Frage |
Antworten |
Lernen beginnen
|
|
trzeba dalej wymienić i po łacinie
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Badanie stanu obecnego - część ogólna Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Badanie stanu obecnego - część szczegółowa, Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Podsumowanie wyników badania Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
wymienić co po kolei bierze sie pod uwagę Lernen beginnen
|
|
gatunek, płeć, maść, wiek, rasa, wielkość (wzrost i ciężar), użytkowość
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wiąże się ze skłonnością do zapadania na niektóre choroby zakaźne, np.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nosacizna, morzyska i zołzy
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
niestrawności, kwasica, zasadowica, wzdęcia, przeładowanie żwacza i zaraza płucna
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
różyca wikłana przez E. rusiopathiae i pomór
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
FIV, katar koci, syndrom urologiczny u kastratów
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
parwowirozę, nosówkę i leptospirozę
|
|
|
w leczeniu i przy wyborze leków należy mieć na uwadze Lernen beginnen
|
|
zwiększoną wrażliwość zwierząt na niektóre leki
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
kotów i małych mięsożernych Lernen beginnen
|
|
|
|
|
co nie może być podawane przeżuwaczom doustnie Lernen beginnen
|
|
preparaty nasercowe, zawierające związki naparstnicy
|
|
|
co nie może być podawane koniom Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
głównie patologie rozrodu
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
patologia ciąży, porodu i laktacji
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
syndrom urologiczny kotów i nowotwory gruczołu krokowego
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
przepukliny pachwinowe mogą stać się przyczyną morzysk
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zatrzymanie kamieni w cewce moczowej może powodować utrudnienia w oddawaniu moczu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
o zachowaniu ostrożności przy badaniu i leczeniu ciężarnych samic oraz o krótszej samiczej cewce moczowej, co predysponuje do zakażeń dróg moczowych,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
na niektóre choroby skóry i alergie, związane z rasą,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
może wskazywać na rasy, z jakich składa się dane zwierzę
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
może być związane z głuchotą i skłonnością do atopii
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
o zapadania nma wpływ na skłonność zwierzęcia da choroby, np. u młodych zwierząt występuje krzywica, u koni zołzy, u psów - nosówka
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ma wpływ na odporność zwierzęcia,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
są odporne na wąglik (antrax)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zesztywnienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, co w dalszym rozwoju choroby prowadzi do porażenia nerwowego, wywołując paraliż kończyn tylnych, brak czucia w kończynach oraz upośledzenie funkcjonowania mięśni zwieraczy odbytu i pęcherza moczowego).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
są bardziej podatne na nosówkę, niż psy nierasowe
|
|
|
Wielkość (wzrost i ciężar) Lernen beginnen
|
|
należy brać je pod uwagę podczas dawkowania leków
|
|
|
Wysokość w kłębie u bydła i koni? Lernen beginnen
|
|
daje nam informacje, czy rozwój zwierzęcia jest prawidłowy,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
niektóre typy użytkowe są bardziej podatne na niektóre choroby
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
choroby układu krążenia, niewydolność lewokomorowa
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wiadomości dotyczące chorego zwierzęcia, zebrane przed właściwym badaniem klinicznym. Zadaniem wywiadu jest zebranie informacji, które mogą być wykorzystane do ustalenia przyczyny choroby, jej przebiegu i leczenia
|
|
|
Wywiad składa się z 2 części: Lernen beginnen
|
|
danych o warunkach życia zwierzęcia do czasu wystąpienia choroby (anamnesis vitae) i danych o chorobie (anamnesis morbi).
|
|
|
Wywiad o warunkach życia ma na celu ustalenie: Lernen beginnen
|
|
• Pochodzenie zwierzęcia • Warunki utrzymania i pielęgnacji, np. oświetlenie, wentylacja, ściółka, czyszczenie, ruch na powietrzu • Warunki żywienia i pojenia • Sposób użytkowania • Historia szczepień
|
|
|
Wywiad o chorobie obejmuje: Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Jak długo zwierzę choruje? W jakich okolicznościach zachorowało? Czy zwierzę chorowało już z podobnymi objawami? - Daje wyobrażenie o czasie trwania choroby, czy choroba jest ostra czy przewlekła, czy daje nawroty
|
|
|
• Czy choruje jedno lub więcej zwierząt w stadzie? Lernen beginnen
|
|
Ma to znaczenie w przypadku chorób zakaźnych
|
|
|
• Czy chorowało rodzeństwo lub rodzice? Lernen beginnen
|
|
Ma to znaczenie w przypadku chorób dziedzicznych, np. cukrzyca, wnętrostwo, dysplazja,
|
|
|
• Zaobserwowane objawy choroby Lernen beginnen
|
|
• Zaobserwowane objawy choroby
|
|
|
• Czy zwierzę było leczone u innego lekarza? Lernen beginnen
|
|
- Daje to informacje o stosowanych lekach, ich dawce, co ma szczególne znaczenie w przypadku udzielania pomocy przez osoby niekompetentne.
|
|
|
III Badanie stanu ogólnego Lernen beginnen
|
|
III Badanie stanu ogólnego
|
|
|
• Budowa ciała (structura) Lernen beginnen
|
|
są to wzajemne proporcje kości, stawów, mięśni, ścięgien, linia kręgosłupa i układ kończyn. Budowa może być silna, średnia lub słaba
|
|
|
Przy słabej budowie ciała można dodać zaobserwowane odejścia od normy, np. Lernen beginnen
|
|
o Grzbiet karpiowaty (kyphosis) - wygięty ku górze o Grzbiet łęgowaty (lordosis) - wygięty w dół o Skrzywienie boczne (scoliosis) o Garb (gibbus) - deformacja głównie kręgów piersiowych,
|
|
|
• Stan odżywienia (conditio) Lernen beginnen
|
|
daje wyobrażenie o tym, czy procesy przemiany materii przebiegają prawidłowo i czy zwierzę otrzymuje karmę pełnowartościową i w odpowiedniej ilości. Stan odżywienia określamy przez oglądanie i omacywanie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
szczeg. uwagę na tułów, czy doły przylędźwiowe i skroniowe są wypełnione mięśniami, czy widoczne są żebra, guzy biodrowe i wyrostki kolczyste kręgów. Stopień odżywienia określamy w skali BCS od 1 do 9. Jego wartość prawidłowa dla psów wynosi 4-5/9.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ogląda się i omacuje głównie oczodoły, grzebień łopatki, żebra i guzy biodrowe.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ogląda się długie mięśnie grzbietu, mięśnie udowe, pośladkowe i łokciowe.
|
|
|
W celu sprawdzenia grubości tkanki podskórnej Lernen beginnen
|
|
należy omacać mostek, fałd kolanowy i nasadę ogona
|
|
|
Ze stanem odżywienia związane jest Lernen beginnen
|
|
wychudzenie (inanitio) i otyłość (obesitas
|
|
|
z czym zwiazane wychudzenie lub otyłość? Lernen beginnen
|
|
która może być wywołana czynnikami genetycznymi i chorobowymi (np. cukrzyca u psów i kotów, niedoczynność tarczycy, kastracje) lub nieprawidłowym żywieniem.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
niewidocznymi żebrami, syndromem tłustej wątroby u drobiu, brakiem talii, pokładami tłuszczu w okolicy lędźwiowej i ogonowej oraz zaokrąglonym brzuchem.
|
|
|
Wychudzenie może być spowodowane czynnikami zewnętrznymi Lernen beginnen
|
|
brak lub niemożność pobrania pokarmu) lub wewnętrznymi (zespoły złego wchłaniania i trawienia) i doprowadzić może do wyniszczenia (charłactwo - cachexio).
|
|
|
• Stan utrzymania (wygląd zewnętrzny) Lernen beginnen
|
|
badanie przeprowadzamy przez oglądanie, omacywanie, oglądanie stanu sierści, pazurów, kopyt, grzywy i zębów i określamy go jako bardzo dobry, dobry, mierny lub zły.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Stan bardzo dobry występuje u zwierząt luksusowych w hodowli zarodowej i sportowej, zaś stan dobry jest dla zwierzęcia najlepszy. Zły stan utrzymania przy prawidłowej pielęgnacji może być spowodowany chorobą,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
jest to szybkość i stopień reakcji na różne bodźce zewnętrzne, przyjmowane przez zwierzę za pomocą narządów zmysłów.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
4 rodzaje temperamentu zwierząt:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
przewaga procesów pobudzania nad procesami hamowania w korze mózgowej; u koni manifestuje się silną pobudliwością i gwałtownością, przez co są one nieprzydatne w pracy)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(cechuje się silnymi procesami pobudzania i hamowania, stałością i dokładnością odruchów warunkowych i dużą dzielnością w pracy; takie konie są najcenniejsze)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(silne, lecz mało aktywne procesy hamowania i pobudzania)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
słabe procesy hamowania i pobudzania).
|
|
|
z czym związany jest rodzaj temperamentu Lernen beginnen
|
|
Rodzaj temperamentu zwierzęcia związany jest z jego gatunkiem, rasą i typem konstytucjonalnym, np. konie sportowe (arabskie, angielskie) mają żywy temperament, zaś konie zimnokrwiste - spokojny,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zespół odziedziczonych cech wrodzonych, nabytych, morfologicznych i czynnościowych osobnika, warunkujących sposób jego reagowania na bodźce zewnętrzne. Obecnie według Dursta wyróżnia się 3 typy:
|
|
|
o Typ oddechowy (typus respiratorius Lernen beginnen
|
|
wąska klatka piersiowa, lekka i wąska głowa, cienka szyja, długie kończyny. Bydło typu oddechowego cechuje się dużą mlecznością i skłonnością do zachorowań na gruźlicę. Przykłady: chart, bydło mleczne, konie wyścigowe
|
|
|
o Typ trawienny (typus digestorius) Lernen beginnen
|
|
- krótka i szeroka klatka piersiowa, duży brzuch, mocne kończyny, krótka szyja, duża głowa. Bydło takie wykazuje tendencję do tycia, więc nadaje się na opas. Zwierzęta takie narażone są na schorzenia przewodu pokarmowego i układu krążenia,
|
|
|
o Typ mięśniowy (typus muscularis) Lernen beginnen
|
|
mocna głowa, szeroka klatka piersiowa, dobrze rozwinięte mięśnie zadu i kończyn. Zwierzęta takie narażone są na schorzenia układu mięśniowego i nerwowego, np. bydło stepowe, boksery, dogi, mastiffy
|
|
|
• Zachowanie się zwierzęcia - obejmuje: Lernen beginnen
|
|
pozycję i postawę ciała, przyjmowanie pokarmu i wody, przytomność, wyraz twarzy, spojrzenie, głos, chód i sposób poruszania się, ruchy poniewolne
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pozycja jest to położenie linii kręgosłupa zwierzęcia w stosunku do podłoża (może być stojąca, siedząca lub leżąca)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
postawa jest to wzajemny stosunek części ciała, czyli ułożenie linii grzbietu i szyi do kończyn oraz kończyn do osi ciała (może być prawidłowa lub nieprawidłowa)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
trofoalergeny uwalniają histaminę, która powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych miazgi rogu kopytowego, co sprawia że koń z bólu stoi nieruchomo
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
przy morzysku konie przyjmują postawę wahadłową (przednie kopyta daleko z przodu, zaś tylne daleko z tyłu) lub leżą na grzbiecie (podobnie jak przy zapiaszczeniu okrężnicy małej)
|
|
|
o Ostre rozszerzenie żołądka Lernen beginnen
|
|
(acuta dilatatio ventriculi) - koń przyjmuje pozycję siedzącego psa
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
konie stoją z szeroko rozstawionymi kończynami i wyciągniętą głową, grzbiet mają wyprostowany, zaś ogon uniesiony
|
|
|
o Przy urazowym zapaleniu osierdzia u krów Lernen beginnen
|
|
na skutek przedostania się ciał obcych do przewodu pokarmowego krowy odczuwa ona bolesność w III - V p. m, co sprawia że odstawia ona łokcie na bok (objaw patogomiczny),
|
|
|
o Porażenie wiotkie kończyn tylnych Lernen beginnen
|
|
występuje u małych zwierząt przy przerwaniu ciągłości kręgosłupa. Przyjmują one wówczas pozycję foki.
|
|
|
Przyjmowanie pokarmu i wody Lernen beginnen
|
|
podczas chorób obserwuje się zaburzenia pobierania pokarmu i wody, np. przy wściekliźnie psy zjadają przedmioty niejadalne, wzmożone pragnienie występuje w gorączce, cukrzycy, ketozie i moczówce prostej, a także przy ropomaciczu u suk
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(zachowana, zmniejszona, zniesiona, zwiększona, np. przy chorobach układu nerwowego)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
żywy lub spokojny). Możliwe zmiany wyrazu twarzy to: stan agonalny/twarz Hipokratesa (facies Hippocraticus - błyszczące oczy, wyostrzone rysy), grymas sardoniczny (risus sardonicus obserwowany podczas tężca u koni), krzyż śmierci (zapaść)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
głos ochrypły może występować przy zapaleniu krtani, zaś ochrypłe szczekanie stanowi objaw wścieklizny,
|
|
|
Chód i sposób poruszania się Lernen beginnen
|
|
daje możliwość wykrycia kulawizny, chwiejności, niedowładu lub bezwładu kończyn,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
są to ruchy niezależne od woli zwierzęcia, występujące przy chorobach OUN:
|
|
|
Ruchy poniewolne jakie to Lernen beginnen
|
|
parcie do przodu, do tyłu, obrót wokół własnej osi, ruchy menażowe, obrotowe, wedrowanie
|
|
|
IV. BADANIE TEMPETATURY WEWN Lernen beginnen
|
|
Mierzenie temperatury ciała (thermometria)
|
|
|
Mierzenie temperatury ciała Lernen beginnen
|
|
jest jedną z najbardziej obiektywnych metod badania klinicznego, gdyż jej wszelkie odchylenia od normy są ważnym objawem chorobowym. W praktyce weterynaryjnej mierzenie temperatury ciała przeprowadza się w każdym przypadku chorobowym,
|
|
|
Temperaturę mierzy się u zwierząt w Lernen beginnen
|
|
odbycie, a u ptaków w kloace, gdyż w tych miejscach temperatura jest najbardziej stała.
|
|
|
Przy ocenie temperatury należy wziąć pod uwagę Lernen beginnen
|
|
płeć (SAMCE wyższa), stan fizjologiczny (ciąża), wiek (młode mają wyższą temperaturę), rasę (większe mają niższą), temperament, porę dnia, warunki środowiska i miejsce pomiaru (w pochwie jest o kilka dziesiątych wyższa, niż w odbytnicy).
|
|
|
Fizjologiczne wartości temperatury ciała: Lernen beginnen
|
|
Fizjologiczne wartości temperatury ciała:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
psy małe szczenięta (38,6- 39,3 ), - psy małe dorosłe (38,5- 39 ), - psy średnie szczenięta (38,3- 39,1 ), - psy średnie dorosłe (38 - 38,6 ), - psy duże szczenięta (38,2- 39 ), - psy duże dorosłe (37,4- 38,3 ),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ponad 5 lat - 37,5- 38 - źrebięta w pierwszych dniach życia- do 39,3, - źrebięta i młode konie do 5 lat- 37,5- 38,5,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Bydło (37,5-39) - cielęta- 38,5- 40,5, - bydło młode do roku- 38,5- 40, - bydło powyżej roku- 38- 39,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
38 - 40), prosięta – 39- 40,5
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(1-1,5 stopnia) w zależności od pory dnia. Najniższa temperatura ciała występuje w godzinach nocnych do 6 rano. Pierwsze maksimum występuje między 6 a 9 rano, drugie minimum między 10 a 16, zaś temperatura najwyższa występuje między 16 a 19.
|
|
|
Kiedy Zjawisko odwrotne (wahania temp) Lernen beginnen
|
|
obserwuje się w przebiegu gruźlicy, kiedy temperatura poranna jest wyższa, niż wieczorna (typus inversus). Zaliczana jest do podziału ze względu na czynnik wywołujący.
|
|
|
Pomiaru temperatury można dokonywać przy użyciu: Lernen beginnen
|
|
termometru rtęciowego (najwyższą wartość osiąga po około 1 minucie, zaś po wyjęciu słupek rtęci nie opada), termometru spirytusowego, elektronicznego, termisioru (badanie temperatury skóry).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
to reakcja adaptacyjna fizjologicznie sprawnych ośrodków termoregulacji i zespołu podporządkowanych im mechanizmów obwodowych na działanie czynników gorączkotwórczych.
|
|
|
Gorączka występuje z reguły pod wpływem Lernen beginnen
|
|
czynników zakaźnych (septycznych), chociaż gorączka może wystąpić też na tle niezakaźnym (aseptyczna), spowodowana rozpadem obumarłych elementów komórkowych i tkankowych (pooperacyjnie, złamania kości, krwotoki wew, poród, wysiłek mięśniowy).
|
|
|
wzrost temperatury może wystąpić też na skutek Lernen beginnen
|
|
bodźców nerwowych pochodzenia centralnego lub obwodowego (neurozy, silne bóle)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
objawów nieswoistych, spośród których najważniejsze są:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Podwyższona temperatura wewnętrzna, • Przyspieszenie tętna i oddechu, • Upośledzenie lub brak łaknienia, często wzmożone pragnienie, • Przekrwienie błon śluzowych, • Zmniejszenie ilości oddawanego moczu (oliguria),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Zwiększenie ciężaru właściwego moczu i lepkości, białkomocz, • Zmiana odczynowości moczu o Zwierzęta trawożerne fizjologicznie mają mocz zasadowy (w patologii kwaśny) o Mięsożerne - kwaśny (w patologii zasadowy) o Wszystkożerne - obojętny
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Nierównomiernie rozłożona ciepłota skóry • Dysproteinemia - zachwianie wzajemnych proporcji między IgG a albuminami (spadek syntezy albumin w wątrobie) • Przyspieszenie OB (szybkość opadu zależy od stosunku albumin do globulin) • Leukocytoza
|
|
|
Typy gorączki w zależności od Lernen beginnen
|
|
stopnia podwyższenia temperatury ciała:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
podwyższenie temperatury ciała o 0,2- 0,5 stopnia,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
podwyższenie temperatury o 1-1,5 stopnia,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
podwyżowca szenie temperatury powyżej 1,5 stopnia. Towarzyszy chorobom zakaźnym, np. nosówce psów, odoskrzelowemu zapaleniu płuc, zołzom u koni - Streptococcus equi), różyca i pomór świń, wąglik i księgosusz u bydła)
|
|
|
W zależności od czasu trwania wyróżniamy: Lernen beginnen
|
|
W zależności od czasu trwania wyróżniamy:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
febris ephemera) - trwa do 3 dni. Występuje często u bydła po podaniu szczepionek i surowic odpornościowych, a także przy zaburzeniach trawienia,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
febris acuta) - może ciągnąć się nawet do miesiąca. Występuje np. w krupowym zapaleniu płuc, nosaciznie, niedokrwistości zakaźnej, nosówce psów,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(febris chronica) - może ciągnąć się miesiącami. Zdarza się przy malarii, gruźlicy, niedokrwistości zakaźnej.
|
|
|
W zależności od wahań dobowych temperatury: Lernen beginnen
|
|
W zależności od wahań dobowych temperatury:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(febris continua) - wysoka temperatura z niewielkimi wahaniami dobowymi, nieprzekraczającymi 1 stopnia. Występuje w ciężkich schorzeniach o charakterze posocznicowym, np. wąglik, różyca, wągry, krupowe zapalenie płuc u koni,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
febris remittens) - cechuje się znacznymi wahaniami dobowymi od 1 do 2 stopni, jednak nigdy nieobniżającymi się do granic fizjologicznych. Jest to najczęściej spotykany typ gorączki w chorobach zakaźnych, wikłanych przez paciorkowce i gronkowce,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
febris hectica) - gorączka, w której temperatura z bardzo wysokiej obniża się poniżej granic normy. Podczas niej następuje nasilony katabolizm, a zwierzę po kilku tygodniach ulega wyniszczeniu, np. przy gruźlicy,
|
|
|
• Gorączka przerywana (febris intermittens) Lernen beginnen
|
|
obj się krótkimi skokami temperatury występującymi na przemian z okresami bezgorączkowymi. Każdy napad gorączki rozpoczyna się silnymi dreszczami i kończy obfitymi potami. W najbardziej typowej formie występuje przy niedokrwistości zakaźnej u koni
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(febris reccurens) - objawia się występowaniem kolejnych okresów wysokiej gorączki i okresów bezgorączkowych, trwających kilka dni (dłużej, niż przy przerywanej).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(apyrexia) trwa zwykle 6-8 dni. Występuje przy chorobach pasożytniczych krwi, np. malaria, babeszjoza, borelioza, gruźlica, nosacizna
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
febris atypica) - wyróżnia się nieprawidłowymi wahaniami dobowymi i nieokreślonym czasem trwania. Występuje przy zołzach, krupowym zapaleniu płuc, nosaciznie i pomorze świń.
|
|
|
Typy gorączki ze względu na czynnik wywołujący: Lernen beginnen
|
|
Typy gorączki ze względu na czynnik wywołujący:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
związana z działaniem pirogenów. Może być zewnątrzustrojowa (bakterie i wirusy) lub wewnątrzustrojowa (zatrucia i toksyny)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
powstaje bez zadziałania czynnika zakaźnego, np. w wyniku uszkodzenia tkanek po urazach czy oparzeniach, np. podczas porodu, silnego wysiłku mięśniowego, w wyniku złamań kości, gorączka pooperacyjna,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
temperatura ciała utrzymuje się w granicach normy, mimo wyraźnych objawów gorączki. Występuje u starszych zwierząt
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
występuje, gdy w organizmie zachodzi wchłanianie płynów, • Gorączka alergiczna
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
• Gorączka na skutek podawania substancji pobudzającej Lernen beginnen
|
|
zachodzi w celu pobudzenia układu siateczkowo- śródbłonkowego (cytokiny prozapalne)
|
|
|
W przebiegu gorączki wyróżnia się Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(stadium incrementi) - obejmuje okres narastania temperatury do szczytu i pojawienie się objawów swoistych dla gorączki,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(stadium fastigii) - zbiega się z okresem, w którym występują wszystkie objawy typowe dla gorączki. Jest to czas największego nasilenia choroby,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(stadium decrementi) - może cechować się szybkim lub litycznym przebiegiem. Szybki spadek temperatury (crisis) objawia się silnymi potami, spowolnieniem tętna i oddechów. Przy tym rodzaju spadku może nastąpić zjawisko przełomu rzekomego
|
|
|
zjawisko przełomu rzekomego Lernen beginnen
|
|
(pseudokryzysu pseudocrisis), polegające na nagłym wzroście ciepłoty wewnętrznej po lekkim spadku. Jest to objaw niekorzystny, świadczący o powikłaniach
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
spadek temperatury wewnętrznej poniżej wartości fizjologicznej. W ocenie hipotermii należy zachować ostrożność i nie zapominać o błędach techn., jakie mogą być popełnione, np. niedomykanie odbytu, wprowadzenie termometru do mas kałowych
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Obniżenie temperatury o 1 stopień poniżej normy
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Obserwuje się ją u zwierząt starych przy niskich temperaturach otoczenia, u koni wyniszczonych, po silnych krwotokach, a także pod wpływem działania środków nasennych i przeciwgorączkowych.
|
|
|
zapaścią średniego stopnia Lernen beginnen
|
|
Obniżenie temperatury o 2 stopnie
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Zapaść od kryzysu różni się Lernen beginnen
|
|
dużym spadkiem temp, ochłodzeniem powierzchni ciała, osłabieniem czynności serca, ogólnym osłabieniem. Skóra w zapaści jest chłodna, pokryta lepkim potem, błony śluzowe są zasinione, występuje drżenie kończyn, tętno jest przyspieszone, ale słabe
|
|
|
krzyż śmierci” (crux mortis), Lernen beginnen
|
|
W stanach agonalnych występuje tzw., krzyż śmierci” (crux mortis), w którym spadek temperatury krzyżuje się ze wzrostem oddechów i tętna
|
|
|
Hipertermia niegorączkowa Lernen beginnen
|
|
udar cieplny, udar słoneczny
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(siriasis) - jest to czynnościowe przeciążenie ośrodka termoregulacji spowodowane zmniejszoną utratą ciepła podczas wysokiej temperatury otoczenia i dużej wilgotności. Wzrost temperatury ciała powiązany jest z drgawkami, wymiotami i apatią.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(insolatio) - jest to reakcja organizmu na działanie promieni słonecznych, podczas której (oprócz zmniejszonej utraty ciepła) dochodzi do wchłaniania promieniowania. Najbardziej narażone są na nie zwierzęta bez okrywy włosowej, np. świnie,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ętno jest to falisty ruch tętnic, powstający w momencie wyrzutu krwi i przenoszący się na obwód. Jakość tętna zależy od siły skurczu lewej komory, ilości krwi w naczyniach i napięcia ich ścian
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wieku, wielkości zwierzęcia, płci (u samic jest częstsze), od wysiłku, temperamentu i stanu fizjologicznego.
|
|
|
Na falę tętna mają wpływ: Lernen beginnen
|
|
• Częstość tętna - zależy od pobudzeń w węźle zatokowym i następowego skurczu serca • Objętość wyrzutowa serca i szybkość wyrzutu krwi • Elastyczność naczyń krwionośnych • Opory na obwodzie
|
|
|
Ze względu na liczbę skurczów wyróżniamy: Lernen beginnen
|
|
• Tętno przyspieszone (pulsus frequens),• Tętno zwolnione (pulsus rarus)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
powyżej wartości referencyjnych. Tętno takie związane jest z podwyższeniem temperatury ciała, a także powstaje na skutek działania substancji toksycznych na receptory serca. Obserwuje się je w chorobach zakaźnych i pasożytniczych krwi, z gorączką
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Obserwuje się je w chorobach zakaźnych i pasożytniczych krwi, przebiegających z podwyższeniem temperatury ciała, a także w niewydolności układy krążenia, przy ciężkich schorzeniach przewodu pokarmowego
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
najczęściej towarzyszy bradykarii (bradycardii). Towarzyszy przede wszystkim chorobom mózgowym, związanym z podwyższeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
w nowotworach mózgu, w wodogłowiu i zakaźnym zapaleniu mózgu i opon mózgowych. Fizjologicznie może występować u trenujących koni sportowych, psów wyścigowych i u starszych zwierząt
|
|
|
Ze względu na napięcie tętnic Lernen beginnen
|
|
podatność tętnicy na ucisk palcem):
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(pulsus mollis) - przy niewielkim ucisku tętnicy zanika fala tętna. Występuje w niewydolności krążenia i przy utracie napięcia ścian naczyń,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(pulsus filliformis) - obserwowane przy zapaści, ciężko wyczuwalne,
|
|
|
• Tętno twarde (pulsus durus Lernen beginnen
|
|
wyst. gdy mimo przytknięcia św. tętnicy palcem nadal nie jest ona zamknięta, a tętno jest wyczuwalne. Występuje przy stwardnieniu ścian tętnic, w tężcu i intoksykacji. T. twarde wyrażone w silnym stopniu zwane jest t. drutowatym (pulsus contractus)
|
|
|
Ze względu na stopień wypełnienia tętnic: Lernen beginnen
|
|
Ze względu na stopień wypełnienia tętnic:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(pulsus plenus) - występuje przy tętnicy dobrze wypełnionej, kiedy można wyczuć więcej, niż połowę jej obwodu. Fizjologicznie występuje ono u krów wysokomlecznych, zaś u reszty jest patologiczne i związane np. ze wzmożoną akcją serca,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(pulsus vacuus/ inanis) - występuje przy tętnicy słabo wypełnionej, kiedy obwód tętnicy nie jest wyczuwalny.
|
|
|
Badanie i wartości tętna u poszczególnych gatunków. Lernen beginnen
|
|
Badanie i wartości tętna u poszczególnych gatunków.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Tętno badamy na tętnicy szczękowej zewnętrznej (a. maxillaris externa), przebiegającym we wcięciu naczyniowym żuchwy (incisura vasorum),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
konie ogólnie: 30-40, - konie w wieku 1-2 lat: 40-56, - ogier: 28-32, - wałach: 33-39, - klacz: 34-40.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- źrebaki nowonarodzone: 128, - źrebaki 1-2 dniowe: 100-120, - źrebaki 2-tygodniowe: 80-100, - źrebaki 3-6 miesięcy: 64-76, - źrebaki 6-12 miesięcy: 48-72,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
tętno badamy na tętnicy twarzowej (a. facialis) dwoma rękoma, przebiegającej przed przednią krawędzią mięśnia żwacza. Przy badaniu rektalnym tętno mierzymy na tętnicy biodrowej. U cieląt i małych przeżuwaczy tętno wyczuwalne jest też a tętnicy udowej,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- bydło ogólnie: 50-80, - cielę nowonarodzone- 116-141, - cielę 8- 14 dni- 108, - cielę jednomiesięczne- 105, - cielę półroczne- 95, - bydło roczne- 90, - krowa- 40-60, - buhaj- 45-72.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
u świń tętna nie mierzy się palpacyjnie ze względu na zbyt duże otłuszczenie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- świnie ogólnie- 60-70, - prosięta do 2 tygodni- 110-140, - prosięta 3-miesięczne: 100-110, - knur- 60-70, - locha- 90-100, - wieprze i świnie stare- 55-75.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
tętno mierzymy na tętnicy udowej (70-78 ),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
tętno mierzymy na tętnicy udowej. Badania tętna dokonuje się przez całą minutę. U psów występuje arytmia oddechowa, co pociąga za sobą zmianę pracy serca ze względu na zianie, podczas którego tętno ulega spowolnieniu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- psy ogólnie - 70-160, - psy młode: 100-180, - psy dorosłe małych ras: 80-160, -psy dorosłe dużych ras: 60-120,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
tętno mierzymy na tętnicy udowej. U kociąt wynosi 130-140, zaś u kotów dorosłych 120-140.
|
|
|
Sposoby badania liczby oddechów. Lernen beginnen
|
|
Sposoby badania liczby oddechów.
|
|
|
Liczbę oddechów na minutę określa się: Lernen beginnen
|
|
• Obserwując ruchy klatki piersiowej i brzucha, Obserwując ruchy skrzydełek nosowych, Wysłuchując szmery oddechowe na tchawicy, Przykładając dłoń do nozdrzy,
|
|
|
Liczbę oddechów na minutę określa się: Lernen beginnen
|
|
Obserwując skraplającą się parę wydychanego powietrza w niskiej temperaturze otoczenia, Przykładając rękę do klatki piersiowej w czasie ruchów oddechowych, Metodami graficznymi.
|
|
|
Co decyduje o liczbie oddechów? Lernen beginnen
|
|
• Wiek - zwierzęta młode mają większą liczbę oddechów, niż stare, ponieważ ich przemiana materii jest szybsza i w jednostce czasu wydalają więcej dwutlenku węgla, • Płeć - samice oddychają szybciej niż samce, a samice ciężarne szybciej, niż nieciężarne,
|
|
|
Co decyduje o liczbie oddechów? Lernen beginnen
|
|
• Rasa i wielkość zwierzęcia, • Pora dnia- w nocy w czasie spoczynku liczba oddechów jest mniejsza, niż w trakcie dni, • Pora roku, • Wysiłek fizyczny
|
|
|
Przyspieszenie oddechów (polypnoe) Lernen beginnen
|
|
występuje we wszystkich przypadkach utrudnionej wymiany gazowej w płucach, a więc w przypadku zmian chorobowych (np. zapalenie czy obrzęk płuc), zaburzeń czynności mięśni oddechowych (np. skurcze tężcowe, wzdęcie żołądka i jelit),
|
|
|
Przyspieszenie oddechów (polypnoe) Lernen beginnen
|
|
niewydolności krążenia, gdyż przepełnione krwią naczynia zmniejszają światło pęcherzyków płucnych. Liczba oddechów zwiększa się także w stanach anemicznych i przy podwyższonej temperaturze ciała.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(bradypnoe) obserwuje się przy zwężeniu światła dużych oskrzeli i przy zwiększeniu ciśnienia wewnątrzczaszkowego (wylew, wodogłowie, acetonemia krów).
|
|
|
Prawidłowa liczba oddechów na minutę u różnych gatunków. Lernen beginnen
|
|
Prawidłowa liczba oddechów na minutę u różnych gatunków.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
8-16 (badamy przykładając grzbietową część dłoni do nozdrzy):
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- Konie czystej krwi arabskiej: 6-10, - Konie pełnej krwi angielskiej: 9-12, - Konie bezrasowe: 14-16, - Źrebięta- 14-15.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Bydło dorosłe: 10-20, - Jałowizna: 27-30, - Cielęta do 5 tygodni: 35-40, - Cielęta do 2 tygodni: 50- 56.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
badamy fonendoskopem, ruchy skrzydełek, powietrze wydychane zimą): - Psy dorosłe: 14-18, - Psy młode: 20-22,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Koty dorosłe: 17-23, Koty młode: 22-24.
|
|
|
WĘZŁY CHŁONNE, BŁONY ŚLUZOWE, OKO Lernen beginnen
|
|
WĘZŁY CHŁONNE, BŁONY ŚLUZOWE, OKO
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Przez naczynia i węzły chłonne przepływają rozmaite wytwory przemian fizjologicznych i patologicznych, zachodzących w ustroju. W węzłach chłonnych zatrzymywane są drobnoustroje chorobotwórcze.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Czynniki te mogą powodować zmiany w węzłach chłonnych w postaci ich obrzęku i bolesności, a nawet ropienia i dlatego ich badanie ma duże znaczenie diagnostyczne (również dlatego, że schorzały narząd może być niedostępny badaniu,
|
|
|
Przy badaniu węzłów chłonnych bierze się pod uwagę: Lernen beginnen
|
|
wielkość i kształt, Budowa, KONSYSTENCJA, TEMPERATURA, BOLESNOŚĆ
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wielkość podaje się w cm lub porównuje do figur geometr). W. chł. Zw. zdrowych są dość drobne i przysłonięte otaczającymi tk. Poza tym ich wielkość zależy od gat., rasy, wielkości i wieku (węzły młodych są z reguły większe i bardziej soczyste
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
fizjologicznie jest zrazikowa, a w patologii zatarta i gładka),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
fizjologicznie jest elastyczna i tęga, zaś w patologii twarda i chełbocząca),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(fizjologicznie jest taka sama jak otaczających tkanek, zaś w patologii- wyższa),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
fizjologicznie niebolesne),
|
|
|
Przesuwalność na podłożu i skóry nad nimi Lernen beginnen
|
|
prawidłowo są przesuwalne).
|
|
|
Dla porównania należy badać Lernen beginnen
|
|
węzły chłonne symetrycznie po obu stronach ciała, gdyż zmiany stwierdzane obustronnie są objawem uogólnienia choroby. Gdy chociaż jeden z wymienionych czynników się różni należy opisać węzły oddzielnie.
|
|
|
Badanie węzłów chłonnych u poszczególnych gatunków. Lernen beginnen
|
|
Przeżuwacze: dostępne badaniu są:
|
|
|
• Węzły chłonne podżuchwowe Lernen beginnen
|
|
lnn. submandibularis (za kątem żuchwy, pod ślinianką) - należy stojąc przy głowie twarzą w kierunku grzbietu omacywać dwoma rękoma okolicę podszczękową,
|
|
|
• Węzły chłonne przedłopatkowe Lernen beginnen
|
|
lnn. prescapulares (nad stawem barkowym) - stanąć przy szyi twarzą ku kończynom tylnym i wciskać palce pod brzeg łopatki,
|
|
|
• Węzły chłonne fałdu kolanowego Lernen beginnen
|
|
lnn. politei (dole podkolanowym) - stanąć z boku twarzą ku ogonowi i oprzeć jedną rękę na guzie biodrowym, a drugą ująć fałd kolanowy i przesunąć dłoń nieco ku górze,
|
|
|
• Węzły chłonne nadwymieniowe Lernen beginnen
|
|
- stajemy z tyłu krowy, uginamy się na nogach i obmacujemy górną jedną trzecią wymienia. Węzły zlokalizowane są w więzadle podwieszającym wymię.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Węzły chłonne podżuchwowe- zlokalizowane w dole żuchwy po wewnętrznej stronie sanek. Najczęściej powiększone są w przebiegu zołzów i nosacizny. W zołzach są znacznie powiększone, bolesne, gorące, przesuwane i chełboczące na skutek ropienia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Ropa zwykle przebija się na zewn przez liczne przetoki; po wyropieniu węzeł zmniejsza się, a po przetokach pozostają blizny. W przebiegu nosacizny zwykle powiększony jest tylko jeden węzeł (zwykle lewy). Jest on twardy, nieboles, nieprzesuwalny.
|
|
|
• Węzły chłonne fałdu kolanowego Lernen beginnen
|
|
- zlokalizowane w skórnym fałdzie kolanowym,
|
|
|
• Węzły chłonne pachwinowe powierzchowne Lernen beginnen
|
|
lnn. Inguinales superficiales (u klaczy nadwymieniowy, a u ogierów nadprąciowy ). Aby je wymacać należy polecić pomocnikowi uniesienie przedniej kończyny po stronie badanej i wsunąć dłoń między udo i brzuch
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
mają węzły chłonne niemacalne na skutek otłuszczenia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Węzły chłonne podżuchwowe- zawarte w kącie żuchwy pod ślinianką. Ich silne powiększenie występuje podczas chłoniaka • Węzły chłonne przedłopatkowe- macalne u dużych psów • Węzły chłonne podkolanowe - w dole podkolanowym, macalne u dużych psów
|
|
|
Ostre zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Ostre zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
Bywa spow. ostrym zapal. miąższu węzłów z surowiczo - komórkowym nacieczeniem. Węzły są wówczas powiększone, przekrwione, wypełnione płynem surowiczym, mają zmieniony kształt i zatartą budowę. Stają się twarde, napięte, chełboczące, gorące, bolesne
|
|
|
Ostre zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
Przesuwalność na podłożu zwykle jest zachowana, jednak przy nacieczeniu tkanki otaczającej może być nieprzesuwalny. Przyczyną ostrego obrzęku mogą być: ostre choroby zakaźne, ropawica, ostre zapalenie naczyń chłonnych.
|
|
|
Przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
Obrzęk przewlekły spowodowany jest rozrostem tkanki łącznej węzłów i przylegającej warstwy podskórnej. Węzeł jest mniej powiększony, niż przy obrzęku ostrym, ma guzowatą powierzchnię, zatartą budowę, ale jest niebolesny i nieprzesuwalny na podłożu.
|
|
|
Przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych Lernen beginnen
|
|
Węzeł zachowuje temp otaczających tkanek. Niekiedy może rozwinąć się w przewlekłe zapalenie naczyń chłonnych (lymphangioitis), co na kończynach może doprowadzić do słoniowatości (elephantiasis) i ich trwałej deformacji utrudniony odpływ limfy
|
|
|
Błony śluzowe dostępne do badania Lernen beginnen
|
|
Błony śluzowe są niezabarwione, okrywa je cienka warstwa nabłonka i są obficie unaczynione, co sprawia że dobrze widoczne są na nich wszystkie wykwity efflorescentia. Błony dostępne do badania:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
błona powieki górnej, dolnej i trzeciej) - badania u zwierząt małych dokonuje się rozchylając powieki kciukiem lub palcami wskazującymi, zaś powiekę trzecią podważa się wacikiem nawiniętym na zapałkę.
|
|
|
• Śluzówka przedsionka jamy nosowej Lernen beginnen
|
|
przedsionek jamy nosowej to przestrzeń jamy nosowej do ujścia przewodów łzowych (tractus lacrimalis). U bydła przechodzi on w śluzawicę. U małych zwierząt jest ona niedostępna badaniu ze względu na wąskość przewodów nosowych.
|
|
|
• Śluzówka przedsionka jamy ustnej Lernen beginnen
|
|
przestrzeń zawarta między wew pow. policzków i zew pow dziąseł. W celu zbadania u małych rozwiera się ją końc palców obu rak za zęby sieczne, zaś u bydła i koni- ujmując język dłonią wprowadzoną wzdłuż brzegu bezzębnego i wyciągając go nieco na bok,
|
|
|
• Śluzówka przedsionka pochwy lub napletka Lernen beginnen
|
|
• Śluzówka przedsionka pochwy lub napletka
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Zmiany związane ze stanem błon śluzowych. Lernen beginnen
|
|
• Zmiany barwne, obrzęk, wybroczyny, wypływy
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
bladość (palor), zaczerwienienie, zasinienie, zażółcenie. Zmiany te są zwykle następstwem niedokrwistości, chorób układu krążenia i narządu oddechowego oraz przewodu pokarmowego i zatruć.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wynaczynienia krwi poza ściany naczyń,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ocenia się ich kolor, wilgotność, pokrycie nalotem i przejrzystość.
|
|
|
Bladość (palor) błon śluzowych Lernen beginnen
|
|
Bladość najlepiej widoczna jest na spojówkach. Błony śluzowe stają się bladoróżowe, bladoszare, papierowe lub porcelanowo białe. Bladość nagle powstająca jest objawem krwotoków wewnętrznych
|
|
|
Bladość (palor) błon śluzowych Lernen beginnen
|
|
Powoli narastająca bladość występuje w niedożywieniu, niedokrwistościach pokarmowych, fizjologicznej niedokrwistości prosiąt, w przebiegu inwazji pasożyt narządu oddechowego (np. motylicą wątrobową) oraz we wszelkich chorobach zakaź i wyniszczających
|
|
|
Bladość (palor) błon śluzowych Lernen beginnen
|
|
Bladość jest skutkiem niedokrwienia błon śluzowych. Anemia niedoborowa (anemia procelorum) u prosiąt, cechująca się bladością śluzówki, występuje w 1 tygodniu życia. Spowodowana jest nagłym rozpadem hemoglobiny płodowej po urodzeniu.
|
|
|
Zaczerwienienie (rubor) błon śluzowych Lernen beginnen
|
|
Fizjo wyst po wysiłku fiz, podnieceniu psych lub przy wyso temp otoczenia. Zaczerwie. chorobliwe może być spowodowane przekrwieniem lub wybroczynami krwi do bł śluz. postać czerwonych plamek, obwódek dookoła zębów lub zaczerwienienia całej bł śluz
|
|
|
Przekrwienie możemy podzielić Lernen beginnen
|
|
czynne, bierne i mieszane.
|
|
|
• Przekrwienie czynne (zapalne Lernen beginnen
|
|
typ tętniczego i wywoła zastojem krwi w nn tętni (hyperaemia activa). Może występować w postaci plamek (skupionych przy różyczce raseola lub rozsianych w formie wysypki exanthema), rumienia (słoneczny lub cieplny) lub może być to przekrwienie ogólne
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(niezapalne) jest typu żylnego i wywołane jest zastojem krwi w naczyniach żylnych (hyperaemia passiva). Może mieć postać przekrwienia ogólnego, plamek czerwonych (livido) lub być spowodowane rozszerzeniem naczyń (telangiectasis).
|
|
|
• Przekrwienie mieszane tętniczo- żylne Lernen beginnen
|
|
spowodowane jest gorączką, czynnikami chorobotwórczymi. Przekrwienie może być następstwem niedotleniania i przesycenia krwi dwutlenkiem węgla, a więc jest objawem niedomogi serca, chorób układu oddechowego (upośledzających oddychanie)
|
|
|
• Przekrwienie mieszane tętniczo- żylne Lernen beginnen
|
|
albo uciśnięciem płuc przez trzewia, co zdarza się w morzyskach koni. Może występować w chorobach gorączkowych i zakaźnych, np. u koni w przebiegu zarazy piersiowej, u psów w nosówce, u świń w różycy i pomorze
|
|
|
Zaczerwienienie spowodowane wybroczynami może być: Lernen beginnen
|
|
punkcikowate (petechiae), pręgowane (vibices) lub rozlane (ecchymosis) lub mogą mieć postać krwawych podbiegnięć (sugilationes), spowodowanych wydostaniem się dużej ilości krwi z naczyń.
|
|
|
Jak odróżnić zaczerwienienie od wybroczyn? Lernen beginnen
|
|
Za pomocą diaskopii, czyli uciskania zmian. Wybroczyny nie bledną przy ucisku, zaś przekrwienie - tak
|
|
|
Zażółcenie błon śluzowych (flavedo, flavitas) Lernen beginnen
|
|
Stanowi objaw żółtaczki (icterus) i najwyraźniej uwidacznia się na spojówkach, a jest spowodowane obecnością we krwi barwnika żółci - bilirubiny. Zależnie od ilości bilirubiny błony śluzowe są żółte do pomarańczowych.
|
|
|
• Żółtaczkę przedwątrobową (hemolityczną) Lernen beginnen
|
|
- spowodowana nadmiernym rozpadem erytrocytów pod wpływem czynników uszkadzających. Hemoglobina uwolniona z rozpadłych krwinek wydalana jest z moczem i kałem,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
- spowodowana niewydolnością wątroby i jej niezdolnością do wychwytu i sprzęgania diglukuroidu, przez co bilirubina koncentruje się także poza wątrobą, np. w skórze,
|
|
|
• Żółtaczka postwątrobowa (zastoinowa, obturatoryjna, mechaniczna) Lernen beginnen
|
|
wywołana zaczopowaniem przewodu żółciowego (np. kamica). U Ru może być także spowodowana uszkodzeniem wątroby przez mot. wątrobową. W kale nie stwierdza się obecności bilirubiny, natomiast jej znaczne ilości występują w surowicy i moczu,
|
|
|
Sinica błon śluzowych (cyanosis) Lernen beginnen
|
|
Jest następstwem przekrwienia rozlanego żylnego, co prowadzi do niedotlenienia krwi.
|
|
|
Sinica błon śluzowych (cyanosis) Lernen beginnen
|
|
Przyczynami sinicy są: niewydolność serca lub upośledzenia wymiany gazowej w płucach (krupowe zapalenie płuc, ucisk trzewi na przeponę na skutek wzdęcia żwacza lub jelit, pęknięcie przepony, wodobrzusze).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Powieki i szpara powiekowa, gałka oczna
|
|
|
• Powieki i szpara powiekowa Lernen beginnen
|
|
zmiany: obrzęk powiek, zwężenie szpary powiekowej, wypadanie powieki trzeciej.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
oceniamy jej osadzenie i symetryczność.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(exophtalmus) - spowodowany chorobą Graversa- Basedowa (nadczynność tarczycy
|
|
|
Wypadnięcie gałki ocznej Lernen beginnen
|
|
retractio) - może być objawem nowotworu
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
strabimus) - zazwyczaj jest dziedziczną wadą rozwojową. Występuje przy schorzeniach CUN, wylewach i guzach. Wyróżniamy: zez rozbieżny (divergens) lub zbieżny (convergens),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(nystagmus) - objaw chorób OUN, np. przy padaczce. Może być poziomy (horizontalis przy wodogłowiu), pionowy (verticalis przy zapaleniu mózgu) lub okrężny (rotatorius)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
oceniamy jej wilgotność, przejrzystość i powierzchnię. Zmiany: wrzód rogówki (ulcus cornea), perofracja rogówki (kończy się usunię gałki ocznej), zmętnienie (obj chorób wirus, wikłanych przez herpes- corona- i adenowirusy, pasożytów lub urazów mech),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rozszerzenie (mydriasis) lub zwężenie (myosis).
|
|
|
Co wchodzi w skład badania klinicznego? Lernen beginnen
|
|
Badanie podmiotowe- wywiad, • Badanie przedmiotowe- objawy u pacjenta, • Badanie dodatkowe- laboratoryjne, hematologiczne, biochemiczne krwi, surowicy i innych płynów ustrojowych, badanie moczu (bad biochem i badanie osadu), badanie treści żwacza,
|
|
|
Co wchodzi w skład badania klinicznego? Lernen beginnen
|
|
• Badania histopatologiczne i laboratoryjne punktatu, np. szpik kostny, punktakt z jamy otrzewnowej, Badania anatomopatologiczne i histopatologiczne, sekcyjne.
|
|
|
Co wchodzi w skład badania klinicznego? Lernen beginnen
|
|
• Badanie mikrobiologiczne, serologiczne, parazytologiczne, metody obrazowania pośrednie (RTG, USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) i bezpośrednie (endoskopia, laparoskopia),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nauka zajmująca się opisem i grupowaniem objawów choroby, stanowiąc podstawę diagnostyki, ale bez wnikania w przyczyny. W badaniach uwzględnia się anatomiczno- morfologiczne zmiany chorobowe oraz zaburzenia funkcji fizjologicznych chorego organizmu
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Zaobserwowane cechy pacjenta (czynnościowe i anatomiczne), które może ocenić lekarz lub właściciel. Oceniane cechy mogą być podstawą do scharakteryzowania stanu czynnościowego ustroju, jego narządów i tkanek zarówno w stanie zdrowia, jak i choroby
|
|
|
Opis jednostki chorobowej. Lernen beginnen
|
|
Opis jednostki chorobowej.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
2. Wywód choroby (pathogenesis) Lernen beginnen
|
|
mechanizm powstawania zmian chorob, np. w niestrawności kwaśnej u bydła złe żywienie powoduje nadprodukcję kw mlek w żwaczu, który powoduje wzrost ciśń osmo, przejście płynów krwi do żwacza i rozwodnienie treści. Ustaje praca wymoczków, spada pH
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(symptomata) - fizykalne, z badań laboratoryjnych i dodatkowych. Podział objawów chorobowych:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(obiektywne, stwierdzone badaniem klinicznym)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(subiektywne, dane z wywiadu)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(wywołane przez pierwotny czynnik choroby)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(następstwa objawów pierwotnych, np. odwodnienie po biegunce przy kolibakteriozie)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(zaczerwienienie, rumień)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(podwyższona temperatura, przyspieszone tętno)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(patognomiczne), np. szczękościsk, ochrypły głos, zez, wodowstręt, ślinienie się to objawy swoiste wścieklizny
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(przypadkowe), np. biegunka, kaszel, gorączka
|
|
|
4. Zmiany anatomopatologiczne (laesiones anatomopathologicae) Lernen beginnen
|
|
- charakterystyczne dla danej choroby zmiany w narządach wewnętrznych stwierdzone sekcyjnie, np. ciałka Negriego w mózgu przy wściekliźnie, perełki gruźlicze przy gruźlicy, wybroczyny w nagłośni, nerkach i błonie śluzowej żołądka przy pomorze świń
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(diagosis) - identyfikacja choroby lub syndromu chorobowego, wniosek wynikający z badań subiektywnych i obiektywnych oraz w oparciu o badania dodatkowe,
|
|
|
6. Przebieg choroby (decurbitus morbi) Lernen beginnen
|
|
• Podkliniczny (morbus subclinicus) - w badaniu fizykalnym niewidoczne są objawy kliniczne, różnice widoczne są tylko w badaniach laboratoryjnych
|
|
|
6. Przebieg choroby (decurbitus morbi) Lernen beginnen
|
|
• Podostry (morbus subacutus) - widoczne są słabo wyrażone objawy kliniczne, np. biegunka dopiero po wysiłku fizycznym • Ostry (morbus acutus) • Przewlekły (morbus chronicus)
|
|
|
W przebiegu może nastąpić Lernen beginnen
|
|
zaostrzenie (excerebratio) lub złagodzenie (remissio) objawów chorobowych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
(prognosis) - pomyślne, ostrożne, niepomyślne,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Rodzaje rozpoznania ze względu na jego poprawność. Lernen beginnen
|
|
• Poprawne (d. certa), • Prawdopodobne (d. probabius) - podejrzenie choroby (suspectio morbi), • Niepewne (incerta) - brak pewności co do słuszności diagnozy, • Błędne (d. falsa)
|
|
|
Ocena wieku krów - po wygladzie rogów Lernen beginnen
|
|
• 2-4 tygodnie - zgrubienie naskórka w miejscu, w którym pojawi się róg, • 2 m- ce - wyraźne, lecz jeszcze ruchome jądro rogu wielkości pestki wiśni, • 3-m-ce - nieruchome jądro rogu, • 6 m-cy - róg długości 5 cm, • 1 rok - 10 cm, • 18 miesięcy - 15 cm
|
|
|
Występowanie wielokrotnych pierścieni na rogach pozwala Lernen beginnen
|
|
ilość ciąż. 1 pierścień pojawia się, zależnod rasy, w 2-3 r ż. Po ocieleniu się przybywa pierścień. U krów, które nie były w ciąży, pierścień się nie pojawia. Jeśli poroni to są 2 pierścienie leżące blisko siebie (wtedy tylko pół roku).
|
|
|
Ocena wieku krów Po uzębieniu Lernen beginnen
|
|
W 1 tyg życia mleczne zęby sieczne są ułożone dachówkowato koło siebie. Dopiero po ukończeniu 1 m-ca życia łuk zębowy się rozszerza i zęby układają się koronami obok siebie. Wymiana uzębienia następuje między 1,5 a 2,5 rokiem życia.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• 5 lat- jedna trzecia powierzchni językowej I1 zostaje starta, • 6 lat- połowa powierzchni językowej I1 zostaje starta, • 7 lat- połowa powierzchni językowej I2 zostaje starta, • 8 lat- połowa powierzchni językowej I3 zostaje starta,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• 9 lat- powierzchnia trąca I1 obejmuje prawie całą powierzchnię językową, • 10 lat- powierzchnie trące są czworokątne, • 12-13 lat- powierzchnia trąca jest okrągła, • 14-15 lat- powierzchnia trąca jest podłużnie owalna.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wynaczynienia krwi do błony śluzowej poza łożysko naczyniowe. Mogą być punkcikowate, prążkowane lub rozlane lub mogą mieć postać krwawych podbiegnięć.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Jest to uciskanie zaczerwienionej błony śluzowej. Pozwala określić czy zaczerwienienie spowodowane jest przekrwieniem czy wybroczynami. Wybroczyny nie bledną przy ucisku, zaś przekrwienie blednie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Jest to stan ogólny oceniany w badaniu klinicznym. W badaniu części ogólnej bierzemy pod uwagę:
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Bud ciała • Stan odży • Stan utrzym • Temperament, • Typ konstytucjonalny • Zachowanie zwierzęcia: pozycja i postawa ciała, przytomność, przyjmowanie pokarmu i wody, spojrzenie, głos, wyraz twarzy, chód i sposób poruszania się, ruchy poniewolne.
|
|
|
Kiedy u psa występują podwójne kły? Lernen beginnen
|
|
Są przetrwałe zęby mleczne. Na skutek tego w szczęce i żuchwie pojawiają się zarówno zęby mleczne, jak i stałe. Stan taki powoduje bolesne wady zgryzu, odkładanie się kamienia nazębnego i choroby dziąseł i przyzębia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Mleczne siekacze przebijają się w wieku 3-4 tygodni, a wyrastają w wieku 1-2 miesięcy. Rozsuwają się w wieku 3-4 miesięcy. • Wymiana mlecznych siekaczy: 4-5 miesięcy. • Wymiana mlecznych kłów: 5-6 miesięcy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rottweiler. W średniowieczu rzeźnicy używali rottweilerów do pędzenia bydła, ciągnięcia wózków z towarami i ochrony gospodarstwa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
to głębokie zaburzenie świadomości i przytomności, objawiające się brakiem reakcji na silne bodźce i uogólnionym bezruchem. Często występuje przy uszkodzeniu pnia mózgu lub rdzenia kręgowego. Śpiączka może być też wynikiem powikłań metabolicznych
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
. Śpiączka może być też wynikiem powikłań metabolicznych (cukrzyca, mocznica, encefalopatia wątrobowa), zatrucia lekami, zapalenia mózgu, krwawień, udaru, guzu lub ropnia mózgu itd. Występuje też w przypadku trypanosomozy afrykańskiej.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
To rodzaj rozpoznania klinicznego (diagnosis) polegająca na wykluczeniu innych chorób o podobnych objawach i wysunięciu rozpoznania najbardziej prawdopodobnego.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Inaczej: objaw obiektywny, stwierdzony na podstawie badania fizykalnego (za pomocą narządów zmysłów lekarza) i klinicznego.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Objawy przedmiotowe (obiektywne, stwierdzone badaniem klinicznym), • Objawy podmiotowe (subiektywne, dane z wywiadu), • Objawy pierwotne (wywołane przez pierwotny czynnik choroby),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Objawy wtórne (następstwa objawów pierwotnych, np. odwodnienie po biegunce przy kolibakteriozie), • Objawy miejscowe (np. zaczerwienienie, rumień), • Objawy ogólne (podwyższona temperatura, przyspieszone tętno),
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Objawy swoiste (patognomiczne), np. szczękościsk, ochrypły głos, zez, wodowstręt, ślinienie się to objawy swoiste wścieklizny, • Objawy nieswoiste (przypadkowe), np. biegunka, kaszel, gorączka
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
jest to nieswoisty objaw chorobowy, występujący zanim pojawią się objawy patognomiczne danej choroby, np. biegunka.
|
|
|
Czym jest jednostka chorobowa? Lernen beginnen
|
|
Jest to choroba o określonych przyczynach, objawach i przebiegu, oficjalnie uznana przez zespół specjalistów
|
|
|
Od czego bezpośrednio zależy tętno? Lernen beginnen
|
|
od czynności serca, a zwłaszcza siły skurczu lewej komory.
|
|
|
Co to jest objaw? (symptoma) Lernen beginnen
|
|
) to możliwe do zaobserwowania cechy czynnościowe i anatomiczne pacjenta, możliwe do stwierdzenia przez lekarza lub właściciela zwierzęcia. Świadczą one o stanie czynnościowym ustroju, jego narządów i tkanek zarówno w okresie choroby, jak i zdrowia.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
objaw swoisty jest objawem charakterystycznym, patognomicznym danej choroby, np. ciałka Negriego w mózgu psów przy wściekliźnie, obrzęki talarowate przy zarazie stadniczej koni
|
|
|
Czym są objawy subiektywne? Lernen beginnen
|
|
Inaczej są to objawy podmiotowe. Zaliczamy do nich dane z wywiadu, świąd i ból (osobiste odczucia zwierzęcia)
|
|
|
Czym jest syndrom chorobowy? Lernen beginnen
|
|
syndrom (zespół) chorobowy - grupa objawów klinicznych, laboratoryjnych i innych, które występując wspólnie i w określonej kolejności są charakterystyczne dla danej jednostki chorobowej,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
koty kastraty. brak testost organizm ma zaburzenia przem. materii, co wywołuje nadmierny apetyt i tycie. Po latach ma on trudności z oddaw moczu, dochodzi do zmiany pH, pows złogi fosforanów siarczanowo- magnezowych, które zatykają c. moczową,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
u bydła, dot. ukł pokarm. Uszkodzenie gałązek n. błędnego doch do przedżołądków pow skurcz zwieracza między czepcem a księgami i odźwiernika w trawieńu, czego następstwem jest opóźnienie pasażu tres pokarmowej i zwolnienie akcji serca,
|
|
|
• Syndrom tłustej wątroby u bydła Lernen beginnen
|
|
zaburzenia metaboliczne prowadzi do niedoboru mediatorów transportujących tłuszcze w organizmie. Tłuszcz gromadzi się wokół zrazików wątrobowych, powodując stłuszczenie wątroby
|
|
|
• Syndrom sercowo- płucny- Lernen beginnen
|
|
stan zapalny pęcherzyków płucnych u cieląt prowadzi do zwężenia dróg oddechowych, wywołując zmniejszone utlenowanie krwi, przerost mięśnia sercowego i jego uszkodzenie.
|
|
|
Metody poskramiania zwierząt Lernen beginnen
|
|
Metody poskramiania zwierząt
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
podniesienie przedniej kończyny po stronie badanej, dutka- wywołuje ból, który odciąga uwagę zwierzęcia od badania. Podobno przy zakładaniu dutki zostają uwolnienie endorfiny, prowadzące do uśmierzenia bólu, poskrom.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
klucz nosowy- wyłącznie u zwierząt agresywnych, chwyt za ogon- wygięcie ogona w stronę dogłowową. Wtedy ocierają się o siebie kręgi ogona, co wywołuje ból, chwyt za f kolan- powoduje unieruchomienie k miedni, klucz pęcinowy, chwyt nosowy, poskrom.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
oburęczny chwyt za kark, trzymanie za kark i szczękę- jedną ręką łapie się za luźną sierść na karku, zaś drugą otacza pysk, tak aby kciuk był na grzbiecie nosa, kaganiec, taśma na pysk,
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
trzymanie za luźną skórę na karku. Kończyny muszą być przyciśnięte do ciała zwierzęcia lub unieruchomione przez drugą osobę, czasem koty uspokajają się po zasłonięciu oczu, kaganiec dla kota, klatka.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
jest to jeden z objawów zaawansowanej krzywicy (rachitis). W przebiegu tej choroby dochodzi do zgrubienia połączeń chrzęstno - kostnych żeber, co manifestuje się jako charakterystyczny różaniec.
|
|
|
Czym się różni udar cieplny od gorączki? Lernen beginnen
|
|
Podczas gorączki (febris, pyrexia) ośrodki termoregulacyjne w podwzgórzu są sprawne. Stanowi reakcję fizjologiczną organizmu, przejawiającą walkę organizmu z chorobą.
|
|
|
Czym się różni udar cieplny od gorączki? Lernen beginnen
|
|
Udar cieplny (siriasis) to czynnościowe przeciążenie ośrodka termoregulacji związane z upośledzoną utratą ciepła podczas wysokich temperatur otoczenia i dużej wilgotności powietrza. Często towarzyszą mu takie objawy jak drgawki, wymioty i apatia.
|
|
|
Rodzaje rozpoznania. Które jest dla lekarza najlepsze? Lernen beginnen
|
|
• Rozpoznanie przyczynowe (diagnosis etiologica), • Rozpoznanie etiopatogenetyczne (d. etiopathogenetica) - gdy zmiana jest zarówno przyczyną jak i mech rozw choroby, np. gdy podczas badania stwierdzamy Babesię canis w rozmazie i bladość bł śluz,
|
|
|
Rodzaje rozpoznania. Które jest dla lekarza najlepsze? Lernen beginnen
|
|
• Rozpoznanie objawowe (d. symptomatica)- stwierdzane w opariu o bad kliniczne na podst obj, z których wnioskujemy o zmianach wewnętrznych i zewnętrznych, • Rozp czynnościowe (d. functionalis), np. niewydolnośc krążeniowa pochodzenia sercowego,
|
|
|
Rodzaje rozpoznania. Które jest dla lekarza najlepsze? Lernen beginnen
|
|
• Rozpoznanie anatomiczne (d. anatomica) - np. w krzywicy, • Rozpoznanie pośmiertne (d. post mortem), • Radiologiczne, ultrasonograficzne, histologiczne, mikrobiologiczne, wczesne i późne,
|
|
|
Rodzaje rozpoznania. Które jest dla lekarza najlepsze? Lernen beginnen
|
|
• Rozpoznanie różnicowe- ustalenie choroby poprzez wykluczenie innych o podobnych objawach, co prowadzi do postawienia diagnozy najbardziej prawdopodobnej,
|
|
|
Rodzaje rozpoznania. Które jest dla lekarza najlepsze? Lernen beginnen
|
|
• Rozpoznanie prodromalne (zwiastunowe) - wczesny, nieswoisty objaw wskazujący na początek choroby, zanim pojawią się jej objawy patognomiczne, • Rozpoznanie przez leczenie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Nadmierne poty ogólne • Nadmierne poty miejscowe • Pot złowonny • Poty wonne • Poty barwne • Zmniejszone pocenie -suchość skóry, brak pocenia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wyst objaw w chorobie Gravesa-Basedowa gdzie powieka górna nie nadąża za ruchem gałki w dół. Na skutek zaburzenia współdziałania ruchów górnej powieki i g. ocznej przy śledzeniu obniżającego się przedmiotu g. oczna porusza się szybciej od powieki
|
|
|
Różnica w sposobie gojenia nadżerki i wrzodu Lernen beginnen
|
|
wrzód z blizną, nadżerka bez
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Grupa 1 - Owczarki i inne psy pasterskie, z wyłączeniem szwajcarskich psów do bydła • Grupa 2 - Pinczery i sznaucery, molosy, szwajcarskie psy górskie i do bydła, pozostałe rasy • Grupa 3 - Teriery
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Grupa 4 – Jamniki wykorzystywane do polowań i wypłoszenia zwierząt z nor • Grupa 5 - Szpice i psy w typie pierwotnym • Grupa 6 - Psy gończe i rasy pokrewne • Grupa 7 - Wyżły
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
• Grupa 8 - Aportery, płochacze i psy dowodne • Grupa 9 - Psy ozdobne i do towarzystwa • Grupa 10 – Charty
|
|
|