4. Autonomiczny układ nerwowy

układ nerwowy dzieli się na:

somatyczny i autonomiczny

somatyczny układ nerwowy -

odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego i kieruje wykonywaniem ruchów świadomych. Jest to układ obwodowy (12 par nerwów czaszkowych i 31 par nerwów rdzeniowych)

autonomiczny układ nerwowy (AUN) -

odbiera bodźce z wnętrza ciała i reguluje pracę narządów wewnętrznych. Współpracując z układem somatycznym, umożliwia przystosowanie organizmu do zmiennych warunków środowiska, jest odpowiedzialny za homeostazę

w obrębie układu autonomicznego wyróżnia się:

układ współczulny i układ przywspółczulny, przekazują informacje do tych samych narządów ale za pośrednictwem innych par nerwów, ich działanie charakteryzuje antagonizm czynnościowy

układ współczulny -

ma budowę segmentową. Wyróżnia się w nim: część ośrodkową, pnie współczulne i część obwodową

część ośrodkowa -

ośrodki nerwowe umiejscowione w rogach bocznych istoty szarej w rdzeniu kręgowym, na wysokości od ósmego kręgu piersiowego do trzeciego kręgu lędźwiowego

pnie współczulne -

utworzone przez zwoje nerwowe, leżą przykręgowo, wzdłuż kręgosłupa po obu jego stronach

część obwodowa -

składa się z włókien zazwojowych biorących początek w zwojach pnia współczulnego. W porównaniu z włóknami przedzwojowymi są o wiele dłuższe. Większość włókien zazwojowych dociera do unerwianych narządów, towarzysząc nerwom rdzeniowym

układ przywspółczulny -

wyróżnia się dwie części: część mózgową i część rdzeniową

część mózgowa -

obejmuje ośrodki nerwowe umiejscowione w śródmózgowiu, móżdżku i rdzeniu przedłużonym. Wypustki neuronów należących do mózgowej części przywspółczulnej tworzą długie włókna przedzwojowe

część rdzeniowa -

tworzona przez ośrodki nerwowe umiejscowione w rogach bocznych istoty szarej rdzenia kręgowego, na wysokości między 1 a 3 kręgiem kości krzyżowej.

część przywspółczulna AUN -

jej działanie dominuje w stanach relaksu i snu. Pobudza ona pracę narządów wewnętrznych takich jak narządy układu pokarmowego, co sprzyja trawieniu, wchłanianiu do krwi produktów trawienia, a także pobudza syntezę glikogenu w wątrobie.

część współczulna AUN -

odpowiada za przygotowanie organizmu do wysiłku fizycznego. Powoduje zwiększenie ilości tlenu i glukozy we krwi oraz podwyższenie ciśnienia krwi, którą kieruje głównie do mięśni szkieletowych. Zwiększa także aktywność mózgu i narządów zmysłów

między obiema częściami AUN obserwuje się antagonizm czynnościowy -

układ współczulny działa pobudzająco i w sytuacji stresowej mobilizuje organizm do działania, umożliwiając mu stosowną reakcję