nowe

dharma

dzierzyc, podpierac, ustanawuac, oznacza ogolna zasade normatywna; nosnik porxadku spoleczmego kosmicznego

karman

bezwarunkowe prawi moralne wiazace dzialania czlowieka ze skutkami w przyszlosci

samsara

niekonczacy sie cykl narodzin smierci i odrodzin

moksza

wyzwolenie z cyklu samsary i osiagniecie ostatecznego wyzwolenia

brahman

ostateczne zrodlo wszystkiego, nieokreslone, pierwotne tworzywo

atman

niezmiertelna prawddziwa jazn lub dusza w filozofii indyjskiej

upaniszady

starozytne teksty filozoficzne u religijne ktore sa czescia literayury wedyjskirj hinduizmu

budda

ktos kto odiagnal przebudzenie czyli pelne zrozumienie natury rzeczywistosci

cztery szlachetne prawdy

cztery aspekty ktorych nauczal budda po swoim oswieceniu: o cierpieniu, przyczynach cierpienia, zniszczeniu cierpienia, drodze prowadzacej do zniszczenia cierpienia

osmioraka szlachetna sciezka

wskazuje jak postepowac aby zniszczyc cierpienie: wlasciwy piglad, postanowienie, mowienie, dzialanie, zarobkowanie, dazenie, skupienie, medytacja

anatman

buddyjska koncepcjs zaprzeczajaca istnieniu niezmiennej trwalej jazni

nirwana

stan calkowitegk wyzwolenia od cierpienia i przerwania cykli samsary

hinjana

termin uzywany w magajanie na okreslenie wczesnych szkol buddyzmu, oznaczajacy maly woz i sugerujacy wezsza sciezke do oswiecenia

mahajana

wielki woz, kladzie nacisk na osiagniecie oswiecenia nie tylko dla siebie ale dla wszystkich istot

arhant

osoba ktora osiagnela oswiecenia i uwolnila sie od cyklu naroszin smierci o osiaga stan nirwany

śunjata

buddyjska koncepcja pustki oznaczajaca ze wszystkie zjawiska sa pozbawione trwalej niezaleznej istoty

bodhisatwa

istota ktora dazy do osiagniecia oswiecenia ale odklada wlasne wyzwolenie aby pomagac innym istotom

chan/zen

(chiny japonia) szkoly buddyzmu kladace naxisk na medytacje i bezposrednie doswiadczanie oswiecenia

koan

krotkie paradoksalne pytanie dialog lub opowiesc w buddyzmie Zen do wytracenia ucznia z racjonalnego myslenia i sklonienie go do bezposredniego wgladu w rzeczywistosc

joga

duchowa i fizyczna praktyka ktora ma na celu osiagniecie iednosci ciala umyslu i rucha oraz duchownego wyzwolenia

sankhja

jedna z najstarszych szkol filozoficznych Indii ktora opiera sie na analizie rxeczywistosci oraz podzielonej na dwie podstawowe zasady: praktiti(materie) i purusze(swiadomego ducha)

wedanta

szkola filozoficzna opierajaca sie na koncowych czesciach Wedy, ktora opiera naucza ze rxeczywistosc jest jednoznia a Atman i Brahman (jazn i absolutna rzeczywistosc) sa tozsame

maja

odnosi sie ze zeiat materialny ktory postrzegamy za pomoca zmyslow jest zludzeniem

holizm

przekonanie ze wszystkie zjawiska tworza uklad calosciowy ktorego nie mozna poznac jezeli bierxe sie pod uwage tylko jego poszczegolne skladniki

tao

fundamentalna sila rzadzaca wszechswiatem jest to sula ktora utrzymuje harmonie i rownowage w naturze i wszystkich adoektach zycia

qi

sila napedzajaca zycie przeplywa przez wszystkie zywe istoty i jest odpowiedzialna za ich witalnosc zdrowie i funkcjonowanie

yin i yang

idea wzajemnej rownowagi i wspolzaleznosci przeciwstawnych ale komplementarnych sil ktore wystepuja w kazdej sferze zycia

konfucjonizm

filozofia, system etyczny wywodzacy sie od nauk chinskiego mysliciela. konfucjusz wierzyl ze wladcy powinni byc moralnymi wzorami dla swoich poddanych. dobrobyt panstwa zalezy od cnotliwosci jego przywodcow

5 cnot podstawowych

ren dobroczynnosc, yi prawosc, li poprawnosc rytualna, zhi madrosc, xin zaufanie

moizm

stan swiadomosci zmierzajacej przez samotransfirmscje u samotrandcendencje do sanorealizacji i samourxeczywistnirnia, zwiekszenia intensywnisci i pelni istnienia

taoizm

tao droga. taoizm kladzie na zycie nacisk zgidnie z tao, ktora jest podstawowa niewidzialna silka rzadzaca wszechswiatem. tapizm uznaje ze zycie jest w ciaglej harmonii z natura, a celem czlowieka jest osiagniecia wu wei

wuwei

oznacza dzialanie zgodne z naturalnum porzadkiem rxeczy w ktorym czlowiek nie narzuca swojej woli ani nie stawia oporu. nie oznacza biernosci ale dzialanie w sposob spontaniczny bez wysilki i przymusu