sprawdzian polski 2 ogólne informacje

rola mitów

odpowiadały na pytania o początki świata, sens życia, podstawa wierzeń, wskazówki postępowania, charakter symboliczny

rodzaje mitów

kosmogoniczny, teogoniczny, antropogeniczny, genealogiczny

mit kosmologiczny

początki świata, Gaja i Uranos wyłonieni z chaosu

mit teogeniczny

o narodzinach bogów, Atena z czaszki Zeusa, Afrodyta z morskiej piany

mit antropogeniczny

o powstaniu człowieka, człowiek ulepiony z gliny i łez Prometeusza, dusza ogień niebieski

mit geneaologiczny

o historii rodów, ród Labdakidów

symbolika potworów w mitologii

Uranosa i Gai symbolizują ciemną stronę natury, są ucieleśnieniem brzydoti bezmyślnej siły(zła). pokonanie ich przez nastepne pokolenia bogów- zwycięstwo swiata zasad moralnych i wrazliwego na piękno nad światem dzikim, pierwotne instynkty

rola mitów 4

poznawcza(zjawiska przyrody) światopoglądowa(podstawa wiedzy o swiecie i człowieku) sakralna(kult bogów obrzędy religijne) kulturotwórcza

sakrum profanum

1. sfera świętości, oddziaływania bogów 2. sprawy pozareligijne

antropomorfizm w mitach

bogowie są nieśmiertelni, obdarzeni mocą nadludzką, nieziemną urodą i siłą. Każdy ma charakterystyczne cechy, różnią się płcią, wiekiem charakterem, władzą. tworzą wielką rodzinę z zeusem na czele. bogowie na ksztalt ludzi

stoicyzm a antropomorfia

racjonalizm poddawał krytyce wierzenia o bogach. stoicyzm i cynizm rozszerzali alegorie na imiona bogów i treść podań, głosili nauke o jednej istocie boskiej

antropomorfizacja (uczłowieczenie)

zabieg jezykowy, polegający na nadaniu niebędącym ludźmi bytom cech ludzkich i ludzkich motywów postępowania

etymologia antropomorfizacji

anthrópos człowiek, morphe kształt

archetyp

odwieczny, dziedziczony przez człowieka wzorzec postępowania. ujawnia się za pośrednictwem symbolicznych obrazów, tematów, motywów

topos

stały motyw lub temat podejmowany przez artystów różnych epok

koń trojański

wymysł, podstęp Odyseusza, dzięki któremu zdobyto troję / niebezpieczny dar, przynoszący zgubę

nić ariadny

Tezeusz, minotaur, labirynt / ogromny bałagan

stajnia Augiasza

szósta z dwunastu prac Heraklesa, która polegała na oczyszczeniu stajni króla Egidy / ogromny bałagan

paniczny strach, panika

Pan przerywał ciszę nocną swoimi przeraźliwymi krzykami / przerażenie ludzi zerwanych ze snu, wielka trwoga i popłoch

węzeł gordyjski

skomplikowany węzeł, złożony w ofierze w świątyni zeusa w gordion, kto go rozsłupa będzie panem świata / stanowcze rozstrzygnięcie trudnej sprawy

męki Tantalowe

mięso z czlowieka, wieczny głod cierpienie / cierpienie z powodu pożądania danej rzeczy

szata Dejaniny

koszula, która spowodowała śmierć Heraklesa, zamoczona w krwi fałszywego centaura / męczarnia bez ucieczki

nić życia

3 mojry tworzyły nić zycia, najstarsza ją przerywała / życie, śmierć to przerwana nić życia

parnas

siedziba Apollo i muz / elita literacka

proteusz o człowieku

osoba wszechstronna, wiele funkcji w życiu, wiele ról, Kochanowski w górach i lasach tak sie nazywa

mit założycielski symbolika

powstanie rzymu było dziejową koniecznością, nad której wypełnieniem czuwali bogowie i cały swiat przyrody. wytyczone granice miały oznaczac obowiązywanie nowych praw. w rzymie dobro państwa jest wazniejsze od więzów krwi

moc muzyki

ujarzmianie natury, oczarowuja dzikie zwierzęta, skały i drzewa. okiełznac moze przyrodę, przewoźnika Charona, psa Cebera, Hadesa. poskramia zło i rozprasza śmierć

orfeusz jako archetyp

*artysta, wirtuoz *poświecenie w imie milosci *miłość silniejsza niż śmierć

mitologizacja

proces czynienia czegoś mitem mub nadawania mu jego cech to pojęcie złożone i niejednoznaczne. niemit w mit-konflikt dobra i zla, niemit w jego częśc-wybitna postac dolacza do parteonu mit w niemit-godło narodowe

porównanie homeryckie

człon porównawczy(bieg Achillesa za Hektorem) człon porównujący(lot jastrzębia nad gołębicą) podatawa porównania(szybkość przemieszczania się) łacznik w porównaniu(Jak... tak)

toposy Iliada

*wojna i pojedynek *oblężenie i obrona miasta *ojciec rozpaczający po stracie ukochanego syna

retardacja

wstrzymanie biegu akcji stosując np.; opisy przyrody, dygresje

koń trojanski w mitologii greckiej i przenośnie

1. drewniany, ukryci rycerze, ppozostawiony pod Troją, trojanie wprowadzili go do miasta co spowodowalo kleske / zdobycz przynosząca zgubę

różnice między Achillesem a Hektorem

*przepełniony nienawiścią do zabójcy, największy obrońca ojczyzny *barbarzyńca, uczciwy rycerz *chęć zemsty, pragnie sławy i imienia patrioty *lekceważy bogów, ma wzgląd na prawa boże

wnioski co do achillesa i hektora

*nie są wyidealizowani *zmieniają się, są postaciami dynamicznymi *mają swoje wartości, których próbują bronić(wartosc moralna, duchowa, milosc, wiara) *ludzi moze laczyc wspolne nieszczescie *człowiek posiada swoja godnosc

jak atena przekonuje Zeusa do pomocy Odysowi

zachwala jego przymioty(życzliwość, troskliwość), wzbudza litość przez niewole u Kalipso, dzieci i ojciec, kontrast miedzy szczesliwa przeszlością i teraźniejszoscią

bogowie a los czlowieczy

bogowie ani nie szkodzą ani nie pomagają człowiekowi, człowiek jest samotny i moze liczyc tylko na siebie, walka nieustanna w znoju i trudzie

tułaczka odyseusza w etapach

1. kraj latofagów 2. cyklop 3. dzicy lajstrygoni 4. kirke 5. tejrezjasz 6. syreny 7. skylla i charybda 8. Nauzykaa 9. atena 10. konkurencja