Historia Rzym

założenie Rzymu

753r.p.n.e.

początek Republiki Rzymskiej

509 r. p.n.e.

początek ekspansjii Rzymskiej poza Italią -1 wojna punicka

264r. p.n.e.

Zburzenie Kartaginy (koniec wojen punickich)

146r.p.n.e.

bitwa pod Zamą, w której Rzymianie pokonali Kartagińczyków dowodzonych przez Hannibala (podczas II wojny punickiej)

202 r. p.n.e.

idy marcowe, zamordowano Juliusza Cezara na posiedzeniu senatu; początek wojen domowy

15 marca 44 r. p.n.e.

bitwa morska pod Akcjum, w której Oktawian pokonał sojuszników (Cezara Antoniusza oraz Lepidusa) i wkrótce stał się jedynym pretendentem do objęcia władzy w Rzymie

31 r. p.n.e

początek rządów Oktawiana Augusta i Cesarstwa Rzymskiego (pryncypat)

27r.p.n.e.

Narodziny Jezusa

8/4r. p.n.e.

Pax romana

I-II w.

Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa

ok. 30 r.

podróże misyjne Apostoła Narodów, Pawła z Tarsu – chrześcijaństwo rozpowszechniło się na wschodzie Imperium Rzymskiego

44-64r.

rządy cesarza Dioklecjana - system tetrarchii, obalenie pryncypatu

284r.

edykt mediolański cesarza Konstantyna Wielkiego, w którym zezwolił chrześcijanom na swobodne wyznawanie swojej religii

313 r.

cesarz Teodozjusz Wielki ogłosił chrześcijaństwo religią państwową na obszarze całego Cesarstwa Rzymskiego i zakazał wyznawania religii pogańskich

392r.

podział Cesarstwa Rzymskiego na Cesarstwo Zachodniorzymskie (ze stolicą w Rzymie) oraz Cesarstwo Wschodniorzymskie (ze stolicą w Konstantynopolu

395r.

upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego; początek nowej epoki historycznej - średniowiecza

476 r.

ustrój starożytnego Rzymu, w którym najwyższe władze są wybierane na określony czas (kadencję) przez obywateli

republika

ustrój Cesarstwa Rzymskiego, wprowadzony przez Oktawiana Augusta, który charakteryzował się pozostawieniem urzędów republikańskich, z których najważniejsze sprawował cesarz – sam podejmował decyzje

pryncypat

ustrój Cesarstwa Rzymskiego wprowadzony przez Dioklecjana w 284 r., który wymyślił tetrarchię - cesarz uzyskał nieograniczoną władzę i stał się władcą absolutnym

dominat

Ziemie podbite przez Rzym, poza Italią nad którymi władzę sprawował namiestnik

prowincja

Uczniowie Jezusa, którzy głosili jego naukę

apostołowie

Księga spisana przez jednego z uczniów Jezusa, która opisuje jego życie i nauki

Księga spisana przez ucznia Jezusa

warstwa społeczeństwa rzymskiego wywodząca się z najstarszych rodów rzymskich

patrycjusze

warstwa społeczeństwa rzymskiego nie będąca potomkami najstarszych rodów rzymskich, która musiała walczyć o prawa polityczne przez 300 lat

plebejusze

wielki majątek ziemski na którym pracowali niewolnicy

latyfundium

wodociąg rzymski

akwedukt

warstwa społeczeństwa rzymskiego, która powstała z połączenia najbogatszych plebejuszy i patrycjuszy; arystokracja

nobilowie

arystokracja finansowa, która powstała w okresie podbojów; wzbogaciła się na handlu z prowincjamj

ekwici

część społeczeństwa rzymskiego nie posiadająca majątku ziemskiego; biedota rzymska

plebs

proces polegający na przyjmowaniu przez podbitą ludność imperium rzymskiej kultury, obyczajów, prawa, religii i języka łacińskiego

romanizacja

zgromadznie biskupów określonego terytorium np. prowincji

synod

ludność mieszkająca poza granicami imperium

barbarzyńcy

najważniejszy urzędnik rzymski podczas pokoju, posiadał władzę wykonawczą (wykonywał uchwały Zgromadzenia, przewodził Zgromadzeniu Ludowemu), dowodził armia podczas wojny

konsul

najważniejszy urzędnik sądowy; sprawował sądy, pilnował prawa i porządku

pretor

sporządzał spis obywateli rzymskich, dzielił ich na centurie według posiadanego majątku, sporządzał spis senatorów rzymskich

cenzor

urzędnik skarbowy, zbierał podatki

kwestor

dbał o zaopatrzenie miasta np. w wodę; organizował igrzyska, zajmował się rozdawnictwem chleba

edyl

reprezentował interesy plebejuszy, miał prawo weta wobec uchwał Zgromadzenia (jeżeli godziły one w plebejuszy); jego dom był azylem

trybun ludowy

urzędnik powoływany w chwili bezpośredniego zagrożenia Rzymu na okres 6 miesięcy (miał pełnię władzy wojskowej i cywilnej)

dyktator

w jego skład wchodzili dawni urzędnicy rzymscy, a miejsce w nim było dożywotnie; decydował o budżecie, wojnie i pokoju

senat

w zamyśle cesarza Dioklecjana, rządy 2 augustów i 2 cezarów (po jednym w części zachodniej i wschodniej cesarstwa)

tetrarchia

Legendarny założyciel Rzymu

Romulus

wódz z I w. p.n.e., który podbił Galię, pokonał Gnejusza Pompejusza w walce o władzę i został dyktatorem rzymskim; zginął w idy marcowe w 44 r.p.n.e

Juliusz Cezar

wódz rzymski, współpracownik Juliusza Cezara, uczestnik II triumwiratu, który władał wschodnią częścią państwa; walczył o władzę z Oktawianem, przegrał bitwę pod Akcjum

Marek Antoniusz

członek II triumwiratu, adoptowany syn Juliusza Cezara, który pokonał Marka Antoniusza w bitwie pod Akcjum; pierwszy cesarz rzymski

Oktawian August

cesarz rzymski z I w., który prześladował chrześcijan, podpalił Rzym

Neron

cesarz rzymski, który zezwolił chrześcijanom na wolność kultu (edykt mediolański).

konstantyn Wielki

cesarz rzymski, który uczynił z chrześcijaństwa religię państwową; podzielił cesarstwo na wschodnie i zachodnie

Teodozjusz Wielki

autor rzymski, napisał m.in. Eneidę

Wergiliusz

Wódz germański, który odesłał insygnia koronacyjne ostatniego cesarza do Konstantynopola w 476 r

Odoaker

Wódz barbarzyńskiego koczowniczego plemienia Hunów, który budził postrach wśród plemion germańskich w poł. V w.

Attyla

Apostoł Narodów, który przeprowadził wiele podróży misyjnych w I w., dzięki czemu rozprzestrzeniało się chrześcijaństwo w części wschodniej Cesarstwa Rzymskiego

Paweł z Tarsu

eden z najwybitniejszych wodzów starożytności, dowodził Kartagińczykami podczas II wojny punickiej, pokonany przez Rzymian w bitwie pod Zamą w 202 r. p.n.e.

Hannibal