stylistyka

kultura jezyka - co to?

Ogół działań prowadzących do sprawnego i komunikatywnego posługiwania się językiem

kultura języka - ujęcie samoistne

to szacunek do jezyka jako do dziedzictwa kulturowego i części tożsamości narodowej

kultura jezyka - ujecie instrumentalne

dbałość o komunikatywnosc wypowiedzi, zrozumialosc, poprawnosc

jednostkowe rozumienie kultury języka

to jak dana osoba sie wypowiada, dba o styl, poprawnosc, adekwatnosc

poradnicze rozumienie kultury jezyka

zwiazane z dzialalnoscia poradni jezykowych i jezykoznawcow, ktorzy wskazuja na to, co jest poprawne

metajęzykowe rozumienie kultury jezyka

analizowanie zjawisk jezykowych, norm jezykowych, refleksja nad jezykiem

instytucjonalne rozumienie kultury jezyka

rola instytucji (szkola, Rada Jezyka Polskiego, media) w ksztaltowaniu kultury jezyka

skladniki kultury jezyka

poprawnosc, komunikatywnosc, etyka i estetyka

cechy jezyka jako systemu

systemowosc, hierarchicznosc, regułowość, zależność, abstrakcyjnosc

poziomy systemu jezykowego

fonetyczny, morfologiczny, skladniowy, semantyczny, pragmatyczny

norma wzorcowa

wzorowe uzycie jezyka, np. dziesiecioro kurcząt, dziesięcioro przykazań, tę książkę, mleć kawę, słać łóżko

norma użytkowa

mniej poprawna, użytkowo dopuszczalna froma języka, np dziesiec przykazan, piec kurcząt, scielic lozko, mielic kawe

funkcje normy jezykowej

realizacyjna (decyduje o tym ktore formy jezyka beda uzywane w praktyce), selekcyjna (sa pewne mozliwe formy ale nieuzywane, np znanie, brzydkosc), dystrybucyjna (inne slownictwo dla stylu naukowego a inne dla artystycznego)

kultura jezyka w sredniowieczu

styl retoryczny, dwujezycznosc, wypowiedzi na wzor kazan w kosciele, moralizatorstwo

kultura jezyka w renesansie

rozwijaja sie dziela pisane w jezykach narodowych, np. Kochanowski tworzy poezje, urozmaicajac polszczyzne; dazenie do ustanowienia norm poprawnosci jezykowej

kultura jezyka w baroku

styl poetycki - paradoksy, antytezy; styl prozatorski - makaronizmy

kultura jezyka w oswieceniu

jasnosc i logika wypowiedzi, jezyk ma byc zrozumialy i precyzyjny; rozwoj jezyka naukowego i publicystycznego

kultura jezyka w romantyzmie

jezyk do wyrazania indywidualnych przezyc, styl emocjonalny i patetyczny

kultura jezyka w pozytywizmie

prostota, nacisk na jasnosc i zrozumialosc przekazu dla wszystkich grup spolecznych, jezyk mial sluzyc do edukacji nizszych warstw spolecznych, aby realizowac za jego pomoca pozytywistyczne postulaty np pracy u podstaw

kultura jezyka w mlodej polsce

subtelnosc, wieloznacznosc, duzo symboliki, ekspresjonizm, duzo metafor i aluzji

kultura jezyka w dwudziestoleciu

eksperymenty jezykowe, np futurysci, rozwoj jezyka mediow, publicystyki i reklamy

kultura jezyka w okresie prl

rozwoj mowy ezopowej, aby obejsc cenzure, jezyk manipulacji, propagandy, nowomowa, eufemizmy, rozwoj jezyka potocznego i codziennego - wieksze zroznicowanie stylow

kultura jezyka we wspolczesnosci

anglicyzmy, zapozyczenia, skrotowce, memy (jezyk internetu i mediow), uproszczenie jezyka, dominacja mowy potocznej, rozwijanie sie slangow, styl wypowiedzi zalezny od kontekstu

co mowi ustawa o jezyku polskim?

art. 3 - ochrona jezyka polskiego polega na przeciwdzialaniu wulgaryzacji, szerzeniu wiedzy o nim i o jego roli, upowszechnianiu szacunku do regionalizmow i gwar i zapobieganie ich zanikaniu, dbanie o poprawne uzywanie jezyka w przestreni publicznej

czym jest rada jezyka polskiego i jakie sa jej kompetencje?

Jest instytucja opiniodawczo doradcza w sprawach uzywania jezyka polskiego, nie rzadziej niz co 2 lata musi dostarczyc do sejmu i senatu sprawozdanie o stanie ochrony jezyka

przyklady zalecen rady jezyka polskiego

polskie odpowiedniki zapozyczen, jasnosc i zwiezlosc wypowiedzi, interpunkcja powinna sluzyc czytelnosci i logicznemu rozdzieleniu wypowiedzi a nie byc utrudnieniem

przyklady realizacji normy wzorcowej w wymowie

odstepstwa od akcentowania wyrazow pochodzacych z greki na trzecia sylabe od konca, akcentowanie na pierwsza np muzyka, logika, plastyka

przyklady realizowania normy wzorcowej w leksyce (w slownictwie)

unikanie zapozyczen, kalek jezykowych, kolowializmow, dostosowywanie stylu wypowiedzi do sytuacji

przyklady realizacji normy wzorcowej w slowotworstwie

tworzenie zestawien typu dzien roboczy, szyba samochodowa, warsztat samochodowy

przyklady realizacji normy wzorcowej we fleksji

poszedłem zamiast poszłem, dwoje dzieci zamiast dwa dzieci itd

przyklady realizacji normy wzorcowej w skladni

proszę pani, musze do toalety zamiast prosze panią musze kupe

warianty w normie - co to te warianty sa

warianty to rozne dopuszczalne formy tego samego wyrazu lub konstrukcji

jakie sa warianty w normie?

recesywne, ekspansywne i rownolegle

co to wariant recesywny w normie

wypierany przez inne formy bardziej uzywane, np tera sie mowi gdy przyszedl a nie przyszedlszy

warianty ekspansywne

coraz czesciej uzywane, np gdy przyszedl zamiast przyszedlszy ktore jest wariantem recesywnym

warianty rownolegle

synonimiczne wyrazy

blad a innowacja

blad - zmiana niezaaprobowana w systemie; innowacja - zaaprobowana

innowacje uzupelniajace

nowe slowa na nowe zjawiska, np kliknac, czatowac

innowacje regulujace

zeby sie nie mylilo ludziom, np. poprawne formy kiedys to bylo "liscmi", "dlonmi", ale ludzie mowili "lisciami", wiec to teraz jest tez aprobowane na poziomie normy uzytkowej. albo "tą ksiazkę" tez

innowacje rozszerzajace

np rozszerzanie laczliwosci liczebnikow glownych (szesc kurczat zamiast szescioro kurczat) albo slucham audycje radiowa zamiast slucham audycji radiowej albo laczenie przyimka przeciw - np tabletki przeciwbolowe zamiast od bolu glowy

innowacje alternatywne

od zapozyczen, np lider, menedzer