bioligia sprawdzian komórka i błony

organizmy jednokomorkowe

zbudowane sa tylko z jednej komórki

komórka

podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna organizmu, która zdolna jest do wykonywania czynnosci życiowych

formy kolnijne

to zespoł komórek połączonych za pomoca scian komorkowych lub galaretkowych otoczek. Poszczególne komórki kolonii moga zyc samodzielnie

oranizmy plechowe

slabo/nieróżnicowane ciało na tkanki

organizmy tkankowe

wyrażnie zróżnicowane ciało na tkanki

komórki bez jądra

prokariotyczne

komórki jądrowe

eukariotyczne

dlaczego komórki maja niewielki rozmiar?

małe komórki mają wiekszy stosunek powierzchni do objetosci niz duże komórki- dzięki temu wymiana substancij miedzyśrodowiskiem wewnętrzym a otoczeniem zachodzi u nich efektywniej

podobiensta w budowie komórki bakteryjnej z eukariotycznej

obecnosc błony komórkowej, obecnosc cytozolu, DNA jako nośnik informacji, obecność rybosomów

cechy różnicujące k. bakteryjne od k. eukariotycznych 1

skład chemiczny scian komórkowych bakterie-mureiny, grzyby-chityna, rosliny-celuloza. FORMA CZĄSTECZKI DNA w k. b ma postac kolistych cząsteczek znajdujacych sie bezposrednio w cytozolu.

cechy różniące k. b od k. eukariotycznych 2

OBECNOSC BŁON ŚRÓDPLAZMATYCZNYCH k. b nie maja zorganizowanego systemu błon śródplazmatycznych LOKALIZACJA RYBOSOMÓW w k. eukariotycznej znajduja sie w cytozu, na siatecze oraz e mitochondrium i plastydach

neurony

wydłuzony kształt i liczne wypustki

krwinki czerwone

nie maja jądrakomórkowego i wiekszosci ograneli, dzieki temu niema w całosci wypełnione sa hemoglobiną

człony rurek sitowych

Przewodza produkty fotosyntezy. mają perforowane ściany sitowe, co umożliwia przepływ substancji organicznych między komórkami. Nie mają jądra, co zwiększa przestrzeń przewodzącą.

Człony naczyń

są martwe, mają zdrewniałe ściany i duże przekształcone jamki, co umożliwia swobodny przepływ wody. Tworzą długie rury dzięki rozpuszczeniu poprzecznych ścian.

Przedziały komórkowe

Przedziały komórkowe to różne części wnętrza komórki oddzielone błonami, np. jądro, mitochondria czy chloroplasty. Dzięki nim różne procesy mogą zachodzić jednocześnie, ale w innych miejscach.

funkcje błon biologicznych

sa naturalnymi barierami ochronymi, odbieraja sygnaly z otoczenia i przekazuja je dalej, posredniczą w wymianie substancij,

budowa błon biologicznych

składaja sie z dwuwarsty i białek. lipidy w dwuwarstwie sa zwrocone hydrofobowymi ogonkami do zewnatrz, u zwierzat w sklad wchodzi jeszcze cholesteror a u innych komorek inne lipidy izoperowe

białka intergralne

mają czesc hydrofobowa która wnika do wnętrza dwuwarstwy oraz czesci hydrofilowe ktore kontakuja sie z srodowiskuem wodnym po 1 lub po 2 stronach dwuwarsty

białka powierzchniowe(pereferyczne)

maja własciwosci hydrofilowe, dlatego nie wnikaja w głąb dwuwarstwy lipidowej.

funkcje białek błonowych

białka transportujące, biała kotwiczące zwiekszaja wytrzymalosc mechaniczna błony, białka receptorowe- odbieraja sygnaly białka enzymatyczne- przyspieszają niektore reakcje zachodzące w komorce

Płynosc błony

lipidy o krótkich i nienasychonych łancuchach weglowodorowych zwiekszają płynność błon (cza. nienasyconych K. T sa wygieta dlatego do siebie nie przylegaja) lipidy o długich i nasychonych lancuchach weglowodrowych i steroidy zmniejszaja płynosc blony

glikokaliks

chroni on komórke przed uszkodenimi chemiczymi i mechanicznymi oraz odgrywa wazna role w rozpoznawaniu sie konorek

transport bierny (pasywny)

nie wymaga nakładu energii, jest zgodny z gradientem stężeń czyli ze srodowiska o wiekszym stezeniu do srodowiska o mniejszym stezeniu.

transport czynny(aktywny)

wymaga nakładu energi i zachodzi wbrew różnicy stężeń czyli z srodowiska o mniejszym stężeń, czyli ze srodowiska o mniejszym stezeniu do środowiska o jej wiekszym stezeniu. transport ten odbywa sie z udzialem bialek błonowych nosnikowych lub pomp

transport bezpośrednio przez dwuwarstwę lipidową

dyfuzja prosta. Dyfuzja małych cząsteczek niepolarnych, odbywa sie bez przeszkód, a defuzja małych czasteczek polarnych np. wody, glicerolu tylko w ograniczonym stopniu

osmozna

odmiana dyfuzji prostej. Polega na przenikaniu wody przez błone połprzepuszczalną. Woda zawsze przplywa z roztworu mniej stęzeniu HIPOTONICZNEGO do roztworu bardzej stężonego HIPERTONICZNEGO. w efekcje dochodzi do wyrównania stężeń sub po 2 stronach błony

osmoza w roztworach izotenicznych

Roztwory izotoniczne to takie, które mają takie samo stężenie jak płyny w komórkach. Dzięki temu komórki nie zmieniają kształtu – nie pęcznieją ani nie kurczą się.

osmoza w komórkach hipotonicznych

w komorkach zwierzecych komórki pecznieja i pękaja a w konórkach roslinych komorki nieznacznie pecznieja objetosc wakuoli sie zwieksza turgor komorek rosnie

osmoza w komórkach hipertonicznych

komórki zwierzece kurczą sie i rozpadaja, wkomorkach roslinych kształt komorki pozostaje bez zmian objetosc wakuoli sie zmniejsza protoplast kurczy sie i odstaje od sciany komórkowej, turgor komórek maleje

plazmolizy

odbywa sie w roztworach hipertonicznych w komórkach roslinych. Jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komórkowej w wyniki osmotycznego odpływu wody

deplazmolizm

Jesli w roztworze hipotonicznym umiesci sie komórke splazmolizowaną, to wroci ona do stanu przed plazmolizy

błony komorkowe

oddzielaja wnetrze komórki od srodowiska zewnetrznego

błony śródplazmatyczne

tworza w komórkach oddzielne przedziały