Farmakologia

Farmakokinetyka

Nauka polegająca na matematycznym ujęciu losów leku w organiźmie.

Etapy procesów farmakokinetycznych

Uwalnianie, Wchłanianie, Dystrybucja, Metabolizm, Wydalanie

Uwalnianie od czego głównie zależy?

Od czynników technologicznych podjętych przez producenta np. przyspieszenie uwalniania sub. z leku.

Wchłanianie co to i z czym jest związane?

To procesy związane z przejściem leku z miejsca podania do krążenia ogólnego i związane jest z tym w jakiej formie podamy lek czyli którędy go dostarczymy.

Czynniki wpływające na wchłanianie (5)

Właściwości fizykochemiczne- stopień jonizacji, rozpuszczalność w tłuszczach, budowa chemiczna, intensywność i szybkość rozpuszczania.

Transport substancji leczniczych przez błony biologiczne może odbywać się na zasadzie (5):

dyfuzji, par jonowych, przenikania przez pory, transportu przenośnikowego aktywnego i ułatwionego oraz pinocytozy.

Dostępność biologiczna

Ułamek dawki sub. leczniczej, który dostaje się w formie aktywnej farmakologicznie do krążenia ogólnego po podaniu pozanaczyniowym (oraz szybkość z jaką ten proces zachodzi)—> 100% takiej biodostępności tylko w podaniu dożylnym leku.

Efekt pierwszego przejścia

Intensywność metabolizowania leku w czasie pierwszego przepływu przez wątrobę—> pewna porcja leku zneutralizowana, wiec dla niektórych forma doustna leku będzie nieskuteczna bo organizm zostanie oczyszczony z leku.

Co warunkuje dystrybucje?

ukrwienie tkanek, przepuszczalność błon biologicznych, wiek pacjenta, stosunek tk. mięśniowej do tłuszczowej, stopień wiązania cząsteczek leku z białkami (bo takie są nieaktywne farmakologicznie)

Metabolizm leku opisz

Szereg procesów biochemicznych, których celem jest unieczynnienie leku i ułatwienie jego eliminacji z organizmu. Głównie przebiega w wątrobie (może też w jelitach, nerkach, śledzionie, skórze, płucach).

Czynniki wpływające na metabolizm leku:

wiek pacjenta, płeć, stany chorobowe

Gdzie zachodzi wydalanie?

Głównie nerki ale też z żółcią w masach kałowych, ze śliną, z powietrzem lub potem też.

Z eliminacją jest związane pojęcie klirensu leku:

objętość osocza całkowicie oczyszczonego z leku przez dany narząd w jednostce czasu.

Metabolizm wątrobowy dzielimy na dwie fazy:

1- proste reakcje chemiczne (utlenianie, redukcja, hydroliza) prowadzące do powstania metabolitu. 2- procesy ułatwiajace rozpuszczanie w wodzie powstałego metabolitu (ułatwienie eliminacji nerkowej).

Jakie grupy składników farmakologicznie czynnych mogą być stosowane na skórę (ok. 16)

środki odkażające, leki przeciwgrzybicze, leki przeciwpasożytnicze, środki w leczeniu brodawek płciowych, środki przeciwzapalne, leki przeciwświądowe, leki w zaburzeniach rogowacenia, leki keratolityczne, preparaty enzymatyczne, czynniki wzrostowe, filtry

Środki odkażające

środki utleniające, alkohole np. etanol

leki przeciwgrzybicze/ przeciwłupieżowe

klotrimazol

Leki przeciwpasożytnicze

pyretroidy

Środki w leczeniu brodawek płciowych

roztwór podofiliny

Środki przeciwzapalne

glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne

Leki przeciwświądowe

mocznik

Leki w zaburzeniach rogowacenia

łuszczyca —> retinoidy, trądzik—> retinoidy czy kwas azelainowy

Leki keratolityczne

mocznik 20-40%, kwas mlekowy

preparaty enzymatyczne

(enzymy proteolityczne) kolagenaza czy fibrynolizyna

czynniki wzrostowe

EGF—> naskórkowy czynnik wzrostu czy FGF—> czynnik wzrostu fibroblastów

substancje promieniochronne

chemiczne np pochodne kwasu cynamonowego (Parsol MCX), fizyczne (tlenki tytanu, cynku)

Środki poprawiające pigmentację skóry

DHA dihydroksyaceton

środki regulujące potliwość

chlorek glinu

Metody antykoncepcji

Naturalne, Chemiczne, Mechaniczne, Hormonalne

Naturalne metody (4)

metoda rytmu płciowego, metoda Billingsów, metoda termiczna, metoda objawowo- termiczna

Chemiczne metody (2)

płukanie pochwy, środki chemiczne (substancje plemnikobójcze)

Mechaniczne metody

prezerwatywy, błony pochwowe, kapturki, wkładki wewnątrzmaciczne

Hormonalne metody (3)

zastrzyki, plastry, tabletki

plecebo a ślepe próby

Metoda prowadzenia eksperymentu klinicznego badającego wpływ substancji —> osoby przyjmujące leki trzymamy w nieświadomości czy to lek czy placebo.

Efekt placebo kiedy?

gdy pacjent po przyjęciu placebo naprawdę zdrowieje, ale też jest druga strona medalu kiedy pacjent myśli że zdrowieje ale w rzeczywistości stan jego zdrowia nie polepsza się

Mechanizmy działania antybiotyków (4)

Blokowanie biosyntezy ściany komórkowej, Uszkodzenie błony protoplazmatycznej, blokowanie syntezy DNA, blokowanie biosyntezy białka

Blokowanie biosyntezy ściany komórkowej

To nieodwracalne hamowanie transpwptydaz (białka z którymi łączą sie antybiotyki beta laktamowe w komórce bakteryjnej czyli enzymów niezbędnych do syntezy mureiny która jest składnikiem ściany komórkowej bakterii.np. beta- laktamy czy glikopeptydy

Uszkodzenie błony protoplazmatycznej

uszkodzenie błony cytoplazmatycznej bakterii prowadząc do jej lizy np. leki przeciwgrzybicze

Blokowanie syntezy DNA

np. leki przeciwwirusowe, sulfonamidy

Blokowanie biosyntezy białka

Antybiotyki hamują biosyntezę białka bakteryjnego łącząc się z bakteryjnym rybosomem np. tetracykliny

Jak mogą działać antybiotyki

bakteriobójczo- śmierć bakterii lub bakteriostatycznie- ograniczać rozmnażanie się wpływając na jej metabolizm.

Lekooporność

to systemy obronne bakterii skierowane przeciw lekom przeciwbakteryjnym. Oprocz bakterii zjawisko oporności obserwujemy u pierwotniaków, pasożytów wielokomórkowych, komórek nowotworowych.

Jaka może być oporność drobnoustrojów?

Wrodzona lub nabyta przez formę chromosomalną lub plazmidową (na drodze koniugacji).

Czynniki lekooporności

nadużywanie antybiotyków lub chemioterapeutyków, mutacje genetyczne, wymiana materiału genetycznego między bakteriami, zwiększona produkcja enzymów niszczących leki.

Ligand

substancja zdolna do swoistego wiązania się z receptorem

Agonista

Substancja pobudzająca receptor, wiąże się z receptorem wywołując zmiany.

Antagonista

Blokuje receptor wiążąc się z nim i nie wywołuje zmian.

Badanie eksperymentalne

Każdy uczestnik naprzemiennie dostaje leczenie eksperymentalne i kontrolne przy określonej kolejności i czasie.

Badanie równoległe

Rodzaj badania klinicznego gdzie uczestnik przypisany jest do jednej z obserwowanych grup, a obserwacja jest równoległa.

Typy receptorów komórkowych

Typ I receptory jonotropowe, Typ II Receptory związane z białkiem G Typ III Receptory związane z kinazą Typ IV Receptory kontrolujące transkrypcję genów

Typ I Receptory jonotropowe

Receptory nikotynowe

Typ II Receptory związane z białkiem G

Receptory dopaminowe

Typ III Receptory związane z kinazą

Receptor insulinowy

Typ IV Receptory kontrolujące ekspresję genów

Receptory hormonów tarczycy

Wiremia

Obecność mogących się namnażać wirusów we krwi

Etapy wiremii

Adsorpcja, Penetracja, Odpłaszczenie, Synteza enzymu (wczesne białko), Replikacja kw. nukleinowego, Synteza białek strukturalnych (późne białka), Dojrzewanie, Uwalnianie

Terapia HAART

polega na stosowaniu trzech leków antyretrowirusowych (dwóch nukleozydowych inhibitorów odwrotnej transkryptazy i jednego inhibitora proteazy)

Mechanizmy działania leków przeciwwirusowych

Hamowanie: odpłaszczenia, syntezy kw. nukleinowych, proteazy HIV, dojrzewania i uwalniania, adhezji/wnikania

Kategotie lekóe według FDA

Określa klasy leków które wskazują na potencjalne ryzyko stosowania podczas ciąży. W oparciu o stopień ryzyka teratogennego leków wykazany w czasie badań u zwierząt doświadczalnych oraz obserwacji klinicznych(amerykańska Agencja Leków i Żywności)

A - w badaniach nie wykazano ryzyka

melisa witaminy rozp. w wodzie kwas foliowy

B- badania na zwierzetach nie wykazaly ryzyka lub badania na zwierzetach wykazały ryzyko ale nie zostało ono potwierdzone na kobietach

paracetamol penicyliny nystatyna

C- badania na zwierzetach wykazaly ryzyko a badania na kobietach są niedostępne lub brak wiarygodnych wyników

aspiryna no- spa

D- udowodnione ryzyko ale gdy korzysci ze stosowania leku w okreslonych sytuacjach przewyższaja ryzyko to mogą byc stosowane

wszystkie NLPZ w III trymestrze (ibuprofen, ketaprofen) czy tetracykliny

X- badania u zwierzat/ u ludzi wykazaly anomalie płodowe sa to leki przeciwwskazane u kobiet w ciazy lub starajacych sie o potomstwo. Ryzyko przewyzsza korzysci ze stosowania leku.

Estrogeny, testosteron, szczepienia np odra różyczka świnka, pochodne wit A