egzamin botana

paleobotanika

nauka o roślinach z minionych epok

chemotaksonomia

porządkowanie roślin wg cech chemicznych

cytologia

nauka o komórce

biochemia

skład chemiczny i procesy zachodzące w żywych organizmach

fizjologia

czynności życiowe

geobotanika

rozmieszczenie roślin

ekologia roślin

wzajemny stosunek między roślinami a środowiskiem

ekofizjologia

zależność od warunków środowiskowych

fitosocjologia

nauka o zbiorowiskach roślinnych

fitopatologia

choroby roślin i ich leczenie

genetyka roślin

dziedziczność

ochrona przyrody

dążenie do zachowania naturalnej roślinności krajobrazu

sozologia

ochrona środowiska człowieka

fitochemia

chemia związków organicznych roślin

etnobotanika

poszukiwania naturalnych substancji leczniczych

cytochemia

aktywność enzymów

pektyna

polimer kwasu galakturonowego z wiązaniami alfa-1,4

hemiceluloza

inaczej półbłonnik, niejednorodna grupa sacharydów, polimery innych cukrów

celuloza

czyli błonnik, polimer glukozy (150) z wiązaniami beta-1,4

mikrokrystaliczna celuloza

micella

mukopeptyd

mureina + peptydoglikan (polimer aminocukrów połączonych poprzecznie krótkimi peptydami)

chityna

polimer N-acetylo glukozaminy

lignina (drzewnik)

rozgałęziony polimer związków aromatycznych, pochodnych fenylopropanu (u nagozalążkowych alkohol koniferylowy, u okryto aldehyd syryngowy)

suberyna

spolimeryzowane estry nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych i hydroksytłuszczowych, nie przepuszcza wody i olejków

wosk

estry kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach węglowych i alkoholi monohydroksylowych wielowęglowych

kutyna

budowa podobna do suberyny, większy udział nasyconych kwasów tłuszczowych

śluz

złożony polimer różnych cukrów, pęcznieje w wodzie

część hydrofobowa błony biologicznej

glicerol/ sfingozyna + reszty kwasu fosforowego + choliny

część lipidowa błony biologicznej

reszty alkilowych kwasów tłuszczowych

tonoplast

błona, oddziela wodniczki id cytoplazmy

plazmolemma

otacza protoplast

peroksysomy

rozkładają wolne rodniki, tworzą glicynę i serynę, zawierają katalazę i oksydazę glikolanową

glioksysomy

zawierają katalaze i enzymy przemieniające tłuszcz w cukry

diktiosomy funkcje

udział w budowie ściany komórkowej, w procesach wydzielania, synteza śluzów, hemicelulozy, olejków, odtruwanie komórki (wyłapywanie Pb2+)

funkcje RE

synteza lipidów, białek i ich modyfikacji, transport jonów, różnicowanie się komórek

drewnienie (lignifikacja)

odkładanie ligniny między mikrofibrylami celulozy

skorkowacenie

wysycenie ścian suberyną

mineralizacja

wysycenie ściany komórkowej węglanem i szczawianem wapnia i krzemionką

kutynizacja

nabłonek pokryty kutyną lub woskiem i kutyną

lizosomy (sferosomy)

powstają z RE, biorą udział w procesach rozkładu wewnątrzkomórkowego

ciała olejowe (oleosomy)

składają się z kropelek tłuszczu pokrytych otoczką fosfolipidów i litofilnych białek-oleozyn

jamki

kanaliki zamknięte przez błonę komórkową

plazmodesmy

połączenia między komórkami, przez które przenika cytoplazma z RE

retikulum endoplazmatyczne (RE)

układ błon tworzących system kanalików i zbiorników (cystern), dzieli sie je na granularne (szorstkie) i agranularne (gładkie)

diktiosomy

struktury Golgiego, organelle ze stosów cystern, od których odrywają się pęcherzyki

mikrotubule

cienkie, długie struktury, zbudowane z białek tubuliny

mikrotubule funkcje

odpowiedzialne za orientację mikrofibryli celulozowych oraz grubienie ścian komórkowych wtórnych, składniki wrzeciona mitotycznego i cytokinetycznego, biorą udział w wydzielaniu komórkowym, kontrolują ruch innych struktur, ulegają polimeryzacji i depolim.

mikrofilamenty

zbudowane z kurczliwego białka aktyny, uczestniczą w ruchu organelli

leukoplasty

tworzą się tam gdzie nie dociera światło np. korzeń, odpowiedzialne za syntezę skrobii

amyloplast

leukoplast wypełniony skrobią

elajoplast

leukoplast wypełniony tłuszczem

proteinoplast

leukoplast magazynujący białko

chromoplast

zawiera karotenoidy (żółty ksantofil i pomarańczowy karoten)

chlorofil A

w II pierścieniu jest CH3

chlorofil B

w II pierścieniu jest CHO

rodzaje skrobii

asymilacyjna- przekształca sie w glukozę, spichrzowa- zastosowanie lecznicze, przejściowa (tranzytoryczna)- wytrąca się w łodygach, statolitowa- wierzchołki wzrostu korzeni

amyloza

budowa liniowa, cząsteczki glukozy połączone wiązaniami alfa-1,4 glikozydowymi

amylopektyna

budowa rozgałęziona, cząsteczki glukozy połączone wiązaniami alfa-1,6 glikozydowymi

oksysomy

kanały białkowe (białka integralne) odpowiedzialne za wytwarzanie ATP, znajdują się na wewnętrznej błonie mitochondrium

inulina

polimer fruktozy beta 2,1-fruktoza

garbniki

produkty metabolizmu wtórnego

przygotowanie preparatu

utrwalenie za pomocą utrwalaczy, płukanie w buforach, odwadnianie w etanolu lub acetonie, zatapianie w żywicach epoksydowych

typy mikroskopów elektronowych

transmisyjny (prześwietleniowy), emisyjny (skaningowy), odbiciowy

utrwalenie i kontrast preparatów

impregnowanie przez napylanie związkami metali ciężkich, dostosowanie tła preparatu dla obserwacji wielkości komórki

inkulzy

komórki z garbnikiem

komórki myryzynowe

zawierają enzym rozszczepiający glukozę do olejku gorczycowego

merystemoidy

pojedyncze komórki produkujące włoski, aparaty szparkowe

kallus

tkanka przyranna, miękisz regeneracyjny, zaklepuje uszkodzenia

emergencje

wyrastają poniżej skórki, np. kolce, ciernie, kosmki, liście

kutner

wszystkie pokrywające włoski

peryderma (korkowica)

wielowarstwowa, wtórna, korek, fellogen, felloderma

endoderma

jednowarstwowa, może mieć pasemka Caspariego lub U-owate zgrubienia

hipoderma

podskórnia, jedno lub dwuwarstwowa, włókna, olejki

egzoderma

występuje w korzeniu pod ryzodermą, pełni funkcje ochronne

metaderma

wielowarstwowa egzoderma

fitoaleksyny

związki niskocząsteczkowe powstające w wyniku interakcji między pasożytem a rośliną, działanie bakteriostatyczne i grzybostatyczne

obrona roślin

skórka i jej wytwory, fitoaleksyny, wyzwalacze (elicytory), narastanie tkanki oddzielającej komórki zdrowe od chorych, ściana graniczna-kaloza

parenchyma

tkanka miękiszowa jednorodna, komórki równowymiarowe czyli izodiametryczne

tkanka miękiszowa prozenchymatyczna

komórki wydłużone

powstawanie przestworów komórkowych

schizogenicznie (rozsunięcie sie komórek), lizygenicznie (rozpuszczenie się komórek), reksygenicznie (rozerwanie komórek)

kolenchyna (zwarcica)

ma częściowo zgrubiałe ściany (celulozowo-pektynowe), znajduje sie w ogonkach liściowych i młodych łodygach

komórki kamienne (sklereidy) rodzaje

izodiametryczne, astrosklereidy, osteosklereidy, makrosklereidy

włókna okrysztalone

wydłużone komórki miękiszowe z jedyńcami szczawianu wapnia, razem ze sklereidami tworzą pas mechaniczny

wydzieliny

powstają w wyniku rozkładu produktów asymilacji (śluz, oleje, balsamy)

wydaliny

produkty przemiany materii, nie pełnią żadnej roli (szczawiany, aminy)

hydatody

szparki wodne, występują na liściach i usuwają wodę kroplami (gutacja)

miodniki

żywe, znajdują się u nasady kwiatów, wydzielają nektar

kosmki gruczołowe

produkują śluz, żywice, olejki lotne, są wielokomórkowe i wielorzędowe

idioblasty

komórki olejkowe, żywiczne, śluzowe

komórki mleczne (rury mleczne

zawierają sok mleczny-lateks (żywica, kauczuk, wosk, garbniki, skrobia, alkaloidy, mogą być nieczłonowane lub członowane

zbiorniki wydzielnicze

wyścielone epitelem wydzielniczym, w środku znajduje się olejek, powstaje w sposób schizogeniczny, lizogeniczny lub schizolizogeniczny

przewody wydzielnicze

bardziej wydłużone od zbiorników np. kanały żywiczne, smugi olejkowe

keratenchyma

zgniecione rurki

kaloza

wielocukier, zatyka pory w polach sitowych

komórki sitowe

sita rozmieszczone na całej powierzchni komórki, np u paproci

skład kory

miazga, kora wtórna, włókna perycyklu, kora pierwotna, peryderma (fellogen, felloderma, fellem)

budowa pierwotna korzenia

perycykl, endoderma, miazga kory pierwotnej, egzoderma, ryzoderma

budowa wtórna korzenia

drewno pierwotne, drewno wtórne, miazga, kora wtórna, peryderma (brak kory pierwotnej)

stożek wzrostu - pleron

wierzchołek korzenia okryty czapeczką ze skrobią statolitową

parcie korzeniowe

własne siły ssące wody tłoczą ją do naczyń

kohezja i adhezja

spójność cząsteczek wody i przyleganie wody do ścian naczyń

azot

wchodzi w skład aminokwasów, białek i kwasów nukleinowych

siarka

powoduje żółknięcie nerwów liści oraz słabe wykształcenie nasion

fosfor

powoduje obumieranie młodych liści oraz słabe wykształcenie nasion

potas

bierze udział w regulacji stanu uwodnienia cytoplazmy i aktywności enzymów, powoduje brunatnienie i obumieranie starych liści

wapń

powoduje śluzowacenie korzeni, zanikanie włośników, zniekształcenie młodych liści oraz obumieranie wierzchołków pędów

magnez

składnik chlorofilu, aktywator enzymów, powoduje żółknięcie liści między nerwami

żelazo

katalizator w tworzeniu chlorofilu, w nadmiarze powoduje utratę chlorofilu i obumieranie rośliny

kłącze

pęd podziemny, łodyga rośnie poziomo, występują węzły i międzywęźla, widoczne blizny, korzenie przybyszowe

cebula - bulbus

skrócony pęd nadziemny, korzenie przybyszowe, łuski spichrzowe

bulwa - tuber

zgrubiałe pędy podziemne, spichrzowe

rozłóg - stola

pęd podzielony na długie węzły, płożący się, korzenie przybyszowe

podsadki

liście przykwiatowe, u podstawy kwiatostanu

podsadki

liście przykwiatowe, u podstawy kwiatostanu

przysadki

liście przykwiatowe u podstawy kwiatów

podkwiatki

liście przykwiatowe na szypułkach kwiatowych

przylistki

u podstawy liści, mogą przekształcać się w ciernie lub tworzyć gatkę

liściak

spłaszczony ogonek liściowy

gałęziaki

pędy przypominające liście

wąsy

przekształcone pędy

heterofilia

różnolistność, różne struktury liści u jednej rośliny

liść bifacjalny

miękisz palisadowy po jednej stronie skórki i miękisz gąbczasty po drugiej

liść izolateralny/ ekwifacjalny

pod obiema skórkami występuje miękisz palisadowy, a wewnątrz miękisz gąbczasty

liść unifacjalny

cała powierzchnia wykształcona z dolnej części zawiązał liściowego

mechanizm opadania liści

śluz zatyka wiązki przewodzące, powstaje warstwa korka (tworzenie się warstwy oddzielającej)

sukulenty

silnie rozwinięty miękisz wodny

miodniki

przekształcone płatki korony

okwiat

kielich + korona

prątniczek

bezpłodny pręcik, bez pylników

ziarno pyłku

gametofit męski

ziarno pyłku warstwy

warstwa zewnętrzna - egzyna, warstwa wewnętrzna - intyna

palinologia

nauka o pyłku kwiatowym

melittopalinologia

analiza pyłkowa miodu

ujście łagiewkowe (porus)

miejsce, przez które wyrasta łagiewka pyłkowa

pyłkowiny

ziarna pojedyncze mogą się zlepiać tworząc diady, tetrady, poliady

jak powstaje słupkowie

ze zrośniętych brzegami owocolistków tworzących zalążnie

elementy pręciku

nici i 2 pylniki połączone łącznikiem

elementy słupka

zalążnia (jedno lub kilkukomorowa), szyjka słupka, znamię słupka

rodzaje słupkowia

synkarpijne (zrosłoowockowe) - w kwiecie jest 1 słupek, owocolistki zrastają się; apokarpijne (wolnoowockowe) - w kwiecie jest wiele wolnych słupków, owocolistki nie zrastają się