecz (dom, statek)

co sie działo z rzeczami składowymi?

. Z chwilą powstania rzeczy złożonej stosunki prawne dotyczące danej rzeczy składowej ulegały zawieszeniu, rzecz składowa, na przykład belka, cegła przestawała być odrębnym przedmiotem prawa, traciła charakter samoistności.

actio ad exhibendum

Właściciel rzeczy składowej, która stała się częścią rzeczy złożonej mógł domagać się odłączenia, jeśli było to fizycznie możliwe- przysługiwała mu skarga o okazanie-

rei vindicatio

W przypadku, kiedy pozwany nie chciał dobrowolnie przedstawić spornej rzeczy- wtedy rei vindicatio. Takie postępowanie nie było możliwe w stosunku do budynków, można było żądać podwójnej wartości zużytego materiału od właściciela

Rzeczy zbiorowe

corpora ex distantibus- zbiór kilka rzeczy (pojedynczych lub złożonych) oznaczonych wspólną nazwą, które służyły temu samemu celowi gospodarczemu: biblioteka, sklep, muzeum. Każda z tych części miała swój samodzielny byt, bez względu na byt całości.

Rzeczy oznaczone co do gatunku

(genus) za pomocą cech gatunkowych- mąka, oliwa, pieniądze, zboże. Rzeczy zamienne, które można odważyć, odliczyć, odmierzyć.

Rzeczy oznaczone indywidualnie

(species) oznaczone za pomocą cech indywidualnych, specyficznych dla tych rzeczy, na przykład koń rasy arabskiej, rzeźba Fidiasza. Rzeczy niezamienne.

rzeczy - zużywalne

normalne użycie prowadziło do zużycia- wino, oliwa, zboże, opał, pieniądze.

rzeczy niezużywalne

do powtarzalnego używania- koń, niewolnik, grunt, meble.

Jakie to miało znaczenie podział na zużywalne i niezużywalne?

Głównie rzeczy niezużywalne mogły być przedmiotem stosunku najmu lub użyczenia rzeczy oraz użytkowania.

rzeczy niepodzielne

„bez zniszczenia nie mogły być podzielone”, nie można było ich podzielić bez naruszenia ich właściwości lub zmiany wartości- obraz, posąg, koń, niewolnik.

rzeczy podzielne

można było dzielić bez naruszenia właściwości i ich istoty.

jakie ma znaczenie podział na rzeczy podzielne i niepodzielne

Kiedy rzecz należała do kilku właścicieli, w przypadku rzeczy niepodzielnej- każdy właściciel miał na niej ułamkową część prawa własności.

czym są przynależności?

Fizycznie i prawnie odrębne rzeczy uboczne, niebędące częścią składową rzeczy głównej, które miały trwale służyć do jej lepszego gospodarczego użytku- okiennice- przynależność domu.

Czym są pożytki?

(fructus) Owoce, pożytki- odrębna kategoria rzeczy. Płody stanowiące przychód gospodarczy z pewnej rzeczy, jakie wydaje ona bez zmiany i zniszczenia swej istoty. Owoce, mleko, wełna, czynsz.

Na co dzielą sie pożytki?

na pożytki cywilne- np. czynsz dzierżawny i Pożytki naturalne

Czym różni się posiadanie od władztwa?

„Może się bowiem zdarzyć, że jeden jest posiadaczem, a nie właścicielem, inny zaś właścicielem a nie posiadaczem. Może być również, że posiadacz jest właścicielem”

czym jest posiadanie?

Posiadanie jest faktycznym władztwem osoby na rzeczą z zamiarem zachowania jej dla siebie.

posiadanie łac

possesio

własność łac

proprietas

Jakie są dwa elementy posiadania?

Corpus- zewnętrzny, obiektywny, materialny element posiadania. Animus- wola, zamiar zatrzymania rzeczy jako swojej, wewnętrzny, psychiczny aspekt posiadania.

Jakie są skutki posiadania?

1. Posiadanie jako faktyczne władztwo nad rzeczą mogło doprowadzić- drogą zasiedzenia- do nabycia własności, 2. Posiadanie podlegało odrębnej ochronie prawnej za pomocą interdyktów pretorskich

Rodzaje posiadania (3)

1. Possessio civilis- władztwo faktyczne + animus, 2. Possessio ad interdicta- chronione przez interdykty pretorskie, 3. Possessio iusta- posiadanie odpowiadało prawu- posiadanie właściciela z tytułu prawa własności

#2 Rodzaje posiadania (3)

Possessio bonae- posiadanie w dobrej wierze- posiadacz przekonany, że posiadanie mu przysługuje Malae fidei- w złej wierze- posiadacz wiedział, był świadomy, że jego posiadanie jest niezgodne ze stanem prawnym

#3 Rodzaje posiadania (1)

Possessio iniusta- bezprawne, niesłuszne- stan faktyczny sprzeczny ze stanem prawnym

Nabycie posiadania w aspekcie corpus • Przy pierwotnym

Przy pierwotnym nabyciu posiadania rzeczy ruchomej wymagano zawładnięcia przedmiotem. Przy nabyciu nieruchomości wymagano wkroczenia (wejścia) na grunt oraz przyswojenia go sobie w znaczeniu gospodarczym, np. ogrodzenie

Nabycie posiadania w aspekcie corpus

Wystarczyło bowiem zbliżenie się do rzeczy i objęcia jej „oczami i wolą” przy współudziale posiadacza. Z kolei nabyciu posiadania na rzeczach ruchomych wystarczało, że rzecz dostała się w zasięg władztwa nabywcy lub że sam ją poddał pod swoje władztwo.

Nabycie posiadania w aspekcie animus

Przy nabyciu pierwotnym sam fakt zawładnięcia rzeczą przez użycie siły wystarczająco wykazywał wolę władania tym (animus). Przy pochodnym nabyciu (przeniesieniu) posiadania, to czy nabywający posiadanie ma animus, rozstrzygano według: causa possessionis