filozoficzne stanowiska

realizm

pogląd, zgodnie z którym przedmioty dane w doświadczeniu istnieją niezależnie od podmiotu poznania

Realizm skrajny

pogląd, zgodnie z którym przedmioty poznania są dokładnie takie, jak jawią się zmysłom.

idealizm

pogląd, wedle którego świat dostępny ludzkim zmysłom nie jest całością rzeczywistości. Prócz tego wymiaru poznawczego istnieją bowiem byty niematerialne, które są wieczne i niezmienne. Są one dostępne człowiekowi poprzez poznanie drogą rozumowania.

racjonalizm

kierunek filozoficzny, orientacja lub po prostu sposób uprawiania filozofii, uznający prymat refleksji i rozumu nad doświadczeniem, a więc przeciwstawny empiryzmowi

irracjonalizm

kierunek myślowy, który kwestionuje racjonalne poznanie świata i kładzie nacisk na pozarozumowe aspekty, takie jak intuicja, uczucia, instynkt, czy wiarę

determinizm

pogląd filozoficzny zakładający, że wszystkie zdarzenia są całkowicie wyznaczone przez wcześniejsze zdarzenia i warunki, a nie są wynikiem przypadkowego, losowego zbiegu okoliczności

fatalizm

przekonanie, że wszystkie wydarzenia są nieuniknione i z góry ustalone, a ludzka wolność i działania nie mają wpływu na ich przebieg

monizm

filozoficzny pogląd, który głosi, że rzeczywistość (byty, świat, umysł) jest jednorodna i sprowadza się do jednej fundamentalnej substancji lub zasady

pluralizm

Stanowisko ontologiczne w myśl którego rzeczywistość składa się z bytów różnorakich, niesprowadzalnych do wspólnego mianownika

deizm

nurt religijno-filozoficzny, który głosi istnienie Boga, ale nie ingeruje on w stworzony świat

dualizm

filozoficzny pogląd zakładający istnienie dwóch odrębnych i niezależnych substancji, bytów lub aspektów. W filozofii umysłu dualizm często odnosi się do koncepcji oddzielenia umysłu i ciała

absurdalizm

filozofia, która zakłada, że świat jest pozbawiony sensu i logiki, a ludzkie próby zrozumienia go są skazane na niepowodzenie

materializm

pogląd filozoficzny, według którego istnieje tylko materia

sensualizm

jest stanowiskiem, które twierdzi, że wszelka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych i jest wynikiem ich doświadczania

empiryzm

kierunek filozoficzny, który głosi, że doświadczenie zmysłowe (obserwacja, eksperyment) jest podstawowym źródłem wiedzy

utylitaryzm

kierunek etyki głoszący, że to, co jest pożyteczne, jest dobre, a miarą słuszności postępowania jest użyteczność jego skutków

teizm

pogląd zakładający istnienie Boga lub bogów jako osobowej i transcendentnej istoty lub istoty, która stworzyła i utrzymuje świat

ateizm

światopogląd zaprzeczający istnieniu jakiejkolwiek formy boskości

panteizm

pogląd filozoficzno-religijny (niekiedy teologiczny) utożsamiający wszystko z Bogiem lub absolutem

relatywizm

pogląd, który podważa istnienie obiektywnych i uniwersalnych prawd, wartości, czy norm

nihilizm

postawa, która odrzuca wszelkie wartości i znaczenia. Głoszy, że świat nie ma obiektywnego celu, a życie jest bezsensowne. Nie ma obiektywnych prawdy, moralności

egzystencjalizm

nurt filozoficzny, który skupia się na analizie ludzkiego istnienia i jego znaczenia, podkreślając wolność, odpowiedzialność i absurdalność świata

stoicyzm

nurt w filozofii, który zakłada, że aby osiągnąć wewnętrzny spokój i szczęście, należy kierować się rozumem, akceptować życie takie, jakie jest i wyzbyć się emocji

cynizm

postawa etyczna, charakteryzująca się nieuznawaniem i podważaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku

epikureizm

starożytna filozofia, która kładzie nacisk na osiąganie szczęścia poprzez przyjemność i unikanie cierpienia, a także na życie w zgodzie z naturą. Jest to odmiana hedonizmu

hedonizm

pogląd uznający przyjemność i rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, który upatruje w przyjemności główny cel postępowania. To oznacza, że wszystkie działania, które podejmujemy w życiu, robimy dla przyjemności

konsekwencjonalizm

nurt w etyce, który twierdzi, że wartość moralna działań zależy wyłącznie od ich konsekwencji

deontologizm

skupienie się na obowiązkach i powinnościach jako zasadniczym źródle wartości moralnej

teleologia

w etyce to podejście filozoficzne, które ocenia moralność działania na podstawie jego celu lub konsekwencji. Jest to filozoficzny nurt, który skupia się na zrozumieniu, co jest "dobrem" lub "złem" w działaniach, poprzez analizę ich ostatecznego celu