Moja lekcja

POTOP (Pierwsza płaszczyzna)

wyznaczaja wydarzenia zwiazane z watkiem romansowym. W potopie zauwazycmozna sytuacje klasycznego trojkata na drodze kochankom (Kmicicowi i Olence) staje ten trzeci ksiaze Boguslaw

POTOP (Druga płaszczyzna)

okreslona jest przez wydarzenia historyczne i poliyczne czyli dzieje narodu polskiego zmuszonego do walki ze szwedzkim najezdzca.

Gdzie odgrywa sie akcja?

Wydarzenia przedstawione w Potopie obejmuja teren niemal calego kraju od Wielkopolski po Litwe a taze poludnie Polski Slask i Malopolske

Jaki był cel napisania powiesci?

Sienkiewicz jasno okreslil cel napisania powiesci - pokrzepienie serc. Chcial przypomniec wielkie momenty narodowej historii aby podniesc na duchu zniewolony podlegly zaborcy narod

ARCHAIZM FONETYCZNY

wyraz współczesny różni się od archaizmu pojedynczymi głoskami, np. sierce (serce), sumnienie (sumienie)

ARCHAIZM FLEKSYJNY

wyrazy odmieniające się inaczej niż współcześnie, zazwyczaj czasowniki; w wyrazach takich jak „zyszczy” czy „spuści” końcówki „y”, „i” oznaczają tryb rozkazujący (zjednaj, ześlij)

ARCHAIZM SŁOWOTWORCZY

THE WORLD-FORMING ARCHAISM

ARCHAIZM LEKSYKALNY

wyrazy, które dawniej były w powszechnym obiegu, np. kajet, kaleta

ARCHAIZM FRAZEOLOGICZNY

związki frazeologiczne, które powstały dawniej. Rozumiemy ich znaczenie, ale często nie wiemy, co jest ich źródłem powstania.

ARCHAIZM SKŁADNIOWY

archaizm składający się z co najmniej dwóch wyrazów, których zestawienie jest inne niż współcześnie

ARCHAIZM ZNACZENIOWY

wyrazy występują współcześnie, ale zmieniło się ich znaczenie, np. błędny rycerz (bujający w obłokach)

Apostrofa

uroczysty, podniosły zwrot do osoby, zjawiska lub przedmiotu: Litwo! Ojczyzno moja!.

Inwersja

to naruszenie szyku zdania, zastosowanie szyku przestawnego. Często spotykane w poezji barokowej, jak np. u wspomnianego wcześniej Morsztyna:

Wykrzyknienie (eksklamacja)

wyraża silne emocje mówiącego do przedmiotu wypowiedzi. Zazwyczaj kończy się wykrzyknikiem: Ach, to dziewczyna spod lasku!.

Peryfraza

inaczej omówienie. Stosowana jest, by nie nazywać wprost danej rzeczy, osoby czy zjawiska, tak więc zamiast mówić Jagiełło, możemy użyć wyrażenia omownego zwycięzca spod Grunwaldu.

Antyteza

polega na łączeniu w jedną frazę skontrastowanych znaczeniowo wyrazów lub zdań, np. jak w sonecie J.A. Morsztyna „Do trupa”:

Pytanie retoryczne

o pytanie skłaniające do refleksji. Zadający to pytanie nie oczekuje odpowiedzi, gdyż jest ona znana. Oto przykład z wiersza Norwida:

Synekdocha

to tzw. ogarnienie, czyli nazwanie zjawiska lub przedmiotu poprzez nazwanie jego części, np. żołnierz polski zamiast armia polska

Metonimia

inaczej mówiąc zamiennia – polega na użyciu wyrazu pozostającego w związku z pojęciem, o które chodzi: Mówiono o Norwidzie, oprawnym we wstążki. Oczywiście mowa tutaj o tomiku poezji autorstwa Norwida.

Epitet

to najczęściej przymiotnik określający rzeczownik. Środek ten wskazuje cechę opisywanej rzeczy, zjawiska, postaci, np. jej barwę, kształt, charakter: w malinowym chruśniaku, malachitowa łąka.

Hiperbola

wyolbrzymienie, przesadnia, np. wylałam morze łez. Ten środek stylistyczny ma podkreślać ogrom zjawiska i jego wartość, doniosłość. Mało kto wie, że przeciwieństwem hiperboli jest litota figura stylistyczna polegająca na minimalizowaniu znaczenia zjawisk.

Oksymoron

zestawienie dwóch wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, np. żywy trup, gorący lód.

Powtórzenie

zabieg polegający na wielokrotnym użyciu tego samego elementu językowego w celu uzyskania rytmu lub podkreślenia

Onomatopeja

To wyrazy dzwiekonasladowcze np miał, hau

Neologizm

nowo utworzone słowo w celach uzyskania efektu artystycznego, np. zjesieniałe zmrocze, natchniuzo

Elipsa

wyrzutnia, czyli opuszczenie elementu zdania, które jest oczywiste, bo wynika z kontekstu, jak np. opuszczenie czasownika u Kochanowskiego

Porównanie

polega na odnalezieniu analogii między dwoma zjawiskami, rzeczami, postaciami. Chętnie stosujemy je na co dzień, mówiąc np. wysoki jak brzoza, głupi jak koza. Bardzo rozbudowane porównanie nazywamy porównaniem homeryckim.

Metafora (przenośnia)

o wyrażenie odbierające tworzącym je wyrazom ich pierwotne znaczenie. Metafora ma więc charakter niedosłowny – jest to zaskakujące połączenie obrazów, które pobudza naszą wyobraźnię, np. Stojąc przed lustrem ciszy.

Ożywienie (animizacja

środek uważany za odmianę metafory. Polega na nadaniu rzeczom i zjawiskom cech istot żywych, np. chmura goni chmurę, cień ucieka.

Uosobienie (personifikacja)

również jest odmianą metafory. To nadanie rzeczom, zjawiskom, zwierzętom cech ludzkich, np. liść tańczy na wietrze, kamień milczy. Uwaga – ożywienie i uosobienie bywają często ze sobą mylone.