Biologia

Wirion

pojedyńcza kompletna cząstka wirusa występująca w środowisku pozakomórkowym, zdolna do atakowania komórek

Cykl lityczny

W cyklu litycznym po zakażeniu komórki gospodarza materiał genetyczny przejmuje kontrolę nad jej metabolizmem. Powstałe po replikacji nowe wiriony opuszczają komórkę gospodarza powodując lizę

Cykl lizogeniczny

W cyklu lizogenicznym podczas infekcji wirus wbudowuje swój materiał genetyczny w DNA komórki gospodarza. Jako prowirus nie wywołuje u gospodarza żadnych objawów. W czasie replikacji materiał genetyczny wirusa jest powielany wraz z DNA komórki

Znaczenie kapsydu

Chroni on materiał genetyczny wirusa w środowisku pozakomórkowym oraz umożliwia wirusowi rozpoznawanie komórek gospodarza

Retrowirusy

To grupa wirusów RNA, które przeprowadzają proces odwrotnej transkrypcji. Genom retrowirusa zawiera dwie identyczne kopie jednoniciowego RNA i koduje enzym - odwrotną transkryptazę - który umożliwia przepisywanie infromacji z RNA na DNA

Choroby wirusowe

wścieklizna, HIV, wirus polio, HPV, wirus grypy, wirus odry, wirus ospy, wirus różyczki, wirus świnki

Bakterie

to organizmy prokariotyczne (bezjądrowe) jednokomórkowe lub kolonije o wymiarach wynoszących od jednego do kilku mikrometrów. Mogą przetrwać w niekorzystynych warunkach dzięki wytwarzaniu form przetrwalnikowych

Chromosom bakteryjny (genofor)

To najczęściej koliście zamknięta podwójna helisa DNA. Obszar w którym się znajduje nosi nazwę nukleoidu, zawierająca wszystkie geny niezbędne go jej prawidołwego funkcjonowania

Plazmid

mała kolista cząsteczka DNA. Geny plazmidów zawierają informacje o cechach, które są przydatne ale nie zawsze niezbędne do życia bakteri

Otoczka śluzowa

jest zwykle zbudowana z polisacharydów. Pełni funckję ochronną

Ściana komórkowa

jest najczęsciej zbudowana z mureiny. Pełni m.i. n funkcję ochronną

Wewnętrzne wypuklenia błony

zwiększają jej powierzchnię funkcjonalną

cytozol

to roztwór kolidalny wypełniający wnętrze komórki w którym przebiegają podstawowe procesy metaboliczne. Znajdują się w nim ziarna materiałów zapasowych

Tylakoidy

to struktury występujące u bakterii fotosyntezujących. Zawierają barwniki aktywne podczas fotosyntezy

Rybosom

jest to struktura zbudowana z rRNA i białek uczestnicząca w biosyntezie białka

Fimbrie

krótkie, proste białkowe włókna umożliwiające m.i. n przytrzepianie się (adhezję) do powierzchni

pilusy

struktury białkowe służace do rozpoznawania i łączenia się komóek podczas koniugacji

Odżywianie się bakterii

Większość bakteri to heterotrogy. Nieliczne są autotrofami wytwarzającymi związki organiczne w procesach fotosyntezy lub chemostyntezy

Oddychanie bakterii

Oddychanie komórkowe może u bakterii przebiegać w warunkach tlenowych lub beztlenowych.

Aeroby bakterie

bakterie oddychające tlenowo

Anaeroby bakterie

anaeroby bezwzgledne - bakterie oddychające beztlenowo lub germentujące (giną w warunkach tlenowych) anaeroby względne - bakterie oddychające telnowo lub fermentujące

Rozmnażanie bakterii

Bkaterie rozmnażają się tylko bezpłuciowo przez: podział komórki, pączkowanie, fragmentacje nitek kolonii (sinice)

Koniugacja

Proces płuciowy. Polega on na przekazywaniu przez bakterie odcinków DNA. Koniugacja nie prowadzi do zwiększenia liczby komórek lecz zapewnia rekombinacje materiału genetycznego. Powoduje to zwiększenie różnorodności biologicznej

Anabioza

Anabioza to przejściowy stan w którym przechodzi większość bakterii w niesprzyjających warunkach środowiska. Polega on na ograniczaniu tempa metabolizmu i wytworzeniu różnych form przetrwalnikowych.

Cysta (forma przetrwalnikowa bakteri)

Powstaje przez odwodnienie, a następnie otoczenie całej komórki bakteryjnej grubą ścianą komórkową

Endospora (forma przetrwalnikowa bakterii)

Powstaje w wyniku podziału zawartości komórki bakteryjnej na dwie częsci. Mniejsza z nich zostaje otoczona grubą ścianą komórkową i staj e się zaczątkiem endospory.

Choroby bakteryjne człowieka

Gruźlica, czerwonka bakteryjna, dur brzuszny, cholera, wąglik, borelioza, tężec

Protisty

grupa organizmów eukariotycznych która ma wspólnego przodka z przodkiem zwierząt, roślin i grzybów więc jest grupą paraflletyczną. Jej przedstawiciele są bardzo zróżnicowani pod względem budowy i trybu życia

Protisty zwierzęce cechy

Ich komórki nie mają śiany komórkowej. Zwykle okryte pelikulą. Są to organizmy jednokomówkowe. Należą do nich organizmy zaliczane do pierwotniaków dawniej

Protisty roślinopodobne cechy

Ich komórki zwykle mają ścianę komórkową zbudowaną z celulozy. Występujące w ich komórkach chroloplasty są otoczone trzema lub czterami błonam Są to organizmy jednokomórkowe, kolinijne lub wielokomórkowe. Formy wielkomórkowe mają postać plechy.

Protisty grzybopodobne cechy

Ich komórki mają ścianę komórkową zbudowaną z celulozy lub nie mają ściany komórkowej Są to organizmy jednokomórkowe. Komórka ma wiele jąder Należą do nich lęgniowce i śluzowce

Pellikula

błona komórkowa z przylegającą do niej cytoplazmą i elementami cytoszkieletu. Nadaje kształt komórce oraz pośredniczy w wymianie substancji między komórką a otoczeniem

Plecha

wielkomórkowe lub komórczakowe ciało, niezródnicowane na organy

Odżywanie się protistów zwierzęcych

Heterotrofy pobierające pokarm na drodze wchłaniania lub enodcytozy

Odżywanie się protistów roślinopodobnych

- fotoautotrofy przeprowadzające fotosyntezę i koksotrofy - w świetle samożywne a w ciemności cudozywne

Odżywanie się protistów grzybopodobnych

heterotrofy

Ruch protistów zwierzęcych

ruch pełzakowaty, ruch za pomocą rzęsek lub wici

ruch protisów roślinopodobnych

ruch za pomocą wici lub brak umiejętności wykonywania ruchu

ruch protisów grzybopodobnych

ruch pełzakowaty lub brak umiejętności wykonywania ruchu

Rozmnażanie się protistów zwierzęcych

przez podział poprzeczny, płciowe z przemianą faz jądrowych

rozmnażanie się protisów roślinopdobnych

przez podział podłużny fragmnetacja plechy rozmnóżki, przez zarodniki, za pomocą gamet, u form wielkomórkowych występuje przemiana faz jądrowych związana z przemianą pokoleń

rozmnażanie się protistów grzybopodobnych

przez zarodniki, za pomocą ga, met, u śluzowców występuje stuadium rozwojowe zwane śluźnią - wielojądrowa masa niemająca określonego kształtu

Przemiana pokoleń

Regularne następowanie po sobie haploidalnego pokolenia rozmnażającego się za pomocą gamet - gametofitu i diploidalnego pokolenia rozmnażającego się za pomocą zarodników - sporofitu

Izomorficzna przemiana pokoleń

Typ przemiany pokoleń w którym gametofit i sporofit nie róźnią się morfologicznie i mają jednakowy udział w cyklu rozwojowym. Pokolenia te różnią się jedynie liczbą chromosomów w komórkach oraz rodzajem wytwarzanych komórek rozrodcznych

Heteromorficzna przemiana pokoleń

typ przemiany pokoleń w którym gametofit i sporofit mają różną postać a jedno z pokoleń ma wyraźną przeagę w cyklu rozwojowym

przemiana faz jądrowych

regularne następowanie po sobie fazy haploidalnej i diploidalnej.

Mejoza pregamiczna

Mejoza która zachodzi bezpośredniu przed zapłodnieniem

Mejoza postgamiczna

Mejoza która zachodzi bezpośrednio po zapłodnieniu

Izogamia

proces zapłodnienia w któym uczestniczą morfologiczne jednakowe gamety męskie i żenskie

Anizogamia

proces zapłodnienia w którym uczestniczą rożniące się wielkością gamety: większa gameta żenska, mniejsza gameta męska

Oogamia

proces zapłodnienia w którym uczestniczą: duża nieruchliwa gameta żenska i znacznie mniejsza ruchliwa gameta męska

Mitospory

Powstają w wyniku mitozy, służą do rozmnażania bezpłuciowego

Mejospory

powstają w wyniku mejozy, służą do rozmnażania płuciowego

Zoospory

Są zaopatrzone w wici i mają zdolność ruchu

Aplanospory

Nie mają wici i się nie poruszają

Plazmogamia

Połączenie się cytoplazmy gametangiów lub strżepek

Kariogamia

połączenie się jąder komórkowych

Mikroryza

rodzaj zależności nieantagonistycznej pomiędzy grzybem a korzeniami roślin. Grzyb zapewnia roślinie lepszy dostęp do wody, składników mineralnych

Mikroryza ektotroficzna

Strzępki grzyba wnikają pomiędzy komórki korzenia rośliny, strzępki grzyba ograniczają wzrost korzenia rośliny, występuje głownie między grzybami a drzewami np. pomiędzy koślarzem a brzozą

Mikroryza endotroficzna

Strżepki grzyba wnikają do wnętrza komórek korzenia roślinym strzępki grzyba nie ograniczając wzrostu korzenia rośliny, występuje między grzybami a więkością roślin

egzospory

zarodnik grzyba powstający na zewnątrz zarodni

endospory

zarodniki grzyba powstające wewnątrz zarodni

Porosty

to organizmy zbudowane ze strżepek grzybów (głównie workowców rzadziej podstawczaków) które tworzą związki mutalistyczne z komórkami zielenic lub sinic. Zielenice i sinice dostarczają grzybą produkty fotosyntez

Budowa porostu

Ze względu na sposób rozmiestrzenia komórek zielenic w odrębie plechy porostu wyróżnia się plechy niewarstwowe i plechy warstwowe