Socjologia definicje

wyobraźnia socjologiczna

umiejętność wiązania wszystkiego co się dzieje w społeczeństwie z warunkami strukturalnymi, kulturalnymi, historycznymi oraz podmiotowymi działaniami ludzi

kultura

całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości, na który składa się wszystko co ludzie robią, myślą i posiadają jako członkowie społeczeństwa

akulturacja

przyjmowanie treści kulturowych odmiennych od tych, które jednostka nabyła wcześniej na przykład w wyniku kontaktu kulturowego

relatywizm kulturowy

świadomość różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych

etnocentryzm

przekonanie o szczególnej wartości własnej kultury i jej przewadze nad innymi

medykalizacja

proces, w wyniku którego naturalne zdarzenia wpisane w życiu człowieka traktowane są jako problemy medyczne wymagające diagnozy i leczenia

biopolityka

wykorzystanie władzy w praktyce; modelowanie życia populacji i zwiększanie jej produktywności na potrzeby rozwijającego się społeczeństwa kapitalistycznego

biowładza

władza nad biologią; różne środki za pomocą których nowoczesne państwa narodowe kontrolują swoje populacje regulując biologiczne aspekty ludzkiej egzystencji

nekropolityka

wszelkie formy władzy które wytwarzają śmierć; wszelkie przejawy politycznej przemocy na którą wystawiani są zarówno wrogowie jak i obywatele

religijność

subiektywny wymiar funkcjonowania religii w zbiorowości - oznacza stosunek do religii charakterystyczny dla jakiejś konkretnej jednostki, grupy społecznej, lub przedziału czasowego

społeczna dyferencjacja

odchodzenie od tłumaczenia rzeczywistości i kształtowania norm poprzez religię, osłabienie religijnych mechanizmów kontroli

deinstytucjonalizacja

osłabienie dominującej roli instytucji religijnych w zaspokajaniu potrzeb ludzkich

pluralizm społeczno-kulturowy

mnogość wyznań, religii, wartości, stylów i filozofii życia; wzrost liczby alternatywnych sposobów życia

indywidualizacja

możliwość kształtowania swojego życia na własną rękę; uwolnienie się spod więzi religijnych

prywatyzacja

religia staje się wartością prywatną; większego znaczenia nabierają indywidualne praktyki religijne, a mniejszego przynależenie do wspólnot religijnych

dewiacja pierwotna

wstępny, niesankcjonowany akt przekroczenia norm; „normalizacja” aktów dewiacyjnych powoduje, że pozostają na marginesie tożsamości jednostki.

dewiacja wtórna

wynik otrzymania etykiety dewianta, pogodzenie się przez jednostkę z etykietą i uznanie się za dewianta -> etykieta staje się podstawą tożsamości jednostki, co prowadzi do wzmocnienia zachowań dewiacyjnych

anomia

poczucie dezorientacji, zagubienia, niepewności związane z brakiem jasnych reguł postępowania w danej sferze życia społecznego

dewaluacja

upowszechnianie własnych przekonań o negatywnych właściwościach określonej grupy ludzi niepełnosprawnych lub jej przedstawicieli; uwypuklanie negatywnych cech (zwykle nieistniejących)

delegitymatyzacja

negatywny stosunek jednych ludzi do drugich zostaje utrwalony społecznie w postaci określonych przepisów prawnych; przepisy te sankcjonują pozbawianie praw

segregacja

fizyczne izolowanie jednostki lub grupy od całego środowiska społecznego; zwykle powiązane z gorszymi warunkami życia dla osób izolowanych

eksterminacja

wyniszczenie; brak pomocy

system kastowy

człowiek zajmuje jedną pozycję przez całe życie; obowiązują reguły endogamii –zakaz kontaktów intymnych między członkami różnych kast, zakaz zawierania małżeństw między kastami

klasy społeczne

grupy osób posiadające podobny dostęp do dóbr materialnych

habitus

system trwałych dyspozycji orgaznizujących jednostkowe praktyki; poznawcze, emocjonalne oraz przejawiające się w zachowaniach nawyki jednostek należących do określonych klas społecznych

gust

skłonność i zdolność do przyswajania sobie/podejmowania określonych praktyk, stanowi podstawę do tworzenia się stylu życia i tożsamości społecznej

nierówność społeczna

nierówność dostępu do społecznie cenionych dóbr wnikająca z przynależności do różnych grup, albo z zajmowania różnych pozycji społecznych

dyskryminacja

Mniejsze szanse dostępu do wykształcenia, zawodu, majątku, praw politycznych, prestiżu, i innych cenionych dóbr, ze względu na posiadanie określonej cechy, czy z racji przynależności do grupy będącej przedmiotem przesądów czy negatywnych stereotypów

wykluczenie społeczne, marginalizacja

odnosi się do sytuacji, w której jednostki zostają z różnych przyczyn pozbawione możliwości pełnego uczestniczenia w życiu społecznym

kapitał społeczny

cecha przypisywana nie jednostkom, ale grupom społecznym, w tym społecznościom lokalnym. Bazuje na sumie zaufania, jakim darzą się nawzajem członkowie wspólnoty

socjalizacja pierwotna

etap socjalizacji, który dokonuje się w dzieciństwie w rodzinie i innych grupach pierwotnych

socjalizacja wtórna

socjalizacja do roli, w grupach rówieśniczych, zawodowych itd.

grupa społeczna

Zbiorowość jednostek, w której wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej; towarzyszą temu kontakty i interakcje społeczne

globalizacja

zbiór procesów, które czynią świat społeczny jednym miejscem

zmiana społeczna

Różnica między stanem systemu społecznego w jednym momencie i stanem tego systemu w innym momencie

pozycja społeczna

miejsce zajmowane przez jednostkę w obrębie danej struktury społecznej

rola społeczna

Zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowanej przez jednostkę danej pozycji społecznej

instytucja społeczna

Zintegrowany zbiór pozycji społecznych i stosunków społecznych, realizujący wspólnie jakieś istotne społecznie funkcje