starożytność

2340 p.n.e

Sargon Wielki podbija Sumer, powstaje pierwsza monarchia: Sumero-Akad

4000-3000

cywilizacja Sumeru

Najważniejsze miasta sumeru

Ur, Uruk, Nippur, Lagasz

Zikkurat

świątynia z cywilizacji Sumeru - piramida ze schodów

XVIII p. n. e.

Babilon kontroluje Hammurabi (ogarnął problemy wewnętrzne państwa)

kodeks Hammurabiego

pierwsze spisane prawo, zasada oko za oko

X p.n.e.

Asyria podporządkowuje Babilonię

605-562 p.n.e

Rządy Nabuhodonozora II, tworzy wiszące ogrody semiramidy

539 r. p.n.e.

pers Cyrus II zdobywa Babilon

Stolice Asyrii

Aszur, potem Niniwa

Ostatni władca Asyrii

Asurbanipal (w 614 traci Aszur, w 612 Niniwę, w 609 państwo)

osiągnięcia cywilizacji Mezopotamskich

pismo klinowe, wiedza z matmy, chemii, botaniki, astrologii, biologii, geometrii medycyny, koło, brąz, system 10 i 60

IV p. n. e.

powstają Egipt Górny i Egipt Dolny

Narmer

założyciel Memfis, wspólnej stolicy Egiptu Górmego i Dolnego

egipskie Stare Państwo

1st okres, powstają piramidy (Imhotep, Dżoser, Cheops), kryzys władzy centralnej przez zwiększanie władzy nomarchów

XX pne

egipskie Średnie Państwo, jednoczenie przez dynastię, Teb

XVI pne

egipskie Nowe Państwo (powstaje cmentarz faraonów Dolina Królów)

1285 pne

Bitwa pod Kadesz (Hetyci vs Ramzes II)

XIV pne

Amenhotep próbuje wprowadzić monoteizm, kult Atona. Porażka

cechy harakterystyczne Egiptu

pismo hieroglificzne, mumie, piramidy, świątynie (np. Karnak, Edfu) politeizm (antropomorfizm)

powstaje Kartagina

814 pne (handel wymienny z tubylcami kruszcami, barwnikami i surowcami, niezależne faktorie)

XIII pne

koniec niewoli Hebrajczyków w Egipcie. wracają do Kanaan (wybijają filistynów)

królowie Izraela i osiągnięcia

1st Saul, 1000-960 Dawid (Jerozolima), Salomon (świątynia w Jerozolimie i Arka Przymierza).

śmierć Salomona,

932 pne, rozpad na Judę (Jerozolima) i Izrael (Samaria)

Asyria podbija Izrael

722 pne

Babilon podbija Judę

586 pne

538 pne

koniec niewoli babilońskiej

625 pne

powstaje państwo Medów

Cyrus II Wielki

pierwszy władca Persji, w VI podbija Babilon, Syrię i Fenicję

Kambyzes

drugi władca persji (podbija Egipt, Greckie kolonie)

Dariusz Wielki

trzeci władca persji (podbił pakistan, eojny zgrecją)

cechy harakterystyczne Persji

Satrapowie, oczy i uszy króla, mało opresji, tolerancja, ahjra mazda vs aryman, zaratustranizm,

cechy harakterystyczne Grecji

rybołówstwo, rzemiosło (tkaniny, ceramika, narzędzia, broń), budownictwo

2000-1700 pne

cywilizacja minojska (okres starych pałaców) Knossos, Fajstos, Malia.

1650-1450 pne

ccywilizacja minojska (okres nowych pałaców)

1450 pne

Inwazja Achajów na Kretę

Cechy harakterystyczne cywilizacji mykeńskiej

pałace (ale z umocnieniami), groby szybowe, groby kopułowe, Agamemnon z Troją

1200-1100 pne

Inwazja Dorów, upadek Myken

XI-IX pne

greckie "Wieki Ciemne" (zanik kultury, pisma, regres demograficzny)

VIII-VI pne

Grecki Renesans, a potem Okres Archaiczny (powstają poleis, następuje kolonizacja)

VII-VI pne

reqolucja hoplicka

skutki rewolucji hoplickiej

tyrani i ajsymenci, reformy ustrojowe

twórca systemu Sparty

Likurg - żył gdzieś w IX-VIIw. Umocnił władzę królów, Geruzji, stworzył Kleroi.

cechy ustroju Sparty

diarchia, geruzja (rada starszych), apella (zgromadzenie ludowe), eforowie (władza wykonawcza, mobilizacja wojsk, dowodzenie)

cechy sparty

diaita (styl wychowania 7-20 lat) krypteja, periojkowie, heloci, 15 osób posiłki syssitia

mityczny twórca Aten

Tezeusz

początkowy ustrój Aten

Archonci, potem zasiadali w Aeropagu

przyczyny zmian ustrojowych Aten

niewola za długi u arystokracji, niepokoje, bogacenie rzemieślników

pierwsza reforma Aten

621, Drakon (surowe, dłużników można sprzedawać w niewolę)

druga reforma w Atenach

594-593, Solon (strząśnięcie długów, prawa polityczne dla nie-arystokracji, 4 klasy majątkowe, koniec z niewolą za długi

tyrania w atenach

561 Pizystrates (złote czasy, zatrudniał biedotę, rzemieślników rozbudował, prace społeczne)

trzecia reforma w Atenach

508-7 interwencja zbrojna sparty (przez ateńskoch arystokratów), Klejstenes, 10 fyl, 3 niesąsiadujące trytie, demy (3 to trytia),

cudzoziemcy w Atenach

metojkowie

cechy ustroju Aten

eklezja, rada 500, heliaja, diokimazja urzędników, euthyna, demagogowie

499-494

Powstanie Jońskie (Ateny i Eretria)

490

Datys i Artafernes prowadzą z Hippiaszem inwazję.

480

Termopile (Leonidas i Kserkses) Salamina (Temistokles i Eurybiades ze Soarty)

479

bitwa pod Platejami

powstaje Związek Morski

478 pne, (skarbiec na wyspie Delos, podporządkowany Atenom)

Wygnanie Kimona z Aten

461 pne, eskalacja konfliktu ze Związkiem Peloponeskim

440/39

Bunt Samos (zniszczenie murów, oddanie floty, komtrybucje)

431-21

Wojna peloponeska aż do pokoju Nikiasa

415-404

od wyprawy sycylijskiej Aten po zdobycie Aten

wojna koryncka

395-87

371

bitwa pod Leuktrami (koniec związku peloponeskiego na rzecz Teb)

panowanie Filipa II Macedońskiego

360-336 (tworzy sarissy, korpus paziów)

338

porażka Teb i Aten pod Cheroneją

337

powstaje Związek Koryncki (bez Sparty)

336

Aleksander przejmuje władzę, morduje opozycję, niszczy zbuntowane Teby, sprzedaje mieszkańców

334, 333, 332, 331, 330

bitwy: Granicos, Issos, zdobycie Egoptu, Gaugamela, spalenie Persepolis

koniec podbojów Aleksandra (co wziął z kultury wschodniej)

326 pne (z kultury wschodniej czerpał wizerunek władcy-boga, pogrzeb Dariusza, garnizony-Aleksandrie), administrację)

323

śmierć Aleksandra Wielkiego.

281

koniec walk diadochów, Antagonidzi, Ptolemeusze i Seleukidzi.

powstanie Rzymu

753

kulisy powstania Rzymu

Remus i Romulus, porwanie sabinek, powstaje Senat, 3 tribusy po 10 kurii po 10 rodów (rodzin z klientami)

kstatni królowie rzymu

Tarkwiniusz Stary, Serwiusz Tuliusz (5 klas majątkowych, bogatsi wystawiają więcej wojska), Tarkwiniusz Pyszny

Śmierć Tarkwiniusza Pysznego

509, powstaje republika

urzędy w republice

nieodpłatne, tylko dla patrycjuszy wzw, 2 Konsulów (rządzą państwem i armiami), liktorzy, pretor (prawo, dowodzenie armią), edyl (porządek, dostawy zboża), cenzor (listy senatorów, cenzus, spisy, budowa np. dróg), kwestor (finanse)

dodatkowe/niestandardowe urzędy w republice

Trybuni ludowi (weto uchwał urzędników, nietykalność osobista, tylko dla plebejuszy), dyktator (wybierany w czasie zahrożenia na pół roku)

okręgi wyborcze w rzymie - które wybierają co?

komicja centurialne (wybierają konsula i pretora), tribusowe (prawa, edylów, kwestorów), kurialne (rola formalna)

powstanie stanowiska trybuna ludowego

494 (armia buntuje się i wdziera na Awentyn

coś jak konstytucja rzymu

449 prawo XII tablic (ogólne prawa obywatelskie)

IV pne (rzym, polityka wewnętrzna)

uchwały plebejskie nie potrzebują zatwierdzenia senatu, nawet plebejusz może zostać konsulem

IV-III pne (polityka wewnętrzna Rzymu)

powstaje plebejsko- patrycjuszowska kadra rodów wyspecjalizowanych urzędników "nobilitas", koniec konfliktu plebs-patrycjat

Złupienie rzymu

390 i "Vae victis"

nieudany atak Galów na Rzym

348 pne

ostateczne podbicie Latynów

338

Podbicie samnickiej Kampanii

~299 pne

"Pyrrusowe zwycięstwo"

279 bitwa z Terentem pod Ausculum (ostatnie wolne miasto)

koniec podboju Italii i pierwsza wojna punicka

264

status ludów podbitych

"sprzymierzeńcy" (niezależność, ale brak umów między ludami, służba wojskowa)

status italików

ograniczone prawa obywatelskie na mocy prawa latyńskiego (działalność gospodarcza, uczestnictwo w sądach, można zyskać pełne prawa przez przeprowadzkę/ślub)

I Wojna Punicka

264 pne (najemnicy italscy z Sycylii proszą o pomoc)

bitwa pod Mylae

260 (zwycięstwo na lądzie SPQR)

bitwa koło wysp Egadzkich

241 (zwycięstwo morskie SPQR)

2 wojna punicka

218 (Hannibal Barkas podbija Sugunt)

Bitwa nad jeziorem trezymeńskim

217

bitwa pod kannami

216

atak Rzymu na Syrakuzy

216

Atak Rzymu na Hiszpanię

210 (Publiusz Korneliusz Scypio)

202

bitwa pod Zamą

skutki 2 wojny punickiej dla Kartaginy

nie może przyłączać ziem, mieć floty, dużej armii, posiadłości zamorskich, BIG$

3 wojna punicka

146

1 wojna macedońska

215-205

2 wojna macedońska

200-196

bitwa pod Kynoskefalaj

197

oogłoszenie niezależności Grecji od Macedonii

196

3 wojna macedońska

171-168

bitwa pod Pydną

168

pokonanie Antiocha 3 (Seleukid)

190 pne

Król Pergamonu zapisuje go republice

133

podporządkowanie rzymowi Grecji

146

Namiestnik Sycylii robi kradzierze

73-71 pne, Werres, 40 mln Sestercji

skutki podbojów rzymu

napływ niewolników, powstają wille z niewolnikami, chłopi tracą zatrudnienie i ziemię, stają się "proletariuszami". Dodatkowo "ekwici"

rozłam w senacie po podbojach

optymaci (zwolennicy władzy senatu) i popularzy (zwolennicy reform)

pierwsza próba reformy w rzymie

133 Tyberiusz Grakhus, kwestia agrarna (maks 250 hektarów, ludzie dostają po 7,5)

druga próba reformy w rzymie

123 Gajusz Grakhus, też zamordowany

reforma armii

104, Gajusz Mariusz (wojsko dostaje żołd i sprzęt, 16 lat służby, ochotnicza) pieniądze z łupów.

dyktatura Sullo

82-79, Lucjusz Korneliusz Sulla Feliks (mordował opozycję, zagarniał majątki, zdobył władzę przez wojsko)