mitologia parandowski

uranos i gaja

pierwsza para bogów, z ich małżeństwa zrodzili się tytani, strącił swoich potomnych do Tartaru

okeanos

pierwszy tytan, bóg rzeki

cyklopi, sturęcy

młodsze rodzeństwo tytanów

kronos

tytan, strącił uranosa z tronu

erynie

zrodziły się z krwi uranosa, boginie zemsty

reja

żona kronosa, przez przepowiednie kronos zjadał swoje dzieci, ona pewnego dnia dała mu kamienie

koza almateia

wychowała zeusa

róg obfitości

nalezał do kozy almatei, zeus go pobłogosławił

hades, posejdon, hera, demeter, hestia

rodzeństwo zeusa

egida

cudowna tarcza zeusa stworzona ze skóry kozy almatei

kronia

święto na cześć kronosa

giganci

nowy ród, synowie ziemi (gai)

wojna między zeusem a kronosem

kronos (tytani) góra Otrys, zeus olimp. Giganci chcieli się dostać na olimp, ciskane przez nich skały tworzyły wyspy. Atena sprowadziła Heraklesa

ostatni dzień wojny między zeusem a kronosem

Herakles i Dionizos walczyli z gigantami. Dionizos miał osły, które swoim rykiem przestraszyły gigantów

Alkioneus

ostatni gigant na polu bitwy, leczył się za każdym razem jak dotykał miejsca, w którym się urodził. Herakles porwał go i zabił poza granicami

Tyfon

dziecko Gai, które wydała na świat w zemście za gigantów. Był to upierzony olbrzym, który zamiast nóg miał węże. Zeus przywalił go wyspą (Sycylią), gdy olbrzym się budzi, eksploduje Etna

CZTERY WIEKI LUDZKOŚCI

wiek złoty (Kronos), wiek srebrny (gorszy, wiek ludzkiego dziecinstwa trwa 100lat), wiek brązowy (zamiłowanie do wojny, okres heroiczny, Herakles), okres żelazny do dzisiaj

Pandora

stworzona przez bogów pierwsza niewiasta, twórca- Hefajstos. Atena nauczyła ją pięknych robót kobiecych, Afrodyta dała jej piękno, Hermes nauczył kunsztownej wymowy

Epimeteusz

bart Prometeusza, "wstecz myślący"

Lykaon

podarował Zeusowi ludzkie mięso, więc postanowił zemścić się na ludziach potopem

Deukalion i Pyrra

dwoje staruszków, którzy byli ślepi. Płynęli po potopie w czółnie 9 dni i 9 nocy, aż stanęli na szczycie Parnasu. Aby od nowa zaludznić ziemię, musieli rzucać za siebie kości ich matki, Pandory

Helios

bóg słońca

Rodos

wyspa Heliosa

hory

boginie pór roku, strzeżące bram olimpu

Hebe

bogini młodości, roznosi ambrozję

Ganimedes

ulubieniec Zeusa, roznosi ambrozję

nektar

wino olimpijskie

Eos

bogini jutrzenki

Mojra

przeznaczenie, ograniczała działalność bogów

Iris

tęczowoskrzydła posłanka, przynosiła w złotym kubku wodę styksową, gdy któryś z bogów miał przysięgać

Styks

najstarsza córka Okeanosa

Zeus w innych kulturach

Dyaus (indyjski), Ziu (starnoniemiecki), Jupiter (łaciński)

Ares

bóg wojny

Briareus

sturęki, który za namową Tetydy uwolnił Zeusa, gdy rodzeństwo go uwięziło

Horklos

zeus jako opiekun świętości przysięgi wraz z boginią sprawiedliwości

Ksenios

Zeus jako opiekun nienaruszalnego prawa gościnności

Herkejos

zeus jako patron zagrody

Hellenios

zeus jako patron narodu

Filemon i Baucis

wpuścili do swego domu Zeusa i Hermesa, z wdzięczności w miejscu ich domu postawił świątynie, ich wioskę zatopił zamieniając mieszkańców w żaby, pozwolił staruszkom umrzeć razem zamienili się w drzewo

Dodona

świątynia zeusa, pewnego razu usiadła tam gołębica i przemówiłą ludzkim głosem

selloi

kapłani dodońskiej światyni

Olimpia

najsłynniejsze miejsce kultu Zeusa

igrzyska w Olimpii

trwały pd 776 pne do 393 ne. Zniósł je Teodozjusz, na czas igrzysk ogłaszano pokój boży, nagrodą był wieniec oliwny

Fidiasz

twórca słynnego posągu Zeusa

Hera (Junona)

patronka niewiast

Poliktet

stworzył wielki posąg Hery w Argos

jabłko granatu

symbol płodności

Atena (Minerwa)

bóstwo mądrości, patronka filozofów i uczonych,

Arachne

śmiertelnica, która byłą przekonana, że jej robótki ręczne są piękniesze od tych Ateny, stanęła z nią do zawodów, jej praca była ładniejsza, więc bogini podarła jej pracę, Arachne odebrała sobie życie, a Atena w wyrzutach sumienia zmieniła ją w pająka

Panatenaje

obchodzone w Atenach, co 4 lata, król Pizystrat uczynił z nich naczelną uroczystość ateńską

Odejon

wielki gmach koncertowy

dyscypliny na panatenajach

wyścigi w wozach, zapasy atletów, koncerty muzyczno-wokalne, konkurs piękności męskiej, bieg z pochodami, wyścigi żeglarskie

taniec pyrryjski

stary wojenny taniec, odbywał się na koniec panatenajów

Ergane

atena jako pracownica

Polias

atena jako patronka niewiast

Promachos

atena jako Pani Zastępów

Pallas

atena jako Panna

Partenos

Atena jako dziewica

Apollo

Apollosyn Dzeusa i Latony, najpiękniejszy z bogów, bóg wyroczni i wróżb, patron wieszczów, śpiewaków, poetów, grał na cytrze

dziatwa apollina

wieszczowie, śpiewacy, poeci

Delos

wyspa, na której urodził się Apollo, pod drzewem palmowym

Marsjas

flecista, który przegrał z apollinem w potyczce muzycznej, bóg obdarł go ze skóry, z łez boginek górskich i bogów leśnych powstała rzeka- Marsjas

Midas

król, był świadkiem potyczki Marsjasa i Apollina, nie podobała mu się gra apollina, bóg się na nim zemścił dając mu ośle uszy. tę tajemnice znał tylko jego fryzjer, pewnego dnia wykrzyczał tę tajemnicę w dziurę, wyrosła tam trzcina, którą wiatr zaniosl

Dafne

nimfa, która za sprawą strzały nienawiści Erosa, uciekała przed Apollinem, który został ugodzony strzałą miłości, z desperacji poprosiła matkę ziemię o pomoc i zamieniła się w drzewo

Hiakintos

młodzieniec, który był ulubieńcem Apollina, Zefir (bożek wiatru) z zazdrości pokierował dysk Apollina w stronę Hiakintosa, z jego krwi powstał hiacynt

muzy

było ich dziewięć, ich zwierzchnikiem był Apollo, córki Dzeusa i Mnemosyne (Pamięć)

Kalliope

Pięknolica, muza pieśni bohaterskiej, ATRYBUTY: rylec, tabliczka do pisania

Klio

Głosząca sławę, muza zajmująca się historią, ATRYBUTY: zwój pergaminu

Euterpe

Radosna, muza patronka liryki, ATRYBUTY: flet

Taleja

Rozkoszna, muza komedii, ATRYBUTY: maska komiczna

Melpomene

Śpiewająca, muza tragedii, ATRYBUTY: smutna maska

Terpsychora

Kochająca taniec, muza ucząca ludzi tańca, ATRYBUTY: lira

Erato

Umiłowana, muza grająca pieśni miłosne, ATRYBUTY: cytra

Polihymnia

muza zsyłająca natchnienie tym, którzy piszą utwory pobożn, e ATRYBUTY: głęboka zasłona

Urania

Niebiańska, muza gwiażdziarstwa, ATRYBUTY: globus astralny

Artemis (Diana)

bliźniacza siostra Apollina, wieczna dziewica, bogini lasów, bogini płodności

Akteon

przyglądał się Artemis, gdy kąpała się w jeziorze, zamieniła go w jelenia i rozszarpały go jego własne psy

azjatycka Hekate

bogini śmierci, kojarzona z Artemis

Hermes (Merkury)

syn Zeusa i Mai, bóg złodziei, posłaniec bogów, wynalazca ćwiczeń gimnastycznych

Kyllere w Arkadii

góra, na której urodził się Hermes, pewnego dnia wstał z kołyski, wyszedł z pieczary, ukradł Apollinowi krowy, poszedł na spacer. Gdy Apollo przyszedł z pretensjami, Hermes podarował mu cytrę żółwia

Kaduceusz

laseczka z leszczyny, która łagodzi konflikty

Hefajstos (Wulkan)

Syn Zeusa i Hery, najbardziej pracowity z bogów, bóg ognia, Zeus wyrzucił go z Olimpu za wstawienie się za Herą, wylądował na Lemnos, Zeus aby odkupić winy dał mu za żonę Afrodytę

Chalkeje

święto kowali w Atenach

Lampadoforie

bieg z pochodniami na cześć Hefajstosa

Afrodyta (Wenus)

nie ma matki ani ojca, wyłoniła się z piany morskiej, bogini piękności, bogini miłości

Adonis

Afrodyta była w nim zakochana, piękny myśliwy, pewnego dnia rozszarpał go dzik. na prośbę Afrodyty na pół roku wychodził z Hadesu

Adonije

ośmiodniowe święto na cześć Afrodyty, które było zarówno smutne jak i wesołe (4 dni smutne, 4 dni wesołe)

Pigmalion

król Cypru, który wyrzeźbił piękną kobietę, w której się zakochał. Afrodyta zmieniła ją w żywą kobietę

Galatea

kobieta, która była rzeźbą Pigmaliona i została ożywiona przez Afrodytę

Pafos

syn Galatei i Pigmaliona, założył świątynię Afrodyty w Pafos

Anadiomene

wychodząca z morza, odnosi się do Afrodyty

Eros (Amor)

w Tespiach uważany za syna Hermesa i Artemis, uważany też za syna Afrodyty (mały psotny chłopiec), Hezjod uważał, że należy do najstarszego rodu bogów

Psyche

z greckiego dusza, była piękniejsza od Afrodyty. Bogini wysłała Erosa, aby ten sprawił, że P zakocha sie w najbrzydszym stworzeniu na swiecie. sam sie zakochal, ale nie mogla go zobaczyc. zobaczyla, zeus wpuscil na olimp

Charyty (Gracje)

boginie pogodnego wdzięku i radosnych uroków, Eufrozyna, Taleja, Aglaja, ATRYBUTY: róża, instrumenty, jabłko, flakonik wonny

Orchomenos

miejsce kultu Charyt

Charitezje

święto ku czci Charytów

Ares (Mars)

syn Zeusa i Hery, wychował go tytan, nauczył ludzi czym jest wojna i bohaterstwo,

Tracja

miejsce które upodobał sobie Ares

Ares Ludovisi

Ares odpoczywający, spod jego nóg wychyla się Eros