geografia

przyrost naturalny

Różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów w danym okresie i na danym obszarze. Może być dodatni (więcej urodzeń niż zgonów) lub ujemny (więcej zgonów niż urodzeń).

Eksplozja demograficzna

Nagły, gwałtowny wzrost liczby ludności na danym obszarze, spowodowany wysokim przyrostem naturalnym, zwykle wynikającym z poprawy warunków życia i postępu medycyny.

Regres demograficzny

Proces, w którym liczba ludności maleje, spowodowany niskim przyrostem naturalnym lub ujemnym saldo migracji. Często towarzyszy mu starzenie się społeczeństwa.

anekumena

obszary niezamieszkane, np. pustynie, lodowce, wysokie góry.

subekumena,

obszary zamieszkane okresowo lub wykorzystywane gospodarczo, ale nie na stałe.

Ekumena

obszary stale zamieszkane przez ludzi.

Czynniki rozmieszczenia ludności

Przyrodnicze – klimat, dostęp do wody, ukształtowanie terenu, gleby. Społeczno-ekonomiczne – rozwój gospodarczy, poziom życia, dostępność pracy, infrastruktura. Historyczne i polityczne – kolonizacja, wojny, decyzje rządowe.

Migracja

przemieszczanie się ludności w celu zmiany miejsca zamieszkania.

Reemigracja

powrót emigranta do kraju pochodzenia.

Emigracja

wyjazd z kraju ojczystego do innego państwa.

imigracja

przyjazd do nowego kraju na stałe lub dłuższy czas.

przyczyny i skutki migracji

Przyczyny: Ekonomiczne (lepsza praca, wyższe zarobki). Społeczne (łączenie rodzin). Polityczne (wojny, prześladowania). Klimatyczne (katastrofy naturalne). Skutki: Napływ siły roboczej lub jej odpływ.

osadnictwo

Proces zakładania i rozwijania osad ludzkich, od małych wsi po wielkie miasta.

Depopulacja

Zmniejszanie się liczby ludności na danym obszarze, np. w wyniku niskiego przyrostu naturalnego, emigracji lub katastrof.

urbanizacja

Proces wzrostu liczby ludności miejskiej oraz rozwoju miast.

Czynniki lokalizacji jednostek osadniczych

Przyrodnicze – dostęp do wody, żyzne gleby, klimat. Społeczno-ekonomiczne – dostęp do pracy, infrastruktura. Historyczne – tradycje osadnicze, dawne szlaki handlowe.

płaszczyzny urbanizacji

Demograficzna – wzrost liczby mieszkańców miast. Przestrzenna – rozrastanie się miast. Ekonomiczna – rozwój przemysłu i usług w miastach. Społeczna – zmiany w stylu życia ludności miejskiej.

Aglomeracja monocentryczna i policentryczna

Monocentryczna – skupiona wokół jednego dużego miasta (np. Warszawa). Policentryczna – kilka miast o podobnej wielkości, tworzących wspólny organizm miejski (np. Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia).