trochę późniejsza polska

próby odrodzenia królestwa Polskiego

po śmierci Leszka Czarnego, trzech pretendentów Henryk IV Probus, Przemysł II i Władysław Łokietek-wygrywa Probus, szybko umiera i przekazuje księstwo krakowskie Przemysłowi

koronacja Przemysła II

1295r. Przez arcybiskupa Jakuba Świnka, po przejęciu wielkopolskę i pomorze Gdańskie-do gry wkracza Wacław II Czeski, rok później zamach na króla (pewno brandenburczycy)

koronacja Wacława II

1300 przez Jakuba Świnkę, po zajęciu ziem kontrolowanych przez Władysława Łokietka i Henryka Głogowskiego

rządy Wacława II

twarde, ustanowienie starosty(głównie Niemcy i Czesi) z władzą wykonawczą, administracyjną i sądowniczą. W państwie pokój ale polityka budziła sprzeciw

powrót Władysława Łokietka

1304r. ze wsparciem króla Węgier-odzyskanie ziemi wiślickiej i sandomierskiej. Po wymarciu wacławów 1305 i 1306r. koniec Unii polsko-czeskiej

pierwsze lata panowania Łokieta

1306r. opanowanie Krakowa, Małopolski, ziemi Sieradzkiej i łęczyckiej oraz Kujaw, zajęcie pomorza Gdańskiego i odbicie go przez brandenburgię(1308 r. rzeź Gdańska)

bunt za czasów Łokietka

1312r bunt mieszczan tzw bunt wójta Alberta-krwawo stłumione

zajęcie Wielkopolski przez Łokietka

1314r. po obaleniu przez mieszkańców piastów głogowskich

koronacja Władysława Łokietka

1320 na Wawelu na Krakowie

wyrok w sprawie Pomorza Gdańskiego

1321r. za pośrednictwem sądu papieskiego, nie udało się odzyskać z rąk krzyżaków

zajęcie ziemi Dobrzyńskiej

1329r. Przez krzyżaków, król Czech zmusił do hołdu księcia płockiego i paru na Śląsku. Początek wojny z oboma państwami 1329/1332

bitwa pod Płowcami

1331r. nierostrzygnięta, rok później pokój-utrata ziemi dobrzyńskiej i Kujaw

zjazdy w Wyszehradzie (dwa)

1335 i 1339r.-odkupirnie przez Kazia czeskich pretensji do tronu (20tys kop groszy) praskich(pierwszy), zrzeczenie się praw do Śląska i księstwa płockiego, za koniec poparcia dla zakonu oraz obiecanie tronu polskiego Ludwikowi Andegawenowi jeśli brak syna

pokój w namysłowie

1348r. koniec krótkiej wojny z 1345r. o Śląsk-zgoda na włączenie Śląska do Czech, zrezygnowanie z części długu Czechów w zamian za pomoc w walce z krzyżakami

włączenie ziemi płockiej

1351r. po śmierci ksiecie płockiego-ponowne rozmowy z Czechami, w zamian za to zrzeczenie się księstwa świdnicki Jaworskiego

pokój w Kaliszu

1343r. przywrócenie Kujaw i ziemi dobrzyńskiej do Polski, Pomorze Gdańskie zostaje przy krzyżakach-Kazimierz jest panem i dziedzicem-dla zakonu w formie wieczystej jałmużny

ujednolicenie prawa w Polsce

1356/1362 statuty: wiślicki i piotrkowski

założenie akademii krakowskiej

1364r. drugi w tej części Europy uniwerek

reformy Kazimierza Wielkiego

rozbudowa administracji(Starosta itp), rozwój kolonizacji i sieci dróg, przymus drożny(kupcy spoza polski mogą chodzić tylko po wyznaczonych drogach), prawo składu, jednolita moneta(grosz), wprowadzenie poradlne(podatek 12 groszy rocznie do łana)

przywilej w budzie

1355r.-gwarancja zachowania wszystkich praw w zamian za uznanie jego sukcesji tronu, kaźmierz próbował przekazać wladzę swojemu wnukowi Kaźkowi ale się nie udało(o sukcesji rozmawiano też na uczcie u Wierzynka)

przywilej w Koszycach

1374r. nowe podatki tylko za zgodą szlachty, ograniczenie służby wojskowej, odszkodowanie za wyprawy za granicę i wykupienie z niemowli, Starosta tylko Polak, kasztelani i wojewodowie tylko miejscowi, zamki na koszt króla

Unia w Krewie

1385r. chrzest litwy, włączenie litwy do polski(się nie stało), zapłacenie odszkodowania narzeczononemu Jadwigi-Wilhelmowi Habsburgowi, zobowiązanie się do odzyskania ziem utraconych przez Polskę, uwolnienie polskich jeńców

elekcja Jagiełły na króla

1386r. początek Unii personalej, Jagiełło królem, ochrzeczenie imieniem Władysław, ślub z Jadwigą

układy w Radomiu i Wilnie

1401r. odrębność litwy i dożywotnią władza nad nią dla Witolda

Unia w horodle

1413r. potwierdzenie odrębności obu państw, określenie zależności między Jagiełło A Witoldem, wspólne sprawy omawiane na zjazdach, nowy król wybierany przez możnych, Unia dalej trwa po wygaśnięciu Jagiellonów, zrównanie w prawach bojarów

Unia krakowsko-wileńska

1499r. sygnowane przez Jana Olbrachta i Aleksandra Jagiellończyka, nieangażowanie się w wojnę bez zgody obu państw, zawsze pomoc militarna

Unia mielnicka

1501 próba wprowadzenia Uni realnej, niezrealizowane bo Jagiellonowie nie chcieli trącić władzy dziedzicznej na Litwie

Unia Lubelska

1569r. Zygmunt August tworzy rzeczpospolitą Obojga Narodów

skutki Unii Polski z Litwą

powstanie silnego państwa, początek ekspansji polski na wschód, rezygnacja z odzyskania Śląska, wymiana kulturowa, chrystianizacji litwy

odnowienie uniwerku

1400 nazwany potem jaggielonskim

przywilej warcki

1423r. szlachta może wykupywać sołectwa, wojewodowie mogą ustalać ceny maksymalnych, ograniczenie wychodźctwa chłopów ze wsi

przywilej jedlensko-krakowski

1430/1433 nietykalność osobista szlachty, tylko szlachta na godności kościelne

wybór Władysława Warneńczyk na króla Węgier

1440r. wcześniej regentem w Polsce-Zbigniew Oleśnicki

Jak nazywa się Kazimierza IV Jagiellończyka

Ojcem Królów jego dzieci na tronach Polski, Czech, Litwy i Węgrzech

zajęcie ziem wschodniej litwy

1503 ziemia czernihowska, siewierska i część smoleńskiej zajęta przez Iwana III Srogiego

wyprawa Jana Olbrachta

1497r. nieudana wyprawa na moldawię, potem zawarcie sojuszu z hospodarem i Węgrami przeciwko Turcji

przywilej mielnicki

1501r. duża władza senatu, sprzeciw szlachty i w 1505rm w Radomiu uchwalono KONSTYTUCJĘ NIHIL NOVI

nihil novi

1505 w Radomiu-Sejm wprowadza nowe rzeczy tylko po przyjęciu przez 3 Stany: króla, senat i izbę poselską

przekazanie Żmudzi

1398r. Przez Witolda w zamian za wsparcie przeciwko tatarom

wybuch antykrzyżackiwgo powstania na Żmudzi

1401r. wojna litwesko krzyżacka, koniec w 1404 w Raciążu

zakup nowej marchii

1402r przez krzyżaków, pogorszenie stosunków z polską

powody wybuchu wielkiej wojny z zakonem

Konflikt o Drezdenko, chrystianizacji litwy, rozwój polski i litwy, chęć odzyskania Pomorza Gdańskiego przez Polskę

początek Wielkiej wojny z zakonem

1409r. - rozejm w 1410r. mający rozsadzić spór, król czeski(sedzia) przekupiony, rozmów nie uznano

bitwa pod Grunwaldem

15 lipca 1410r. śmierć Urlicha von Jungingena

pokój w toruniu

1411r. odzyskanie ziemi dobrzyńskiej i odszkodowanie dla Polski

pokój w toruniu

1411r. odzyskanie ziemi dobrzyńskiej i odszkodowanie dla Polski

rozbicie sojuszu krzyżacko węgierskiego

1412r. zjazd w Lubowli

wojna głodowa

1414r. znaczna przewaga Polaków, krzyżacy bronią zamki, a Polacy pustoszą ich ziemię, nic się nie zmienia

traktat melneński

1422 koniec pretensji krzyżaków do Żmudzi, Polska zdobywa 3 grody

wojna polsko krzyżacka z świdrygiełło

1431-1435r. początek przez wsparcie krzyżaków brata Jagiełły, Świdrygiełły(chce zerwać unię), rozbicie wojsk krzyżaków pod Dąbkami 1431r. i potem spustoszyli pomorze Gdańskie i nową marchię 1433r.

pokój w brześciu kujawskim

1435r. koniec wojny związanej z bratem Jagiełły, koniec poparcia dla Świdrygiełły, krzyżacy nie będą zwracać się o pośrednictwo cesarza i papieża

stracenie Mikołaja z Ryńska

1411r. przywódca Stowarzyszenia Jaszczurów

powstanie związku pruskiego

1440r. związek mający reprezentować interesy mieszczaństwo w Prusach, W 1454r. po próbach pozbycia się go wypowiedzenie posłuszeństwa krzyżakom

Akt inkorporacji pomorza i Prus do Polski

1454r początek wojny 13 letniej

wojna trzynastoletnia

1454/1466

bitwa pod Świecinem

1462r. wygrana polski nad krzyżakami

bitwa na zalewie wiślanym

1463r. wygrana bitwa morska

II pokój toruński

1466 pomorze Gdańskie, ziemia Chełmińska i Michałowska, Powiśle, Żuławy i Warmia włączone do Polski (Prusy Królewskie), Prusy zakonne lennem polski,

I przywilej piotrkowski

1388r. niepowierzanie zamków obcokrajowcom, żołd 3 grzywien od kopii podczas wypraw za granicę

II piotrkowski

1496r. zakaz posiadania dóbr ziemskich przez mieszczuchów

inaczej rada królewska

Senat, przewodził im król

pierwsze zebranie Sejmu

1493r. dwuizbowy Sejm walny w Piotrkowie

renesans karoliński

viii/ixw. przywrócenie sztuk wyzwolonych z Rzymu(trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) i quadrivium(geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka), opracowanie MANUSKUŁY KAROLIŃSKIEJ, odnowa kultury łacińskiej

renesans ottoński

x/xi w. Sztuka związana z ideologią, wzorce antyczne, chrześcijańskie i bizantyjskie, malarstwo iluminatorstorystyczne

renesans xii wieku

nowo odkryto stare teksty(dzięki bizancjum i arabom), rozwój medycynę we Włoszech, idee antyczne-wartość człowieka i życia ziemskiego

etos rycerski

xii w. zbiór zasad idealnego rycerza-mężny, wierny danemu słowu, lojalny, dworny wobec kobiet, pobożny, wspierający słabszych

styl romański

od xi do XIII w., kamienne budynki, masywne mury i kolumny, funkcje obronne, płaskorzeźby, wzory roślinne i geometryczne

styl gotycki

xiiw(Francja) /xviw(wschód), sklepienia krzyżowe, system przyporowy, strzeliste budowle, bogate zdobienia,

budowa kościoła romańskiego

Np opactwo Saint-Nectaire-apsydy(półkoliste pomieszczenie nad prezbiterium), dwie wieże obok większej wieży dzwonnej o kształcie ośmiokąta, małe okna,

kościół gotycki

Np katedra Notre-Dame dwie strzeliste wieże, rozeta, ostre luki, przypory

biblia pauperum

biblia dla ubogich, pokazywanie wydarzeń biblijnych jako obrazki

rodzaje studiów w średniowieczu

prawo, filozofia, medycyna, teologia(królowa nauk)

najważniejsze zabytki romanskie w Polsce

kolegiata w Tumie, kościół św. Idziego, rotuda św. Prokopa, drzwi gnieźnieńskie

zabytki gotyckie w Polsce

ołtarz w kościele mariackim w Krakowie(Wit Stwosz), ratusze miejskie w Toruniu i Wrocławiu, zamek w Malborku,

polska elita intelektualna wykształcona w Polsce

Stanisław ze Skarbimierza, Paweł Włodkowic, Mikołaj(obaj prawo), Kopernik

kronikarze polscy

Gal Anonim, Wincenty Kadłubek, Janko z Czarnkowa, Jan Długosz