Słownictwo

prewencja

zapobieganie naruszaniu norm prawnych

pauperyzacja

ubożenie społeczeństwa

paternalizm

1. sposób zarządzania przedsiębiorstwem, polegający na całkowitym lub częściowym uzależnieniu pracowników od pracodawcy; 2. czerpanie wzorców, przestrzeganie zasad obowiązujących w rodzinie z przykazań ojca

behawioralny

związany z zachowaniem

ambicjonalny

wynikający z ambicji, poczucia godności osobistej, potrzeby osiągnięć

sygnować

podpisywać (podpisać) coś nazwiskiem, parafką lub innym odpowiednim znakiem

eufemistyczny

niewyrażający wprost, niedosłowny, zwykle w celu zmniejszenia drastyczności lub dosadności; eufemiczny

patowy

bez wyjścia, np. sytuacja patowa - sytuacja bez wyjścia

kontrahent

jedna ze stron zawierających umowę; strona umowy, wspólnik, kooperant, partner

awersja

niechęć, odraza, abominacja

abominacja

uczucie wstrętu, niechęci, obrzydzenia; odraza

polemizować

podejmować, prowadzić dyskusję na ważne tematy

archetyp

1. pierwotny wzór postaci, obiektu lub zjawiska; 2. postać, obiekt lub zjawisko odzwierciedlające taki wzór; 3. schemat zachowania i postrzegania świata nieświadomie powielany przez ludność

empiryczny

oparty na doświadczeniu

konfabulacja

opowiadanie przeżyć zmyślonych, rzekomo objętych mgłą niepamięci

newralgiczny

ważny dla funkcjonowania czegoś; niebezpieczny, grożący powstaniem zagrożenia

sfumato

z włoskiego: przydymiony; technika malarska okresu renesansu, polegająca na łagodnym przejściu z partii ciemnych do jasnych połączonym z rozmyciem konturów

chiaroscuro

malarstwo, w którym duży nacisk położony jest na wyeksponowanie światłocienia;

dekadencja

1. upadek dotychczasowych wartości moralnych, społecznych lub kulturowych; 2. ogół ruchów artystycznych i prądów myślowych reprezentujących schyłkową fazę danej epoki

wiarus

stary, dzielny, zasłużony żołnierz

kuriozalna

niezwykły, osobliwy, dziwaczny

groteska

kategoria estetyczna, charakteryzująca się połączeniem w jednym dziele pierwiastków przeciwstawnych, występujących jednocześnie, np. tragizmu z komizmem

lejtmotyw

charakterystyczny motyw przewijający się przez cały utwór, symbolizujący jakąś postać, rzecz lub ideę; leitmotiv

impresio

osoba organizująca imprezy (np. koncerty, przedstawienia, widowiska) o charakterze niestałym

konfraternia

przestarzałe: stowarzyszenie, bractwo, związek religijny lub świecki; konfrateria, gildia, cech

androginiczny

posiadający równocześnie cechy męskie i kobiece (np. bóstwa androginiczne); androgyniczny

meandra

1. zakole rzeki; 2. ciągły ornament charakterystyczny dla sztuki greckiej; 3. przenośnie: zawiłość

sodomia

1. zaspakajanie potrzeb seksualnych ze zwierzętami; zoofilia; 2. dawniej: homoseksualizm

denuncjator

osoba denuncjująca (poufnie donosząca władzy o popełnieniu wykroczenia); donosiciel,

banicja

w średniowieczu: kara polegająca na pozbawieniu skazanego praw publicznych i wydaleniu go poza granice państwa; wygnanie

establishment

osoby, instytucje mające władzę w danym państwie, wywierające wpływ na życie publiczne

konceptualizm

1. w sztuce: kierunek koncentrujący się na samym pomyśle i procesie twórczym, idei dzieła; sztuka konceptualna; 2. w filozofii: teoria, według której nie istnieją przedmioty ogólne, a pojęcia ogólne są wytworem umysłu; rodzaj nominalizmu

nominalizm

1. doktryna filozoficzna w średniowiecznym sporze o uniwersalia, według której nie istnieją przedmioty i pojęcia ogólne, a pojęcia abstrakcyjne są tylko nazwami niemającymi odpowiedników w rzeczywistości;

uniwersalizm

1. «dążenie do ogarnięcia pewnej całości, do objęcia jakąś działalnością wszystkich ludzi; też: cecha tego, co obejmuje sobą całość jakichś spraw, zagadnień itp. 2. «postawa i poglądy uznające dominację całości nad częściami, ogółu nad jednostkami itp.

splendor

1. świetność, wspaniałość, przepych; 2. zaszczyt, honor; 3. blask, jasność

brewerie

kłótnie, awantury

androginiczny

dwupłciowość (połączenie cech męskich i żeńskich)

filuteria

zalotność, figlarność

truizm

to, co jest oczywiste, powszechnie znane; banał, komunał, frazes

atrofia

zanikanie tkanek lub organów; zanik

intarsjowanie

zdobienie, zwłaszcza na meblach, wykonane z drewna w różnych gatunkach i odcieniach; intarsja

morganatyczny

o związku małżeńskim: zawarty przez osobę z panującego domu z osobą niższego stanu, która wraz z dziećmi nie nabywa uprawnień do tytułu oraz do dziedziczenia» • morganatycznie

precedens

1. wydarzenie poprzedzające i usprawiedliwiające inne podobne zdarzenie; 2. orzeczenie sądu służące za przykład lub uzasadnienie przy rozstrzyganiu spraw podobnych

obsceniczny

rażący, nieprzyzwoity, sprośny

krynica

naturalne ujęcie wody, źródło, zdrój; strumień

furiatka

kobieta łatwo wpadająca w furię

żargon

środowiskowa odmiana języka

juk

każdy z dwu połączonych ze sobą skórzanych worków służących do transportu bagażu na grzbiecie zwierzęcia jucznego

parias

. w Indiach: człowiek z najniższej grupy społecznej 2. człowiek żyjący w nędzy

amfora

greckie naczynie stołowe do przechowywania płynów

aberracja

odchylenie od stanu normalnego; nieprawidłowość, nienormalność, dewiacja;

sondować

badać lub mierzyć za pomocą sondy; 2. dyskretnie próbować zdobyć informacje na dany temat; 3. badać zawartość żołądka przy użyciu specjalnej sondy

percepcja

złożony proces poznawczy, który prowadzi do odebrania przez człowieka jakichś zjawisk lub procesów, zachodzący wskutek działania określonych bodźców na narządy zmysłowe; postrzeżenie

egzaltacja

zbytnia wylewność w okazywaniu uczuć i nienaturalność w uzewnętrznianiu myśli; afektacja

deprymujący

taki, który wprowadza w zakłopotanie, powoduje, że ktoś traci pewność siebie; przygnębiający, przygniatający, przytłaczający deprymujący

neuralgia

napady bólu wzdłuż nerwów wskutek zakażenia, zatrucia, ochłodzenia; nerwoból; neuralgia