WYKŁAD 1

Efekt odniesienia do ja

odnoszenie informacji do siebie i innych ułatwia zapamiętywanie

Ja ROBOCZE

• Część struktury Ja, która jest w danym momencie aktywna • Nieliczne informacje • Dotyczą bieżącego kontekstu

Ja REALNE Tory Higgins (1989)

• Jaki jestem?

Ja IDEALNE

• Jaki chciałbym być?

Ja POWINNOŚCIOWE

• Jaki powinienem być?

• Teoria autopercepcji Daryla Bema (1972

Na podstawie swojego zachowania, szczególnie w warunkach swobody wyboru

• Porównania społeczne

Festinger - albo dowody obiektywne albo porównanie z innymi

Ja niezależne

definiowanie siebie za pomoce tego co nas odróżnia od innych - ekspresja ja, ekspresja niezależności, pokazanie wyjątkowości

Ja współzależne

role społeczne, cel - przynależeć do społeczności, interesy grupy

Projekcja społeczna

zakładamy, że inni ludzie są podobni do nas.

• Efekt fałszywej powszechności

im bliższa grupa tym bardziej działa!!!

Samokontrola

• Zamierzona i dowolna zamian własnych reakcji. • Dzięki niej opieramy się impulsom • Paradoksalny efekt kontroli umysłowej (Daniel Wegner)

Co się dzieje w głowach?

• Automatyczne monitorowanie • Kontrolowana interwencja - „to teraz pomyślę o żółtych bananach” • Dodatkowe obciążenie powoduje paradoksalne nasilenie

Taktyki autoprezentacji Po co stosować?

• 1) osiąganie materialnych i społecznych korzyści • 2) dowartościowanie • 3) kształtowanie pożądanej tożsamości (Leary i Kowalski, 1990)

Spostrzeganie innych osób Hierarchia znaczeń zachowania

• Podstawowa • Cele • Personalna

Procesy automatyczne WNIOSKI Z ZACHOWANIA CELOWEGO

• Spontaniczne wnioskowanie cech (Uleman i in., 1996)

Teoria wniosków korespondentnych

• Wnioskowanie o dyspozycyjnych cechach na podstawie działania • Wniosek korespondenty = za zachowaniem kryje się stała cecha • Obserwatorzy uznają działanie za intencjonalne jeśli: • 1) aktor wiedział o skutkach, • 2) miał swobodę działania,

Model współzmienności Kelley (1967,1972)

• SPÓJNOŚĆ • WYBIÓRCZOŚĆ • POWSZECHNOŚĆ

SPÓJNOŚĆ

Bierzemy pod uwagę, czy dane zachowanie powtarza się wobec tego samego bodźca mimo mijającego czasu i zmiennych okoliczności.

Wybiórczość

Analizujemy to, czy osoba badana zachowuje się tak samo wobec rożnych bodźców.

Zgodność

Czy inni ludzie zachowują się tak samo wobec określonego bodźca?

Deformacje procesu atrybucji Podstawowy błąd atrybucji

• Podstawowy błąd atrybucji - skłonność do przypisywania cudzych zachowań czynnikom wewnętrznym przy niedocenianiu czynników sytuacyjnych (Ross, 1977) • Heider - „pole percepcyjne” jest wypełnione obserwacja aktora, nie doceniają mniej wyraziste elementy

Egotyzm atrybucyjny

• Tendencja do wyjaśniania własnych zachowań w pochlebny dla siebie sposób.

Egocentryzm atrybucyjny

• Polegający na przecenianiu własnego wkładu w wynik osiągany wspólnie z innymi.

Samospełniająca się przepowiednia

• 1) Obserwator formułuje jakąś błędną hipotezę • 2) Traktuję tę osobę stosownie do swoich oczekiwań • 3) Osoba ta zaczyna reagować na to zachowaniem, które potwierdza hipotezę

Efekt halo Efekt aureoli

• Tendencja do automatycznego, pozytywnego (lub negatywnego) przypisywania cech osobowościowych na podstawie pierwszego wrażenia. • Jeśli negatywne wrażenie - efekt Golema, szatański efekt halo • Jest odmiana podstawowego błędu atrybucji

Efekt Pigmaliona

• Odmiana samospełniającej się przepowiedni. Polega na spełnieniu się oczekiwania wobec kogoś dlatego, że to oczekiwanie sobie wytworzyliśmy. • Czasem nazywany Efektem Rosenthala (efekt oczekiwań eksperymentatora)

EFEKT POLLYANNY

• Tendencja do myslenia o rzeczach przyjemnych i poszukiwania pozytywnych aspektów w każdej sytuacji przy jednoczesnym pomijaniu aspektów przykrych lub nieprzyjemnych. • „Zabawa w radość”

Efekt czystej ekspozycji Mere exposure effect

• Lub „efekt samej ekspozycji”, • Zamiana ustosunkowania afektywnego wobec obiektu na skutek zwiększenia liczby kontaktów z nim bez konieczności świadomego rozpoznania bodźca. • Robert Zajonc (1968)

Heurystyki formułowania sądów

Heurystyka dostępności - ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzeń na podstawie łatwości z jaką przychodzą nam na myśl ich egzemplarze. • Prowadzi do wzrostu wpływu na nasze sądy przez zdarzenia łatwo przypominane.

HEURYSTYKA REPREZENTATYWNOŚCI

• Ocena przynależności obiektu do kategorii na podstawie stopnia jego podobieństwa do typowych egzemplarzy • NA PRZYKŁAD: • Cichy, zgarbiony, zamknięty w sobie, noszący okulary to bardziej bibliotekarz czy rolnik?