geografia

co to jest państwo?

państwo Jet podstawową jednostką podziału politycznego świata. to suwerenna czyli samodzielna i niezależna od innych krajów organizacja terytorialna. działa ona na rzecz gospodarczych, politycznych i społecznych interesów swoich obywateli.

na państwo składają się trzy zasadnicze elementy:

-terrytorium: wyznaczone przez granicę -ludnosc: zamieszkująca na terytorium -suwerenna władza: która utrzymuje relacje międzynarodowe np. gospodarcze

wielkie państwa i minipanstwa

-wielkie uznaje się państwa których powierzchnia nie jest mniejsza od 2mln km2 -minipanstwa powierzchnia każdego z nich wyniesie mniej niż 1000km2

top 5 największych i najmniejszych państw

1. Rosja 17.1mln-moskwa 2. Kanada 9,9mln-ottawa 3. Stany Zjednoczone 9,8mln- Waszyngton 4. Chiny 9,6mln -pekin 5. Brazylia 8,5mln-brasilia 1. watykan 0,44km2 2. monako 1,95km2 3. nauru 21,3km2 4. tuwalu 26km2 5. San Marino 61.6km2

ile jest państw na świecie Europie oraz co jest wymagane aby istniały

ś:195E 46 kryteria które musza być spełnione-formalne ogłoszenie lub historycznie uznana niepodległośc-uznanie międzynarodowe czyli na przykład przynależność do organizacji Narodów Zjednoczonych-sprawowanie realnej władzy przynajmniej na części terytorium

kształtowanie się nowego świata 1/2

doskonały się w okresie wielkich odkryć geograficznych a więc na przełomie XV i XVI. Europejczycy dotarli do Ameryki, Afryki, Azji rozpoczął się proces kolonizacji. zakładano osady, podporządkowywali sobie lokacje i transportował zasoby

kształtowanie się nowego świata 1/2

w taki sposób powstały wielkie imperia kolonialne w takich krajach jak Hiszpania, Portugalia, Wielka Brytania czy Francja. ten układ przetrwał niemal do połowy 20 wieku

skutki kolonizacji

-rozwinęło się niewolnictwo -wsrod rdzennych mieszkańców pojawili się białoskórzy, wyznawanie nowych Religi, nowe języki np angielski, hiszpański - narzucanie europejskich wzorców życia, wypierani rdzenna kulturę -infensywnie eksploatowano surowce natu

czym była dekolonizacja

była procesem w wyniku którego dochodziło do rozpadu koloni. pierwszy rozpad doszedł w Ameryce północnej 18 wiek. najpóźniej dekolonizacja objęła Afryka, 1960 powstało 17 Krajow. skutki widać do teraz obok państw występują uzależnione od dawnych potęg

przyczyny dekolonizacji

-oslabienie gospodarcze i polityczne w wyniku wojen -podwaznie idei wyższości cywilnej Europejczyków -wzrost świadomości narodowej w koloniach -przyjece deklaracji przez ONZ o niepodległości terenu koloni -rywalizacja ZSRR i stanie na świecie po 2W

skutki dekolonizacji

-zwiekszenie się liczby suwerennych państw -odzyskanie przez nowe kraje swoich surowców naturalnych -utrwalenie występowanie różnych ludzi -konflikty religijne, etniczne, walki plemienne -zalamywanie się gospodarek niektórych krajów -migracja ludności

Podział polityczny na 2 bloki

wschodzi i zachodni

Pierwzse demokratyczne wybory w bloku wschodnim:.

były w Polsce w 1989r

Rozpad ZSRR w 1991r:

Rosja, Estonia,Łtowa, Litwa, Białoruś, Ukraina, Mołdawia, Kazachstan

Rozpad Jugosławi: rozpoczęło się do 1991r-2008r kraje:

Słowenia, Chorwacja, Macedonia Północna, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Seriba, Kosowo

Najmłodsze państwo:

Timor wschodni - niepodległość 2022r.

W Europie:

Kosowo niepodległość-2008 -W afryce Sudan Południowy-2011r

Procesy intergracyjene na świecie:

polityczne, militarne, gospodarcze

Organizacje międzynarodowe:

ONZ, Bank Światowy, NATO

ONZ: należy 193 kraje cele:

zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie, zapewnienie praw człowieka

Bank światowy:

gospodarczy, ma na celu udzielanie długoterminowych pożyczek krajom członkowskim. W tym polska

Rozwiń skróty: OWGR, WRP, ONP, WNP, OKERP, BŚ-bank światowy, PUWH, UA

-Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju -Wspólny Rynek Południa -Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego -Wspólnota Niepodległych Państw -Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową -Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu - Unia Afrykańska

rozwiń skrót NATO

NATO: Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego, charakter: polityczno militarny ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w tym polska

Przyczyny Integracji:

-Koniecznosc odbudowy gospodarki -Utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali -Potrzeba budowy w powojennej Europie nowego, domokratycznego pokoju

przyczyny Integracji pozytywne:

: Wspólny Rynek Unii Europejskiej -Zniesienie formalnosci przy przekraczaniu granicy -Wprowadzenie Wspólnet Waluty -Wprowadzenei ochrony przedsiębiorstw z Unii Europejskiej -Wpsarcie Rolnictwa

przyczyny Integracji Negatywne:

-Ziurokratyzowana administracja unijna -Bardzo wysokie koszty niektórych polityk -Ogromne koszty związne ze wpsarciem finansowym w trudnej sytuacji -Konieczność konkurowania mniejszych firm z krajów słabiej rozwniętych

Dlaczego wybuchają konflikty? PRZYCZYNY

-ekonomiczne, -polityczne, -społeczne,

dlaczego wybuchają konflikty przyczyny ekonomiczne:

-dostep do zasobow naturalnych, -dostep do lepszych terenów, -dlugotrawy kryzys gospodarczy i sprzeczne interesy gospodarcze

dlaczego wybuchają konflikty? przyczyny polityczne

-zajęcie terytorium, -rozpadu imperium kolonialnego, -dążenie społeczeństwa do niepodległości

dlaczego wybuchają konflikty? przyczyny społeczne

-różnice religijne, -roznice i spory miedzy grp etnicznymi, -ruchy separastyczne zwiazane z tym ze jakas grp chce niepodleglosci

konflikty

-1990-1991 Irak - Kuwejt i wojska koalicji (Francja USA Wielka Brytania) -1998-1999 konfilkt serbsko-albański zakończony ogłoszeniem niepodległości Kosowa w 2008r -od 2014 Ukraina - Rosja przyłączenie Krymu do Rosji -2006 Izrael - Liban

czym jest Terroryzm

Terroryzm to forma walki zbrojnej która poprzez przemoc i zastraszanie ma prowadzić do osiągnięcia określonych celów politycznych, społecznych lub religijnych

przykłady terroryzmu

-zamachy bombowe, -porwanie samolotów, -przetrzymywanie zakładników, -zabójstwa ważnych ludzi

cechy terroryzmu

-przemoc jako narzedzie wywierania nacisku, -bezwzględny sposob działania, -uzyskiwanie rozglosu dla propagowanych idei w mediach, -nielegalne finansowanie(narko), -wspolpraca z grp przestępczymi

przykład terroryzmu 1/3

11.09.2001r Nowy Jork, Waszyngton, USA wjebali sie w world trade center samolotami, a potem w pentagon. 3k ludzi polegalo, rannych 6,3k. Islamiści przeciwko działaniom USA wobec panśtw islamskich

przykład terroryzmu 2/3

23-26.10.2002r Moskwa, Rosja czeczeni sie wjebali do centrum teatralnego na Dubruwce i dymes były. Poległo 170 ludu. Element walki czeczeńców z rosją

przykład terroryzmu 3/3

14.07.2016r Nicea Francja Ziomus sie wdupcył w tłum na Promenadzie Anglików w Nicei a tam typy stały i ich zajebal. Poległo 86 ludu, rannych 200. Działanie Islammistów na całym świecie jakas Święta Wojna xd

skutki konfliktu

wyniszczenie społeczeństw -rozpad rodzin, fale uchodźców -ubożenie państwa, -głód, niedożywienie, choroby -osłabienie gospodarki, kryzys finansowy,-izolacja gospodarcza i polityczna od reszty swiata -niszczenie dorobku kulturowego i srodowiska przy

gdzie są konflikty?

obecnie najwięcej trwa w Afryce, Azji południowo-wschodniej oraz na bliskim wschodzie

media

media mają ogromny wpływ na społeczny odbiór konfliktów zbrojnych czy aktów terroru

Z czego wynikają dysproporcje w rozwoju

-przyrodnicze, -historyczne, -kulturowe, -polityczne, -ekonomiczne

z czego wynikają dysproporcje w rozwoju: Przyrodnicze

-ukształtowanie powierzchni czy wystepowanie surowców mineralnych

z czego wynikają dysproporcje w rozwoju historyczne:

-dawna przynależność kolonialna

z czego wynikają dysproporcje w rozwoju polityczne:

-w tym rodzaj gospodarki(rynkowa - związana ze swobodą prowadzenia działaności gospodarczej lub centralne sterowana przez organy państwowe) czy aktualna sytuacja w kraju (wojna domowa, kryzys polityczny)

z czego wynikają dysproporcje w rozwoju państw ekonomiczne

Ekonomiczne -m.i. n zasoby finansowe państwa umożliwiające przeprowadzanie inwestycji

Produkt krajowy brutto

-PKB jest podstawowym miernikiem ekonomicznym. To wartość rynkowa wszystkich dóbr i usług wytworzonych w kraju w okreslonym czasie. Wartosc rynkową dóbr i usług wyzancza cena rynkowa

Wskaznik rozwoju społecznego (HDI)

-to jeden ze wskaznikow ktore odzwierciedlają rozne dziedziny zycia społecznego i gospodarczego panstwa. Pozwalają na porównywanie poziommu rozwoju społeczno-gospodarczego

Elementy składowe HDI

-dlugosc trwania zycia mowi o kondycju zdrowotnej ludzi, -edukacja informuje o zdolnosci do wykształcenia ludzi oraz o wadze jaką przykładają do tego, -dochód narodowy w przeliczeniu na osobe obrazujacy miedzy innymi zamożność obywateli

grupy HDI

-bardzo wysoki poziom, -wysoki poziom, -średni, -niski poziom

Czym jest wielokryterialny wskaznik ubóstwa? (MPI)

-wielokryterialny wskaznik ubóstwa jest wyliczany przez ONZ dla krajów o najniższych wsykaznikach rozwoju społecznego. Kluczowe elementy: zdrowie, edukacja, standard życia

Kraje o wysokim poziomie rowzoju

-wyoskie PKB, -dominacja usług, -brak głodu, -wysokie wykształcenia, -rozwinięty przemysł zaawansowanych technologi, -duzo osob starszych

Kraje o średnim poziomie rozwoju

-srednie PKB (2-15tys), -usługi ale tez przemysł i rolncitwo wpływa na PKB, -niewielka liczba osob niedożywionych, -rosnie wykształcenie, -rozwoj przemysłu przetwórczego i nowoczesnych technologi, -wzrasta liczba starszych ludzi

Kraje o niskim poziomie rozwoju

-niskie PKB (>2tys), -dominacja rolnictwa, -malo osob starszych, -znaczny głod, -niski poziom wykształcenia i dużo analfabetów, -zacofany technologiczne przemysł wydobywczy