Moja lekcja

sacharydy: budowa, funkcje, występowanie

budowa (składają się z jednej, dwóch lub wielu cząsteczek cukrów prostych) główna funkcja(energetyczne: stanowią najważniejsze źródło energii)) występowanie(kasza, makarony, pieczywo, ziemniaki)

białka: budowa, funkcje, występowanie

b→są polimerami zbudowanymi z połączonych ze sobą aminokwasów f→budulcowa, regulatorowa, enzymatyczna, transportowa w→mięso, przetwory mleczne, nasiona zbóż i roślin strączkowatych

lipidy: budowa, funkcje, występowanie

b→ są zbudowane najczęściej z glicerolu i kwasów tłuszczowych f→ zapasowa, energetyczna w→ oleje roślinne, smalec, słonina, śmietana

Podział aminokwasów

endogenne (są wytwarzane przez organizm człowieka) egzogenne (nie są wytwarzane przez organizm człowieka, muszą być przyjmowane z pokarmem)

podział białek

pełnowartościowe, niepełnowartościowe

białka pełnowartościowe

zawierają wszystkie niezbędne aminokwasy egzogenne, są to głównie białka zwierzęce, występują np. w mleku, jajkach, mięsie

białka niepełnowartościowe

nie zawierają wszystkich niezbędnych aminokwasów egzogennych, są to białka roślinne, występują np. w nasionach fasoli, bobu i soi

co to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT)

kwasy tłuszczowe które nie są wytwarzane w organizmie człowieka i muszą być przyjmowane z pożywieniem. Ich głównym źródłem są ryby morskie i oleje roślinne.

funkcje NNKT

NNKT są potrzebne do budowy błon komórkowych, obniżają poziom cholesterolu we krwi, działają przeciwmiażdżycowo, wpływają korzystnie na układ krwionośny i skórę

co to błonnik pokarmowy

substancje, najczęściej pochodzenia roślinnego, które nie są trawione przez enzymy występujące w układzie pokarmowym. W jego skład wchodzą głównie celuloza, pektyny i ligniny. Źródłem błonnika są np. warzywa, owoce i mąka pełnoziarnista

funkcje błonnika (1)

wzmaga ruchy perystaltyczne, przyspiesza wędrówke pokarmu przez przewód pokarmowy co zapobiega zaparciom, chłonie wodę, zapewnia uczucie sytości,

funkcje błonnika (2)

stanowi pożywienie dla mikrobiomu jelit, przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu i glukozy we krwi, pomaga chronić organizm przed nowotworami żołądka i jelita grubego

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

A, D3, E, K

wiatminy rozpuszczalne w wodzie

B2, B3, B6, Biotyna (H), Kwas foliowy, B12, C

podział składników mineralnych

makroelementy (0,01% suchej masy ciała, pierwiastki → C, H, O, N, P, S oraz Ca, Mg, K, Na, Cl), mikroelementy (mniej niż 0,01% suchej masy ciała, pierwiastki → Fe, Cu, I, F, Co)

budowa układu pokarmowego

przewód pokarmowy składający się z kilku połączonych ze sobą odcinków, gruczoły trawienne których wydzielina trafia do przewodu pokarmowego

funkcje układu pokarmowego

pobieranie pokarmu, trawienie pokarmu, wchłanianie strawionych cząstek pokarmu, usuwanie niestrawionych resztek pokarmu

narządy układu pokarmowego

jama ustna, ślinianki, gardło, przełyk, wątroba, żołądek, trzustka, jelito cienkie, jelito grube

funkcje ślinianek

wydzielanie śliny, która nawilża pokarm, działa bakteriobójczo oraz zawiera enzym rozpoczynający trawienie cukrów

funkcje jamy ustnej

pobieranie, rozdrabnianie i nawilżanie pokarmu

funkcje gardła

transportowanie pokarmu do przełyku

funkcje przełyku

transportowanie pokarmu do żołądka

funkcje wątroby

produkowanie żółci, magazynowanie glikogenu, magazynowanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, przekształcanie amoniaku w mocznik, wytwarzanie białek z osocza krwi, rozkładanie hemoglobiny, odtruwanie organizmu

funkcje żołądka

odkażenie i magazynowanie pokarmu, częściowe trawienie białek

funkcje trzustki

produkowanie soku trzustkowego, któey zawiera enzymy trawiące cukry, białka i tłuszcze, produkowanie hormonów: insuliny i glukagonu

funkcje jelita cienkiego

trawienie cukrów, białek i tłuszczów, wchłanianie składników pokarmowych

funkcje jelita grubego

wchłanianie wody i soli mineralnych, formowanie kału

enzymy trawiące sacharydy

amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa, maltaza, sacharaza

enzymy trawiące białka

pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy, aminopeptydazy, dipeptydazy

enzymy trawiące tłuszcze

lipaza ślinowa, lipaza żołądkowa, lipaza trzustkowa

zaburzenia i choroby układu pokarmowego

anoreksja, bulimia, otyłość, zespół złego wchłaniania, choroba crohna, choroby nowotworowe (rak żołądka, rak jelita grubego)

metody diagnostyczne chorób układu pokarmowego

badanie ogólne krwi, próby wątrobowe, badanie kału, USG, gastroskopia, kolonoskopia