Nowożytność IX: Reszta świata odrodzenie

przyczyny wiosny ludów

niepodległość Grecji i Beligii, hasła wyzwolenia narodowego, niezadowolenie z pańszczyzny, zaraza ziemniaczana

abdykacja Ludwika Filipa

luty 1848r., władza przejęta przez Rząd Tymczasowy. Pogłębienie podziałów między Proletariatem a burżuazją. W czerwcu 1848r. masowe protesty robotników

kogo wybrano na prezydenta w 1848rm we Francji

Ludwik Napoleon Bonaparte, bratanek Napoleona I

zamach stanu Bonapartego

1851r. pod koniec kadencji. Rozwiązał parlament, aresztował opozycję, zmienił konstytucję (10 lat kadencji). Po stabilizacji sytuacji ogłosił II Cesarstwo w 1852r.(plebiscyt). mianował się Napoleonem III

dymisja w Austrii

1848r. Cesarz Ferdynand I zmuszony przez rozruchy do zwolnienia Klemensa Meternicha. W kwietniu wprowadzono liberlaną konstytucję, uwlaszczono chłopów, zniesienie pańszczyzny

abdykacja Ferdynanda I

Grudzień 1848r., nowym władcą Franciszek Józef I(bratanek)-centralizacja rządu i wycofanie większości reform

ogłoszenie niepodległości przez Węgrów

19 kwietnia 1849r.-detronizacja Habsburgów, walki z austryjakami(pomagali im Rosjanie), stłumienie powstania

rozruchy w Niemczech

od marca 1848r. ustępstwa za strony Fryderyka Wilhelma IV(amestia, wolność słowa, Zgromadzenie Narodowe). Ostatecznie król rozwiązał parlament, zawiesił wolną prasę

ogolnoniemiecki parlamentu

18 maja 1848r. we Frankfurcie nad Menem-powołano wspólny rząd i opracowano konstytucję nowego cesarstwa, król Prus nie przyjął władzy

powołanie komitetu narodowego w Polsce

1848r. w Poznaniu. Utworzenie polskich oddziałów(dowódca Ludwik Mirosławski)

ugoda w Jarosławcu

11 kwietnia 1848r. ograniczenie oddziałów polskich za autonomię, prusacy atakują i tłumią powstanie, brak autonomii

Polacy za granicą w trakcie wiosny Ludów

we Włoszech-Legiony Mickiewicza(Rzym) i gen. Wojciech Chrzanowski(piemont), Węgry(Gen. Józef Bem, gen. Henryk Dembiński i gen. Józef Wysocki) i parę innych

konsekwencje wiosny Ludów

rozwój świadomości politycznej, odejście od feudalizmu, rozwój kapitalizmu, wzmocnienie świadomości narodowej, większe swobody polityczne, wzrost znaczenia proletariatu

wojna amerykańsko meksykańska

1846/1848 przez ogłoszenie Teksasu stanem usa w 1845r., zdobycie północy meksyku(Kalifornia)

przyłączenie oregonu do Stanów

1846r.

zakup Alaski

1867r.

aneksja Hawajów

1898r.

doktryna Monroego

od 1823r. Europejczycy nie powinni ingerować w sprawy w Ameryce, a Amerykanie w sprawy w Europie. Początek izolacjonizmu.

przyczyny wojny secesyjnej

zróżnicowanie ekonomiczne, zdominowanie polityki południa przez plantatorów, cła ochronne, ruchy abolicjonistyczne, różnice kulturowe, wybór Lincolna

secesja Karoliny Południowej

1860r. potem kolejne 10 stanów, w 1861r. utworzenie Skofederowanych Stanów Ameryki

atak na Fort Sumter

12 kwietnia 1861r. Atak południowców na Fort Summer, początek wojny domowej

ustawy wprowadzone w trakcie wojny

O osadnictwie 20 Maja 1862, zniesienie niewolnictwo 1 stycznia 1863

bitwa pod Getysburgiem

1/3 lipca 1863r. utrata inicjatywy przez południe, północ uzyskuje kontrolę nad rzeką missisipi, marynarka Unii wygrywa wojnę na morzu

dowódcy północy i południa

północ Gen. Williama T. Sherman i Gen. Ulyssesa Granta, południe Robert Lee

skutki wojny secesyjnej

straty materialne południa, zniesienie niewolnictwo, integracja imigrantów, prawa wyborcze dla czarnych, rozbudowa infrastruktury północy, centralizacja państwa, śmierć 600tys. żołnierzy

co zniosło niewolnictwo

XIII poprawki do konstytucji. Przez to pojawia się Ku-klux-klan... Na połudnu segregacja rasowa

wojna amerykansko hiszpanska

1898r. wojna o Kubę. Hiszpania traci wszytskie kolonie w nowym świecie i na Pacyfiku. Kuba całkowicie zależna od Ameryki

wymuszenie otworzenia granic Japonii

1853/54r. Japonia otwiera się na świat

wojna Sardynii i Francji przeciwko Austrii

kwiecień-lipiec 1859r. wygrana Sardynii. przyłączenie Lombardii do Piemontu

powstania na terenach włoskich

1860 powstania w Parmie, Modenie, Toskanii i część papaja. Przyłączenie tych terenów do królestwa Sardynii. Tak samo w Królestwie Obojga Sycylii(Giuseppe Garibaldi) tzw wyprawa tysiąca czerwonych koszul, wsparcie Emanuala

obrady ogolno włoskiego parlamentu

1861r. powstanie królestwa Włoch, dynastia sabaudzka na tronie

zdobycie Rzymu przez Włochy

1870r. wojska włoskie wkraczają do Rzymu przez wojnę Francji z Prusami. Francuzi wycofują się. Papież ogłasza się Więźniem Watykanu. Od 1871r. Rzym stolicą

przyczyny zjednoczenia niemiec

nadzieje na zjednoczenie, poparcie elit i burżuazji, utworzenie w 1834r. Niemieckiego Związeku Celnego, działania Otto von Bismarcka

wojna Prus z Danią

1863/64 przez włączenie shlezwiku i holsztyna do Danii, wygrana Prus i Austrii. Szlezwik do Prus, a holsztyn do Austrii

wojna Prus z Austrią

1865r. wybucha, 1866r. klęska Austrii pod Sądową. Austria traci Holsztyn(Prusy) i Wenecję (Włochy), rozwiązanie związku niemieckiego, Utworzenie zwiazku północnoniemieckiego, dominacja Prus w Niemczech, wspólny rynek niemiec

wojna Prus z Francją

lipiec 1870r. Francja wypowiada wojnę.

bitwa pod Sedanem

wrzesień 1870r. do niewoli dostaje się Napoleon III. Przez to rewolucja w Paryżu(Komuna Paryska), detronizacja Napoleona i III republiką.

Pokój po wojnie Francji z Niemcami

pokój w 1871r. Przez oblężenie Paryża. Traktat podpisany w maju 1871r. Francja traci Alzację i Lotaryngię oraz musi zapłacić wysoką kontrybucję

powstanie cesarstwa niemieckiego

18 stycznia 1871r. na Wersalu ogłoszono powstanie II Rzeszy. Cesarzem zostaje Wilhelm I, w skład wszyscy Niemcy oprócz Austrii.

przyczyny wojny krymskiej

dążenie cara Mikołaja I do kontroli nad cieśniną czarnomorską, słabość Turcji, napięcie między europeiczykami, panslawizm

wojna krymska

1853/56 początkowe wygrany rosji(do Turcji dołączają Anglia i Francja). 1855r. upadek sewastopola, smierć następcy tronu carskiego, 1856r Kongres w Paryżu-Rosja zrzeka się roszczeń do Mołdawii i woloszczyzny, swobodna żegluga na morzu Czarnym

wojna krymska

1853/56 początkowe wygrany rosji(do Turcji dołączają Anglia i Francja). 1855r. upadek sewastopola, smierć następcy tronu carskiego, 1856r Kongres w Paryżu-Rosja zrzeka się roszczeń do Mołdawii i woloszczyzny, swobodna żegluga na morzu Czarnym

konsekwencje wojny krymskiej

wzrost znaczenia UK i Francji, obnażenie słabości Rosji, koniec świętego przymierza, odwilż posewastopolska w Rosji

austrowęgry

1867r... Franciszek Józef powołuje dualistycznepanstwo, Austrię i Węgry łączy Unia personalna i realna. wspólna armia, polityka zagraniczna i skarb, ale oddzielne parlamenty, rządy i konstytucje. Poszerzono autonomię Galicji

przejęcie władzy w Paryżu przez socjalistów

18 marca 1871r. władze obejmuje Komitet Centralny Gwardii Narodowej, 16 marca wybory do komuny Paryża (parlamentu). Chcieli oni dalej nakurwiać się z prusakami i zmienić społeczeństwo (idee socjalistyczne) Komuna upadła 28 maja

Kongres w Berlinie

czerwiec/lipiec 1878rm uznano niepodległość Serbii, Rumunii i Czarnogóry, Bośnia i Hercegowina do Austrii, Bułgaria dużo autonomii, UK dostaje Cypr

odwilż posweastopolska

Aleksander II wprowadza reforny: Sądową(niezawisłość sądów, prawo do obrony, koniec kar cielesnych), samorządową, zniesienie poddaństwa chłopów oraz uwłaszczenie/modernizacja Rosji i rozwój przemysłu

główne ruchy polityczne w Rosji

Kadeci(konstytucyjnie demokraci)-liberalizm, monarchia konstytucyjna/ Eserowcy(rewolucyjnie socjaliści) obalenie samodzierżawienia, republika/socjaldemokraci-marksizm, obalenie kapitalizmu

wojna rosyjsko- japońska

1904/1905 walki o port Arthur, wysłanie floty bałtyckiej, kapitulacja portu Arthur i wygrana Japonii pod Mukdenem i pod Cuszimą(flota, 27/28.05 1905). Japonia wygrywa

manifestacja robotnicza w Petersburgu

1905r. 22 stycznia ok 100tys. ludzi. Domagano się praw robotniczych. Zginęło ok 1000osób tzw. krwawa niedziela. Przez to i inne zgromadzenia car zgodził się na wybory do Dumy

najważniejsi liberatorzy am. poł

gen. Jose de San Martin i Simon Bolivar. Pierwsza niepodległość ogłosiła Kolumbia.

niepodległość Brazylii

1815r. pokojowe uniezależnienie się. Cesarstwo przetrwało 1889r.

dominium Brytyjskie

głową państwa król Anglii, wspólna polityka zagraniczna, ale reszta niezależną. Dominacja Białych i języka angielskiego

najważniejsze kolonie Brytyjskie

Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Związek poł. Afryki, Indie

podbój algierii przez Francję i Afryka

1830r. powrót do koncepcji kolonialnych za rządów Karola X Burbona/ W latach 30 i 40 Afryka Zachodnia. Napoleon III podbił półwysep Indochiński. Potem Maroko w 1912r.

terytoria kolonialne Niemiec

Tanganika, Namibia, Kamerun i Togo, Nowa Gwinea i Archipelag Bismarcka

następstwa kolonializmu

dominacja Europy i USA, spadek znaczenia cywilizacji wschodnich, napięcia między mocarstwami, podział przemysłowy świata, Transfer kulturowy, inmperializm, zniszczenie natury, rozwój handlu

I wojna opiumowa

1839/42 przegrana chin z UK, utrata Hong Kongu i udostępnienie 5 innych portów do handlu

II wojna opiumowa

1856/1860 kolejna przegrana chin, handel w całym państwie i enklawy dla mocarstw

powstanie bokserów

1899/1901r. próba wyzwolenia kraju spod jarzma mocarstw. USA, Japonia i europeiczycy skierowali armie i zdusili powstanie

polityka otwartych drzwi

zależność chin od innych państw

japońsko-amerykański układ handlowy

1858r. Przez przymusowe otwarcie Japonii przez usa w 1853r.

likwidacja szogunatu

1868r. szesnastoletni cesarz Matsuhito rozpoczyna samdzilene rządy-nowe imię Meiji (oświecony). Liczne reformy: rolna, uwłaszczenie chłopów, pozbawienie cześci przywilei szlachty, budowa administracji, oświata, industralizacja, rozbudowa armii

luddyzm

ruch walczący o poprawę warunków pracy poprzez niszczenie maszyn, stłumiony

czartysi

ruch postulujący wprowadzenie powszechnego i tajnego prawa wyborczego, okręgów wyborczych i praw socjalnych

I i II międzynarodówka

I 1864, II 1889 organizacje zrzeszające ruchy socjalistyczne

Rerum Novarum

1891r. Encyklika rozwijająca nauki społeczne kościoła