Moja lekcja

Alotropia

zdolność występowania tego samego pierwiastka w postaci roznych struktur krystalicznych

Anizotropia

zależność właściwości fizycznych ciała od obranego w nim kierunku

Asfalt

kompozyt mieszania węglowodorów wielkocząsteczkowych pochodzenia naturalnego lub otrzymana z przeróbki ropy naftowej

Babbit

stop łożyskowy na osnowie cyny z dodatkiem antymonu i miedzi

Biomateriał

to każda substancja inna niż lek albo kombinacja substancji naturalnych lub syntetycznych, która może być użyta w dowolnym okresie, a której zadaniem jest uzupełnienie lub zastąpienie tkanek narządu, albo jego części lub spełnienie ich funkcji.

Beton

kompozyt powstaly zr zmieszania spoiwa wypełniacza i wody

Brąz

stop miedzi z cyną lub innymi składnikami

Cement

spoiwo hydrauliczne otrzymywane przez wypalenie w temperaturze spiekania minerałów (zawierających związki; krzemu, glinu, wapnia, żelaza i in.), a następnie zmielenie produktu wypalania na drobny proszek.

Celuloid

- jeden z najstarszych polimerów termoplastycznych otrzymywany z nitrocelulozy z dodatkiem kamfory.

Cermetal

kompozyt; materiał spiekany zawierający co najmniej jedną fazę ceramiczną i co najmniej jedną fazę metaliczną pełniącą funkcję fazy wiążącej.

Ciekły kryształ

stan przejściowy pomiędzy ciałem stałym a cieczą izotropową.

Cząsteczka

najmniejsza trwała część substancji mająca jej właściwości.

Dewitryfikacja

krystalizacja szła; proces służący do wytrzymania materiałów szklano-ceramicznych.

Drewno

kompozyt naturalny; surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i formowany poprzez obróbkę z różnego rodzaju sortymenty.

Duraluminium

stop aluminium z dodatkiem miedzi, magnezu, manganu, krzemu i żelaza (dodatki stopowe).

Duromer

polimerowe tworzywo sztuczne posiadające cechy metalu lub ceramiki.

Duroplast

materiały polimerowe przechodzące nieodwracalnie ze stanu plastycznego w stan utwardzony pod wpływem działania podwyższonej temperatury, czynników chemicznych lub pod wpływem działania ciepła i czynników chemicznych; utwardzane.

Dyfuzja

cieplnie aktywowane przemieszczanie się atomów lub jonów w materiale.

Dyslokacja

liniowe defekty struktury krystalicznej.

Emalia

materiał ceramiczny; szklista, najczęściej nieprzezroczysta masa, otrzymana przez stapianie naturalnych materiałów skalnych z topnikami; wyrób pigmentowy na spoiwie lakierowym; dający powłokę o walorach dekoracyjnych i ochronnych.

Energia wiązania

energia wymagana do rozdzielenia dwóch atomów związanych znajdujących się w położeniu równowagi.

Elastomer

polimer charakteryzujący się bardzo dużym odkształceniem sprężystym; grupy materiałów naturalnych i sztucznych o własnościach kauczuku.

Epidian

polska nazwa handlowa podstawowych żywic epoksydowych oraz kompozycji uzyskiwanych na ich podstawie.

Fajnas

materiał lub wyrób ceramiczny, szkliwiony lub bez szkliwa, jasnokremowy lub szarokremowy, porowaty, zawierający w swym składzie głównie krzemiany, klinokrzemiany, kwarc i niewiele ilości substancji szklistych; wypalany w temperaturze ok. 1000 stopni C.

Farba

powłokotwórczy materiał kryjący, stanowiący jednolitą zawiesinę pigmentów w spoiwie.

Faza

część układu o jednakowych w całej swej masie właściwościach fizycznych i o takim samym składzie chemicznym, ograniczona powierzchnią rozdziału od innych części tego układu.

Fornir i okleina

cienkie arkusze drewna uzyskane przez skrawanie płaskie, obwodowe lub mimośrodowe.

Glazura

powłoka szklana naniesiona na wyrób ceramiczny w celu jego uszczelnienia, zwiększenia trwałości i nadania wymaganego wyglądu.

Guma

elastomer; produkt wulkanizacji kauczuku naturalnego lub syntetycznego, odznaczający się dużą elastycznością.

Hartowanie

procesy obróbki cieplnej, polegające na nagrzewaniu i wygrzewaniu metalu (najczęściej stopu) w odpowiedniej temperaturze, zależnej od rodzaju materiału, w której następują przemiany strukturalne, a następnie zwykle na szybkim chłodzeniu.

Izotopy

atomy tego samego pierwiastka o różnej liczbie neutronów.

Jon

atom lub grupa atomów o ładunku uzyskanym dzięki przyłączeniu lub oddaniu elektronu lub elektronów.

Kamień

materiał kamienny; bloki i odłamki skał zwięzłych oderwane w wyniku procesów geologicznych lub uzyskane jako urobek.

Klej

substancja zdolna do trwałego łączenia ze sobą powierzchni jednakowych lub różnych ciał.

kauczuk

wielkocząsteczkowa substancja naturalna lub sztuczna o dużej sprężystości.

Kompozyt

materiał będący ciałem stałym powstałym przez fizyczne połączenie dwóch lub większej liczby materiałów wyjściowych, które łącznie tworzą układ wielofazowy o właściwościach odmiennych od właściwości poszczególnych składników.

Komórka elementarna

podstawowa jednostka, z której zbudowane są ciała krystaliczne, mająca kształt równoległościanu.

Korozja

stopniowe niszczenie tworzyw wskutek chemicznego lub elektrochemicznego oddziaływania środowiska

Korund

tlenek aluminium

krydtalizacja

proces tworzenia się i wzrostu

Kryształ

ciało stałe charakteryzujące się prawidłowym, periodycznym, rozmieszczeniem atomów, jonów lub cząsteczek w przestrzeni.

Lakier

produkt ciekły, który po nałożeniu cienką warstwą na powierzchnią przedmiotów tworzy, wskutek przemian chemicznych i fizykochemicznych, stałe powłoki przylegające ściśle do powierzchni przedmiotów.

Laminat

kompozyt; materiał składający się z wielu warstw nośnika złączonych w jedną całość za pomocą sztucznej żywicy lub kleju naturalnego, zazwyczaj pod zwiększonym ciśnieniem i na gorąco.

Likwidud

linia na dwuskładnikowym lub wieloskładnikowym wykresie fazowym, łącząca temperatury, powyżej których występuje tylko ciecz.

Lut

stop do lutowania/ łączenia materiałów o różnej temperaturze topnienia.

Materiał

tworzywo o określonych właściwościach podlegające dalszej obróbce lub stanowiące surowiec do wyrobu produktów o określonych cechach.

Materiały biodegradowalne

to tworzywa sztuczne wytwarzane w procesie polimeryzacji, które w zależności od tlenowych lub beztlenowych procesów są całkowicie rozkładane przez mikroorganizmy na dwutlenek węgla, metan, wodę, biomasę i materiały nieorganiczne.

Materiały gradientowe

są to materiały, w których wzdłuż co najmniej jednego określonego kierunku, uzyskano ciągłą zmianę właściwości użytkowych lub konstrukcyjnych w wybranym procesie technologicznym.

Materiały inteligentne

materiały zdolne do zmiany swoich właściwości w kontrolowany sposób w reakcji na bodziec otoczenia.

Materiały porowate

to tworzywa inżynieryjne o unikalnych właściwościach fizycznych posiadające w swym wnętrzu dużą liczbę luk, czyli przestrzeni. Najczęściej wypełnione są gazem lub cieczą o innych właściwościach chemicznych niż ciało stałe.

Materiały dyfuzyjne

rodzaj obróbki cieplno-chemicznej polegający na nasyceniu powierzchniowej warstwy przedmiotów stalowych różnymi metalami o ośrodkach stałych, ciekłych lub gazowych.

Mieszanina

układ złożony z dwóch lub większej liczby faz.

Monel

stop niklu z miedzią, z dodatkiem manganu i żelaza.

Monomer

substancja składająca się z cząsteczek, z których każda może utworzyć jedną lub więcej jednostek konstytucyjnych polimeru lub oligomeru.

Mosiądz

stop miedzi z cynkiem i innymi metalami.

Nadsopy

stopy na osnowie żelaza, niklu i kobaltu o dużej żarowytrzymałości i żaroodporności.

Nanomateriały

to wszelkie materiały, w których występują regularne struktury na poziomie molekularnym, to jest nie przekraczającej 100 nanometrów.

Obróbka cieplna

zabiegi cieplne, pod wpływem których zmienia się w stanie stałym struktura stopów, a tym samym zmieniają się ich właściwości, głównie mechaniczne i fizykochemiczne.

Obróbka cieplno chemiczna

obróbka cieplna połączona z celową zmianą składu chemicznego warstwy wierzchniej wyrobu obrabianego w określonym czasie, w odpowiednim aktywnym środowisku.

Obróbka plastyczna

obróbka, przy której ukształtowanie, połączenie, lub podzielenie materiału oraz zmianę jego właściwości fizyczno-chemicznych, struktury i gładkości powierzchni osiąga się przez odkształcenie plastyczne.

Odkuwka

półwyrób lub wyrób otrzymany przez kucie.

Odlew

wyrób otrzymany przez wypełnienie formy materiałem w stanie ciekłym lub półciekłym.

Odlewanie

Wykonywanie wyrobu przez wypełnienie formy odlewniczej stopem/ metalem w stanie ciekłym.

Osnowa

ciągły lub podstawowy składnik mikrostruktury materiału

PCW

termoplastyczny polimer, niepalny, o dużej odporności chemicznej i wytrzymałości mechanicznej.

Pełznanie

Zwiększające się z czasem odkształcenie trwałe pod wpływem naprężenia; zachodzi również pod wpływem naprężeń mniejszych od granicy plastyczności.

pierwiastek stopowy

celowo wprowadzony składnik stopu.

Plastomer

polimer, którego temperatura zeszklenia jest wyższa od temperatury pokojowej i który w pewnym przedziale temperatur staje się plastyczny.

Plastyfikator

substancja ciekła lub stała, trudnolotna, nadająca tworzywom sztucznym odpowiednią miękkość, obniżająca temperaturę mięknienia, ułatwiająca przetwórstwo.

Polietylen

materiał syntetyczny, produkt polimeryzacji etylenu.

Polimer

substancja złożona z makrocząsteczek zawierających liczne jednakowe lub rozmaite jednostki konstytucyjne połączone ze sobą.

Polipropylen

materiał termoplastyczny otrzymywany przez polimeryzację propylenu

Porcelana

materiał ceramiczny o czerepie spieczonym, białym, nierozpuszczalnym w wodzie i gazach, przeświecającym w cienkich warstwach.

Porcelit

materiał ceramiczny o właściwościach pośrednich między fajansem a porcelaną.

Półprzewodnik

materiał, w którym nośnikami prądy elektrycznego są elektrony lub dziury elektronowe, odznaczający się rezystywnością w temperaturze pokojowej.

Rekrystalizacja

tworzenie nowych ziarn, o znacznie mniejszej gęstości dyslokacji, w materiale odkształconym; przekrystalizowanie materiału odkształconego.

Sklejka

płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów, których włókna w przylegających do siebie warstwach krzyżują się pod kątem prostym.

Silumin

stop odlewniczy aluminium z krzemem.

Spawanie

spajanie materiałów przez ich stopienie w miejscu łączenia z dodawaniem lub bez dodawania spoiwa.

Spiek

produkt spiekania

Solidus

linia na dwu- lub wieloskładnikowym wykresie fazowym, poniżej której są stabilne tylko fazy stałe.

Stal

obrobiony plastycznie techniczny stop żelaza z węglem z innymi pierwiastkami, zawierający mniej niż 2% węgla.

Stal narzędziowa

stal węglowa lub stopowa przeznaczona do wyrobu narzędzi do obróbki mechanicznej lub na ważne części przyrządów pomiarowych lub uchwytów.

Stal odporna na korozję

stal stopowa zawierająca chrom, odporna na działanie atmosfer korozyjnych.

Stal odporna na zużycie

staliwo, w którym następuje bardzo powolne zużycie powierzchniowe, tzw. ścieranie.

Staliwo

stop żelaza z węglem z innymi pierwiastkami, zawierający węgiel, ale przeznaczony na odlewy.

Stop

tworzywo metaliczne otrzymane przez stopienie dwóch lub większej liczby metali, lub metali z niemetalami, celowo wytworzone dla uzyskania żądanych właściwości.

Struktura

budowa wewnętrzna ciała stałego; rozmieszczenie elementów składowych i zespół relacji między tymi elementami, charakterystyczny dla danego układu; struktura krystaliczna lub amorficzna.

Styropian

tworzywo sztuczne piankowe, lekkie, odporne na działanie wilgoci, produkowane w postaci gotowych płyt i kształtek oraz półwyrobu-granulek, które po ogrzaniu ulegają spienieniu, przy czym wzrasta wielokrotnie ich objętość.

Surówka

stop żelaza z węglem i innymi składnikami, otrzymywany w wyniku redukcji rudy w wielkim piecu.

Szkło

ciało bezpostaciowe powstałe przez stopienie głównie tlenków: krzemu, wapnia, sodu oraz potasu, z ochłodzeniem poniżej temperatury wykrywalnej krystalizacji.

Technologia

nauka stosowana o procesach wytwarzania produktów z materiałów wyjściowych, które stanowią dobra naturalne lub półwyroby.

Telefon

polimer, produkt polimeryzacji czterofluoroetylenu, przejrzysta biała masa o wyglądzie woskowatym.

Tekstolit

kompozyt, materiał powstający w wyniku sprasowania warstw płótna lub tkaniny szklanej nasyconego żywicą fenylowo-formaldehydową.

Termoplast

materiał polimerowy zbudowany z makrocząsteczek liniowych, plastyczny w temperaturze podwyższonej, a twardniejący po ostudzeniu

Tworzywo stuczne

materiał, które zasadniczym składnikiem są syntetyczne lub naturalne związki wielkocząsteczkowe z dodatkiem napełniaczy, zmiękczaczy, stabilizatorów i pigmentów.

Wakans

miejsce w strukturze krystalicznej, w którym brakuje atomu lub jonu.

Wiązanie jonowe

wiązanie chemiczne otworzone między atomami o znacznie różniącej się elektroujemności.

Wiązanie kowalencyjne

wiązanie chemiczne, utworzone przez uwspólnienie pary elektronów walencyjnych- po jednym od każdego z atomów, połączonych tym wiązaniem.

Wiązanie metaliczne

wiązanie występujące w metalach w skutek oddziaływania zdelokalizowanych elektronów walencyjnych z dodatnio naładowanymi rdzeniami atomowymi.

wiązanie pierwotne

nazwa wiązania jonowego, kowalencyjnego lub metalicznego.

Wiązanie den der waalsa

wiązania wtórne między atomami lub cząsteczkami, które są indukowanymi lub trwałymi dipolami; wiązanie spowodowane siłami van der Waalsa.

Winidur

polimer, nazwa handlowa niezmiękczonego polichlorku winylu.

Węglik spiekany

spiek twardych węglów trudnotopliwych metali z metalem wiążącym.

Wulkanizacja

proces chemicznego sieciowania pierwotnie liniowych makrocząsteczek kauczuku naturalnego lub syntetycznego.

Wyżarzanie

proces obróbki cieplnej polegający na nagrzaniu przedmiotu metalowego do żądanej temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze, a następnie schłodzeniu.

Ziarno

pojedynczy kryształ w polikrystalicznej strukturze.

Zmęczenie

zniszczenie materiału na skutek powolnie rozwijającego się w czasie pęknięcia.

Żaroodporność

odporność na utlenianie i korozyjne działanie agresywnych środowisk w wysokiej temperaturze.

Żarowytrzymałość

żaroodporność i wytrzymałość mechaniczna w wysokiej temperaturze.

żelbet

beton zbrojony prętami stalowymi.

Żeliwo

stop odlewniczy żelaza z węglem i innymi pierwiastkami zawierający zwykle węgiel i krzem, w którym podczas krzepnięcia zachodzi przemiana eutektyczna.

Żywica

polimery ciekłe lub niskotopliwe o niezbyt dużej masie cząsteczkowej dużą wytrzymałość dopiero po usieciowaniu.