maści

Maść

półstała postać leku przeznaczona wyłącznie do użytku zewnętrznego. Może być stosowana na skórę, błony śluzowe, do oczu, do uszu, do nosa, do odbytnicy oraz do pochwy. Składa się z substancji leczniczej, która jest rozpuszczona, zemulgowana lub zawieszona w substancji zwanej podłożem maści. Maści mają postać i konsystencję umożliwiającą rozsmarowywanie oraz zapewniającą odpowiednią przyczepność. Powinny mieć jednorodny wygląd w całej swojej objętości. Maści mogą działać miejscowo, tylko na naskó

krem

układ emulsyjny dwufazowy

hydrożel

rozpuszczalnik: woda/glicerol/glikol, subst.żelująca: tragakanta, skrobia, poch. celulozy, polimery karboksywinylowe, krzemiany Mg-Al

oleożel - żel hydrofobowy

parafina ciekła + polietylen; tłuste oleje + krzemionka koloidalna/mydła Zn

maść typu roztworu

podłoże lipofilowe: maść kamforowa, majerankowa, tranowa, cholesterolowaz: mentolem, tymolem, ol. eterycznymi, kw. salicylowym, salicylanem metylu; podłoże hydrofilowe(makrogol) - nitrofurazon

pasta

stężona maść typu zawiesin - stężenie substancji stałych wynosi >40%

badania maści

1. konsystencja 2. właściwości reologiczne 3. dostępność farmaceutyczna subst. leczniczej z maści - a) aparat typu Multimer, b) met. dyfuzji do agaru 4. pH - potencjometrycznie 5. wielkość cząstek fazy rozproszonej - mikroskopowo 6. mikrobiologiczne 7. badanie trwałości - oznaczanie liczby kwasowej, oznacznie liczby nadtlenkowej 8. badanie zdolności wiązania wody 9. badanie homogenności - oznaczanie różnicy między Ttopnienia a krzepnięcia

badanie konsystencji maści

1. penetrometr - oznaczenie oporu, jaki stawia maść stożkowi metalowemu o określonej masie 2. test wyciskania z tuby - określenie długości słupka maści, jaki zostanie wyciśnięty z tuby pod wpływem obciążenia o określonej masie 3. rozsmarowywalność maści - ekstensjometr - wyznaczanie powierzchni, jaką zajmie maść pod naciskiem odważnika o określonej masie

promotory sorpcji (wchłaniania)

zmieniają uporządkowanie w warstwach lipidów międzykomórkowych, dzięki czemu łatwiejsza staje się dyfuzja subst. leczniczej: etanol, kw. olejowy, glikol propylenowy, terpeny, mocznik, dimetylosulfotlenek, laurylosiarczan Na

Podział maści z punktu widzenia farmakologicznego:

1. epidermalne, czyli naskórne – są to maści o działaniu powierzchniowym, tworzą warstwę ochronną 2. endodermalne (doskórne) – sub. lecznicza wnika do głębszych warstw skóry 3. diadermalne (resorpcyjne)– maści działające na warstwy położone bezpośrednio pod skórą, np. mięśnie. 4. maści, których substancja lecznicza dociera do naczyń krwionośnych i uwalnia się do krążenia ogólnego to maści transdermalne.

Podział maści z punktu widzenia fizykochemicznego

1. maści roztworu – sub. lecznicza rozpuszczona w podłożu jest układem jednofazowym o rozdrobnionych molekułach w podłożach lipofilnych, najczęściej skład: kamfora, cholesterol, mentol, salicylan metylu, Tyrol 2. maści zawiesiny – sub. lecznicza jest ciałem stałym zawieszonym w podłożu tworząc układ dwufazowy. Struktura żelowa zapobiega sedymentacji. W tych maściach sub. stałe rozdrabniamy w moździerzu 3. maści emulsje – sub. lecznicza jest cieczą lub rozpuszcza się w jednej z faz układu emulsyj

Emolienty

1. tworzenie na stosowanej powierzchni cienkiego filmu okluzyjnego. 2. rozluźnienie, uelastycznienie i podwyższenie stopnia hydratacji warstwy keratynocytów. 3. wzrost uwodnienia warstwy rogowej oraz wygładzenie powierzchni skóry. 4. triglicerydy, estry, ciekłe woski i niektóre syntetyczne alkoksylaty, mirystynian izopropylu oraz mirystynian mirycylu.

Na dostępność farmaceutyczną maści wpływają:

1. rodzaj podłoża. W warunkach badania (in vitro) substancje czynne uwalniają się lepiej z podłoży hydrofilnych, natomiast w warunkach naturalnych (in vivo) bardziej dostępne farmaceutycznie i biologicznie okazują się często maści na podłożach lipofilnych. Nie ma jednak prostej korelacji między rodzajem podłoża, a stopniem i szybkością uwalniania leku. 2. rozpuszczalność substancji leczniczej w podłożu i w płynie akceptorowym 3. współczynnik podziału podłoże/płyn akceptorowy substancji lecznicze

badanie kinetyki przenikania przez skórę

1) in vitro: komora franza 2) metoda tape stripping -też in vivo 3) komora przeplywowa 4) mikrodializa -in vivo

Przenikanie leków przez skórę – metody zwiększenia

1) modyfikacje w obrębie postaci leku -substancja lecznicza, nośnik, podłoże, rodzaj postaci leku 2) w obrębie miejsca aplikacji - zmiana właściwości warstwy rogowej: nawodnienie, wysycenie naskórka nośnikiem, promotory wchłaniania 3) oddziaływanie czynników zewn: jonoforeza, sonoforeza, elektroporacja 4) aplikacja z ominieciem warstwy rogowej: mikroigły, usuwanie warstwy rogowej

sonoforeza, fonoforeza

energia fal dźwiękowych czynnikiem zwiększającym wchlanianie subst leczniczej przez skórę mechanizm: oddziaływanie tworzących się pecherzykow gazowych zwiększenie przestrzeni miedzykomorkowych, zaburzenie układu lipidow zastosowanie: aplikacja leków w chorobach zwyrodnieniowych, stanach zapalnych stawów

elektroporacja

oddziaływanie krótkich impulsów elektrycznych wytworzenie kanałów wodnych w miedzykomórkowych

Badania uwalniania TTS

1. metoda z dyskiem 2. z komora ekstrakcyjna 3. wirującego cylindra 4. komora ekstrakcyjna do półstałych postaci leku

badanie kinetyki przenikania przez skórę TTS

1) in vitro: komora franza 2) metoda tape stripping (ściąganie warstwy rogowej naskórka, oznaczenie zawartości substancji leczniczej w poszczególnych warstwach)-też in vivo 3) komora przeplywowa 4) mikrodializa -in vivo