Średniowiecze cz. 1

Nazwa i ramy czasowe

Nazwa pochodzi od łacińskiego określenia "medium aerum" co znaczy wieki średnie. Nazwę te wymyślili uczeni następnej epoki.

Początek epoki

476r. - 1453r. / V wiek - XV wiek

Teocentryzm

przekonanie, że najważniejszy jest bóg. Jest on celem działań człowieka.

Dualizm

przekonanie, że człowiek składa się z duszy i ciała. Są one ze sobą w konflikcie, bo ciało jest grzeszne i dąży do piekła, a dusza jest boska i dąży do zbawienia.

Uniwersalizm

przekonanie, że całość jest ważniejsza niż części, dlatego w całej Europie powinien być jeden język, władza i kultura.

Feudalizm

ustrój społeczny, który doprowadził do podziału społeczeństwa na stany: duchowieństwo i rycerstwo, mieszczaństwo, chłopi

Wzory paronetyczne, czyli (i przykłady)

do naśladowania; władca (mądry i sprawiedliwy), rycerz (silny, odważny pobożny), święty (miłosierny, gardzi światem, asceta-umartwia się)

Poglądy św. Augustyna

głównym celem człowieka jest poznanie Boga, a Boga można poznać tylko dzięki iluminacji (boskiemu oświeceniu); zło jest brakiem dobra; zbawienie jest darem bożym niezależnym od ludzkich zasług

Poglądy św. Tomasza

sformułował pojęcie "drabina bytów" = Bóg aniołowie człowiek zwierzęta rośliny (od góry w dół); istnienie boga można logicznie udowodnić

Sztuki w średniowieczu

sztuka bizantyńska, sztuka romańska, styl gotycki

Zabytki sztuki romańskiej w Polsce

kościół św. Andrzeja w Krakowie; kościół św. Wojciecha w Krakowie; drzwi Gnieźnieńskie

Zabytki sztuki gotyckiej w Polsce

kościół Mariacki w Krakowie; Madonna z Krużlowej

Obraz "Sąd Ostateczny" symbole

tron z tęczy - symbol przymierza Boga z ludźmi; stopy chrystusa oparte na złotej kuli - symbol panowania nad światem; skierowane miecze w stronę głowy chrystusa - symbol potępienia; lilia - symbol zbawienia

"Katedra" Jacka Dukaja; 2 najważniejsi bohaterowie, treść ogólna

Izmir - kosmonauta, Ksiądz Larone; Izmir się poświęcił, na jego grobie wyrosła dziwna katedra z żywokrystu, Ksiądz se zwiedzał, skaleczył się i wrósł w tą dziwną katedre, (debil, po chuja tam wchodził)

Literatura średniowieczna była

anonimowa, bo tworzono ją na chwałę boga

Literatura średniowieczna dzieliła się na dwa nurty:

religijny, świecki

Literatura średniowieczna gatunki świeckie

romans rycerski, kronika, epos rycerski

"Bogurodzica" powstała / Zapisana została / funkcjonowała jako / śpiewano ją w

między XII, a XIV w./ w XVw. / hymn Polski / w czasie bitwy pod Grunwaldem

Archaizmy

leksykalne (słowa, które wyszły z użycia); fleksyjne (dawna odmiana); fonetyczne (dawna wymowa); składniowe (dawna budowa zdania); słowotwórcze (stare zasady tworzenia wyrazów)

Rymy w "Bogurodzicy"

wewnętrzne (w obrębie tego samego wersu), np. syna - Gospodzina; zewnętrzne (w różnych wersach), np. nosimy - prosimy

Paralelizmy w "Bogurodzicy"

treściowe (obie zwrotki są prośbami); składniowe (obie zwrotki mają podobny schemat) podobny schemat: apostrofa + zdania rozkazujące

Dlaczego "Bogurodzica" jest utworem typowym dla średniowiecza?

ponieważ najważniejszy jest w niej Bóg, a więc występuje teocentryzm; świat uporządkowany jest hierarchicznie; podmiot liryczny jest zbiorowy