Moja lekcja

Zintegrowane Zarządzanie Obszarami Przybrzeżnymi

oznacza proces - procedurę planistyczno-decyzyjną i zarządczą obejmującą obszary przybrzeżne i integrującą działania pod względem merytorycznym i instytucjonalnym, która ochronę środowiska traktuje jako priorytetową

ZZOP szerszy kontekst

dąży do koncepcji zrównoważonego rozwoju, czyli integrowania ładów: ekologicznego, gospodarczego, społecznego i przestrzennego

Kluczowy dokument ZZOP

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/0074 (COD) ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich oraz zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną

ZZOP Cieślak

P jest procesem, którego celem jest zapewnienie trwałego rozwoju w obszarze przybrzeżnym; wzajemne powiązanie sektorów i udział społeczeństwa

ZZOP przepisy UE

energia ze źródeł odnawialnych, zrównoważona eksploatacja zasobów rybołówstwa, rozwój transeuropejskiej sieci transportowej, polityka wodna i środowiska morsiego, bioróżnorodność, zmiany klimatu

ZZOP zmierza do

trwałego, harmonijnego rozwoju na obszarze przybrzeżnym, którego źródłem jest wykorzystanie jego naturalnych predyspozycji, w tym położenia i potencjału społecznego, zasobów środowiska naturalnego, dziedzictwa kulturowego

ZZOP odbywa się na warunkach

godzenia konfliktów między potrzebami wynikającymi z oczekiwań społecznych i działalności gospodarczej a ochroną zasobów zagwarantowaną przepisami prawa

ZZOP wykorzystuje

Stale gromadzone i aktualizowane informacje, składające się na rzetelną wiedzę o społeczeństwie, środowisku i gospodarce

Krajowe przepisy prawne ZZOP

Ustawa o obszarach morskich RP i administracji morskiej, o portach i przystaniach morskich, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Prawo wodne, Prawo ochrony środowiska

Podmioty publiczne ZZOP

wojewodowie, samorządy Województw, urzędy morskie, starostowie, samorządy miast i gmin wiejskich

Podmioty publiczne ZZOP grupy

zajmujące się ochroną środowiska przyrodniczego i zdrowia, ochroną środowiska kulturowego, komunikacją, energetyką i gospodarką komunalną, bezpieczeństwem i obronnością Państwa oraz prywatni właściciele

Etapy wdrażania strategii ZZOP

1. Wizja 2. Założenia 3. Cele priorytetowe 4. Działanie 5. Monitoring 6. Ocena postępów 7. Wnioski

Linia brzegowa

umowna granica między lądem a morzem (zasięg morza nie jest stały i realna linia brzegowa zmienia nieustannie swoje położenie

Strefa brzegowa

strefa położona pomiędzy linią, do której sięga przybój w czasie największych przypływów i sztormów, a izobatą, poniżej której zanika oddziaływanie falowania na dno

Wybrzeże

pograniczny pas między lądem a morzem, charakteryzujący się rozprzestrzenianiem współczesnych i starych brzegowych form rzeźby (nadbrzeże, strefa brzegowa, przybrzeże)

Strefa podbrzeżna

strefa oddziaływania lądu na procesy i obiekty występujące w morzu,

Strefa podbrzeżna procesy

wysładzanie wód morskich w rejonie ujść; akumulacja rumowiska; dostawa materiału skalnego; wpływ morfologii brzegu na dynamikę morza i lądu na rozwój strefy brzegowej

Strefa nadmorska wg Kondrackieg

regionalnie: cały pas Pobrzeży Południowobałtyckich (Pobrzeża: Szczecińskie, Koszalińskie, Gdańskie); topograficznie: takie rodzaje krajobrazu jak: wydmowy, deltowy i bagienno-jeziorny

Strefa nadmorska wg Przewoźniaka

strefa oddziaływania morza na ląd, czyli oddziaływania morza na jego strukturę i funkcjonowanie przez procesy przyrodnicze uwarunkowane stanem i dynamiką morza, przez procesy, które zachodziły w przeszłości oraz zachodzą współcześnie

Wody morskie

wody, dno i skałę macierzystą znajdujące się od strony morza od linii podstawowej, od której mierzony jest zasięg morza terytorialnego aż do najdalej położonego obszaru wód terytorialnych i rozciągające się aż do najdalej położonego obszaru

Wody przybrzeżne

ich dno morskie i podłoże, tzn. wody powierzchniowe na odległość jednej mili morskiej, od najbliższego punktu linii bazowej aż do zewnętrznej granicy wód przejściowych

Region morski

obszar morski (np. Morze Bałtyckie) określony w celu ułatwienia wdrożenia dyrektywy, ustalony na podstawie kryteriów hydrologicznych i oceanograficznych

Strefa przybrzeżna

obszar po obu stronach brzegu morskiego, granica zewnętrzną mórz terytorialnych, ląd granica określoną przez państwa członkowskie w ich strategii ZZSP

Zintegrowana polityka morska

polityka Unii ukierunkowaną na wspieranie skoordynowanego i spójnego procesu podejmowania decyzji w celu osiągnięcia maksymalnego zrównoważonego rozwoju, wzrostu gospodarczego i spójności społecznej państw członkowskich

Główne procesy związane z morzem, oddziaływujące na ląd

• procesy transformacji energii promieniowania słonecznego, • procesy hydrodynamiczne (falowanie, prądy i wahania poziomu morza), • procesy morfo- i litodynamiczne (abrazja, przemieszczanie i akumulacja materiału)

Skutki oddziaływania morza na ląd

zmiany klimatyczne, dynamiki wód pow i pod, rozwój morfologiczny strefy brzegowej, kształtowanie się siedlisk

Dwa podstawowe typy struktur środowiska przyrodniczego w polskiej strefie nadmorskiej

1. Zwydmione mierzeje i przybrzeżne pola wydmowe 2. Wysoczyzny morenowe

Zwydmione mierzeje i przybrzeżne pola wydmowe (z plażami piaszczystymi)

z przylegającymi do ich od południa jeziorami przybrzeżnymi lub zalewami i zatorfionymi równinami akumulacji; ich cechy to pasmowość krajobrazu i geneza związana głównie z procesami holoceńskimi

Wysoczyzny morenowe (równinne i faliste)

opadające klifami ku morzu, często porozcinane dolinami na odrębne kępy (płaty wysoczyznowe). Ich cechy to mozaikowatość krajobrazu i geneza związana głównie z procesami plejstoceńskimi

Struktura materialna środowiska przyrodniczego

zestaw, charakter i układ komponentów krajobrazu oraz tworzonych przez nie jednostek terytorialnych; struktura pionowa (komponenty środowiska) i pozioma (jednostki terytorialne) - wybrzeża pasmowość występowania cech środowiska

Zalew Wiślany

pow 838km2, mała średnia i maks głębokość, połączenie z morzem cieśniną Pilawską, duże zasilenie wodami morskimi, średnie zasolenie 0,32%, eutrofizacja

Zalew Pomorski

pow 903km2, mała średnia i maks głębokość, połącznie z morzem poprzez Pianę, Świnę i Dziwnę, wody lądowe, średnie zasolenie 0,09%, akumulacja - piaszczyste ławice delty wstecznej, eutrofizacja

Jeziora przybrzeżne (Łebsko, Dąbie, Gardno, Jamno, Bukowo, Druzno)

mała średnia i maks głębokość, kryptodepresja, małe wzniesienie poziomu lustra wody, połaczenie z morzem, udział wód morsich, zmienne zasolenie, zależność stanów wody jeziora, eutrofizacja

Ewolucja krajobrazy w strefie nadmorskiej w

• zwydmionych mierzejach; • wydmach ruchomych; • aktywnych klifach; • jeziorach przybrzeżnych; • ujściowych odcinkach rzek

Strefa nadmorska zasilana jest przez

• Spływ wód powierzchniowych • Dopływ wód podziemnych • Dostawę materiału skalnego

Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego Widacki

wymiana materii, energii i informacji geosystemu z otoczeniem oraz wszystkie zmiany zachodzące pod jej wpływem wewnątrz geosystemu

Powiązania funkcjonalne w obrębie strefy nadmorskiej w bliskim sąsiedztwie brzegu morskiego

•Wzdłużbrzeżny transport rumowiska w powiązaniu z procesami abrazji brzegów i akumulacji materiału skalnego; •Zasilanie, głównie w materię, podporządkowanych jednostek krajobrazowych przez jednostki autonomiczne i tranzytowe

Ewolucja wydm etapy

powstanie - roślinność - zmiany siedliskowe - bor sosnowy - gleby bielicowe

Wpływ na ewolucję klifów

• dynamika morza, • morfologia brzegu, • budowa geologiczna brzegu, • stosunki wodne brzegu, • stan rozwoju roślinności na klifie

Ewolucja jezior

przejawia się głównie w zmniejszaniu ich pojemności oraz powierzchni lustra wody

Ewolucja jezior procesy

• akumulacja rumowiska przez rzeki przepływające przez jeziora; • eutrofizacja; • eoliczny transport piasków wydmowych i ich akumulacja w zbiorniku; • zasypywanie przez piaski grawitacyjnie zsuwające się do jeziora

Potencjał krajobrazu

o zdolność środowiska przyrodniczego do zaspokajania potrzeb człowieka oraz zdolność do utrzymywania względnej równowagi środowiska przyrodniczego

Podział potencjału krajobrazu

1. Potencjały warunkujące równowagę funkcjonalną środowiska przyrodniczego; 2. Potencjały użytkowe/zasobowo-użytkow

Podział potencjały warunkujące równowagę funkcjonalną środowiska przyrodniczego

• Regulacji biotycznej • Samooczyszczania

Potencjały warunkujące równowagę funkcjonalną środowiska przyrodniczego

potencjał samoregulacyjnoodpornościowy, definiowany jako zdolność krajobrazu do przeciwdziałania i neutralizacji spowodowanych przyrodniczymi i antropogenicznymi bodźcami zmian jego struktury materialnej i charakteru funkcjonowania

Podział potencjały użytkowe

• Produktywności biotycznej; • Zaopatrzenia w wodę; • Surowcowy; • Atmosferyczny; • Przydatności do zabudowy; • Rekreacyjno-balneologiczny

Potencjał użytkowy

zdolność krajobrazu do zaspokajania materialno-energetycznych potrzeb człowieka

Klimat strefy nadmorskiej

różnorodność pogody, usłonecznienie, niskie temperatury, mała ilość dni gorących, krótka zima, mgła, wiatry bryzowe, długi okres wegetacyjny

Geosystem

jednostka środowiska przyrodniczego charakteryzująca się względnym domknięciem procesów obiegu materii i energii

Geosystem miasta

podsystemy społeczności miejskiej, infrastruktury miejskiej, środowiska przyrodniczego

Geosystemy miast morskich

Gdańsk, Jastarnia, Władysławowo, Ustka, Kołobrzeg, Miedzyzdroje, Świnoujście

Wewn wyznaczniki funkcjonowania systemu rekreacyjnego

zasoby rekreacyjne, baza materialno-techniczna, formy organizacyjne ruchu rekreacyjnego, bezpośrednia obsługa osób wypoczywających, struktura przestrzenn-funkcjonalna rekreacji, osoby wypoczywające,

Zewn wyznaczniki funkcjonowania systemu rekreacyjneg

popyt na rekreację, otoczenie TSR - inne systemy gospodarcze, społeczna i ekonomiczna efektywność wypoczynku

Podsystemy terytorialnego systemu rekreacyjnego

przyrodniczy, społeczny i techniczny

Cechy TSR

• odpornością • stabilnością • chłonnością • zdrowotnością • atrakcyjnością

Pojemność rekreacyjna

zdolność przyjęcia określonej liczby wypoczywających w danym czasie na jednostkę powierzchni

Przydatność rekreacyjna

stosowana wymiennie z chłonnością a niekiedy określająca możliwości lokalizacji zabudowy rekreacyjnej i towarzyszących jej urządzeń wspomagających wypoczynek

Czynniki przyrodnicze kształtujące przydatność i atrakcyjność rekreacyjną strefy nadmorskiej

• typ wybrzeża (wydmowe); • wysokość brzegu (niskie - do 10m); • typ plaży (piaszczyste); • szerokość plaży (szerokie 20-30m); • dynamika plaży (erozja i zagrożenia)

Teoretycznie pojemność rekreacyjna plaż

od 4 m2/osobę do 56 m2/osobę

Najbardziej atrakcyjne plaże

świnoujście — Międzyzdroje, rejon Dziwnowa, Niechorze — Kołobrzeg, Sarbinowo — Ustka, Rowy — Jastrzębia Góra, odmorskie części Mierzei Helskiej i Wiślanej

Skomunikowanie strefy nadmorskiej z zapleczem

rozwiązania: przepustowość osób wypoczywających, ochrona walorów przyrodniczych, ochrona lądowego zaplecza przed negatywnym oddziaływaniem morza

Negatywne aspekty rekreacji

mechaniczne niszczenie roślinności wydm, degradacja wydm i zabezpieczeń, denudacja, błedna lokalizacja - abrazja i przelewy sztormowe wód