wykłady

Wiliam Tyndale

pierwszy nowożytny tłumacz biblii z języków oryginalnych na język angielski

Stefan Langron

dzieli biblie na rozdziały

Robert Stephanus

dzieli biblię na wersety

amen

godzien wiary, potwierdzenie zaufania do Boga

nowy testament

bierze się z Księgi Jeremiasza

stary testament

bierze się z Listu do Koryntian

antropotropizm

wyjście boga do człowieka – księgi prorockie, prorocy

teotropizm

wyjście człowieka do Boga, psalmy

antropopatyzm

nadanie Bogu cech psychicznych np. Bóg się zasmucił

Pytanie wolnościowe

według Tischnera pytanie boga jest pytaniem wolnościowym – można się zachować jakby Bóg był lub nie był (droga Adama lub Abrahama), prorocy mogą mu odmówić.

teszuwa

nawrócenie, dosłownie nawrócić serce, nawrócenie węwnetrzne, grecki odpowiednik – metanoi, odmienić, nawrócić jako proces

1 list do tesaloniczan

najstarszy tekst NT

akeda

określenie na najwyższą ofiarę, jaką człowiek może uczynić oznacza ofiarowanie Izaaka

Jean Carmignac

wszystkie ewangelie synoptyczne zostały napisane najpierw w języku hebrajskim, potem przełożone na grecki i stąd są między nimi różnice

ewangelie synoptyczne

Mateusza, Marka, Łukasza

pierwsza ewangelia

Marka

Źródło Q

niezachowana najstarsza protoewangelia źródłowa, z niej mieli korzystać ewangeliści

Qumran

odkryto starsze niż ewangelie teksty hebrajskie, które różnią się od późniejszych tłumaczeń.

Kościół za natchnioną uważa

Septuagintę

Apofatyka

pogląd, że o bogu można mówić tylko przez zaprzeczenie, bo nie da się go poznać

Antygona

wyrodzicielka lub bezpotomna

pathos

po grecku oznacza cierpienie, to co fizyczne, zewnętrzne

ethos

po grecku charakter, to co mam wbite w sobie, pieczęć

faryzeusze

świeccy uczeni w piśmie, przeciwnicy hellenizacji, uznawali Torę i prawo mówione, tradycję proroków, wierzyli w nieśmiertelność duszy, anioły i demony, nagrodę i karę po śmierci, często z niższych warstw

saduceusze

– kapłani, nazwa pochodzi od kapłana Sadoka, byli arystokratami, stronnictwo polityczno-religijne, zwolennicy hellenizacji, uznawali tylko torę, nie wierzyli w życie wieczne, anioły i demony

ananke

siła niezależna od bogów, bohater grecki zawsze ma wybór, nie jest zmuszany do podjęcia decyzji, najpierw sam zbłądzi, w kontekście tragedii greckiej należy mówić Ananke, bo fatum jest określeniem rzymskim

palinodia

utwór, w którym autor odwołuje tezy z poprzedniego utworu

Mit, a tragedia

mit nie był ściśle związany z religijnymi obchodami

pathei mathos

nauka przez cierpienie

proairesis

wybór

bola voluntas

dobra wola

byblos

geneza nazwy jest toponomastyczna – wywodzi się od nazwy miasta Byblos, skąd przewożono papirus do zapisywania na nim księgi

Deminutiva

zdrobnienia, w biblii jest ich bardzo dużo, ale zostało to pominięte

hipocoristica

zmiękczenia, np. Jezus mówi rybki, dzieciątka, kwiatki św. Franciszka oryginalnie to kwiatuszki

Cum tempore

kwadrans akademicki, umówienie się z możliwością kwadrans spóźnienia

Filiacja

analogie między dwoma dziełami, które mają wspólne pochodzenie, jest jasne, że jedno jest inspirowane drugim

Konwergencja

powiązanie dwóch dzieł dowolnego rodzaju, między którymi występują zbieżności, ale nie są ze sobą spokrewnione lub nie da się udowodnić, że autorzy od siebie czerpali

Verba volucria

skrzydlate słowa – powszechne znane i często przytaczane wypowiedzi, których autorstwa lub okoliczności powstania nie da się ustalić

Sortes bibliacae

metoda radzenia sobie z problemami, na których rozwiązanie można natrafić przez losowe otwarcie biblii

Dianoia

myśli, zamiary i postawy bohatera literackiego

Etymologia imienia Maria

morze goryczy, upór, sprzeciw, upragniona, pani morza

Tischendorf

w pierwszym klasztorze chrześcijańskim (św. Katarzyny) odnalazł karty kodeksu Synajskiego, potem dostał możliwość przepisania całości

Septuaginta

przekład Biblii na grecki – III/II w. p.n.e

Wulgata

przekład na łacinę IV/V n. e (382-406)

Kodeks Synajski

najstarszy manuskrypt Septuaginty i NT IV n.e

Vetus Latina

III/IV n. e (Stara Łacina)

Rękopisy z Qumran – II/I p.n.e

odkrył czym są Sukenik dzięki handlarzowi antyków, znalezione w grotach

Kodeks z Aleppo

najstarszy kompletny odpis Biblii X n.e