Początki Średniowiecze

Izraelici

w X wieku p.n.e. stworzyli w Palestynie silne państwo ich władcami byli Dawid i Salomon

Sumerowie

w starożytnej Mezopotamii stworzyli najstarsze państwa, stworzyli pismo

Egipcjanie

zbudowali państwo w dolinie Nilu, dla swoich władców wznosili wielkie grobowce

Chińczycy

stworzyli we wschodniej Azji wielką cywilizację. W III w. p.n.e. zjednoczyli się w cesarstwo

Sarkofag

ozdobna trumna do pochówku władców w starożytnym Egipcie

Kasaty

zamknięte grupy ludności tworzące społeczeństwo w Indiach

hieroglify

znaki pisma obrazkowego służące w starożytnym egipcie do zapisywania tekstów religijnych i dokumentów państwowych

Zikurrat

świątynia o schodkowym kształcie wznoszona przez mieszkańców Mezopotamii

menora

siedmioramienny świecznik symbol Izraela

Jedwab

delikatna i bardzo cenna tkanina pochodząca z Chin

ariowie

ud który około 1500 r. p.n.e. podbił dolinę Indusu i podzielił społeczeństwo na kasty

Fenicjanie

kupiecki lud zamieszkujący wybrzeże morza śródziemnego. Stworzył pierwsze pismo alfabetyczne, bez samogłosek, od prawej do lewej

Grecy

dodali do alfabetu samogłoski i wprowadzili zasadę pisania od lewej do prawej

Australopitek

4 miliony lat temu

człowiek zręczny

homo habilis 2,5 miliona lat temu

człowiek wyprostowany

homo erectus 1,9 miliona lat tem

człowiek rozumny

homo sapiens 200 tysięcy lat temu

Pięściak

kamienne narzędzie o ostrych krawędziach i kształcie dopasowanym do dłoni, używany do cięcia skór

Koczowniczy tryb życia

przenoszenie się z miejsca na miejsce w poszukiwaniu dobrych terenów łowieckich i zbierackich

Osiadły tryb życia

osiedlenie w pobliżu swoich pól i budowanie stałych domostw

Rewolucja neolityczna

przejście z koczowniczego na osiadły tryb życia i z myśliwstwa i zbieractwa na rolnictwo i hodowlę

Korzyści z wynalezienia ognia

ródło ciepła i światła 2. możliwość przygotowania żywności dającej więcej energii 3. obrona przed dzikimi zwierzętami

Korzyści z wykształcenia mowy

1. szybsza i skuteczniejsza wymiana informacji 2. możliwość przekazania doświadczeń kolejnym pokoleniom

Ziemianki

prymitywne domostwa częściowo wykopane w ziemi

Epoka kamienia

okres w dziejach kiedy głównym surowcem do wyrobu narzędzi i broni był kamień

Epoka brązu

okres w dziejach kiedy głównym surowcem do wyrobu narzędzi i broni był brąz, czyli stop miedzi z cyną

Epoka żelaza

okres w dziejach kiedy głównym surowcem do wyrobu narzędzi i broni było żelazo - trwa do dzisiaj

Cywilizacja

rozwinięte społeczeństwo, które budowało miasta i posługiwało się pismem

Bliski Wschód

obszar leżący na styku Azji Europy i Afryki

Mezopotamia

kraina w Afryce w dolinach rzek Tygrys i Eufrat

Dokonania Sumerów

1. pismo klinowe 2. żagiel, 3. koło 4. koło garncarskie 5. miasta państwa, 6 podatki, 7. rozwój matematyki - sześćdziesiątkowy system liczenia

Podatek

obowiązkowa danina na rzecz państwa w celu pokrycia jego wydatków

Osiągnięcia Babilończyków

1. kodeks Hammurabiego - zbiór surowych praw 2. obserwacje astronomiczne 3. kalendarz 12 miesięcy i siedem dni w tygodniu 4. matematyka - ułamki i duże liczby

Faraon

król Egiptu najważniejsza osoba w państwie, nieograniczona władza, przedstawiciel bogów na ziemii, ustanawiał prawa, którym sam nie podlegał, główny sędzia i kapła

Kapłani w starożytnym Egipcie

sprawowali funkcje religijne oraz doradzali faraonowi, byli wykształceni, prowadzili szkoły i obserwacje astronomiczne, zajmowali się balsamowaniem zwłok

Urzędnicy w starożytnym Egipcie

druga nieliczna wykształcona warstwa społeczna, za ich pośrednictwem faraon rządził państwem

Rzemieślnicy w starożytnym Egipcie

wytwarzali narzędzia i inne przedmioty codziennego użytku

Rzemieślnicy w starożytnym Egipcie

wytwarzali narzędzia i inne przedmioty codziennego użytku

Żołnierze

wywodzili się spośród chłopów, bronili egiptu przed najeźdźcami

Chłopi

najliczniejsza grupa ludności w starożytnym egipcie, uprawiali ziemię i budowali kanały nawadniające, świątynie i piramidy

Niewolnicy

przeważnie jeńcy wojenni służyli w domach bogatych egipcjan

Politeizm

wiara w wielu bogów

Monoteizm

wiara w jednego boga

Religie politeistyczne

religia egipcjan, hinduizm

Religie monoteistyczne

judaizm, chrześcijaństwo, islam

Judaizm

religia monoteistyczna, wiara w Jahwe boga niewidzialnego, wszechobecnego i wszechmocnego

Tora

święta księga Judaizmu składa się z pierwszych pięciu ksiąg Starego Testamentu

Palestyna

kraina w Afryce położona między rzeką Jordan a Morzem śródziemnym

Mojżesz

wyprowadził Izraelitów z niewoli Egipskiej, otrzymał 10 przykazań

Dawid i Salomon

królowie izraelscy na czas ich panowania przypada największa świetność Izraela

Abraham

przyprowadził Izraelitów do Palestyny

Dekalog

dziesięć przykazań ofiarowanych przez Boga Mojżeszowi

Osiągnięcia cywilizacji Indii

system dziesiętny, wodociągi, kanalizacja własne pismo

Hinduizm

politeistyczna religia w Indiach jedną z jej zasad jest reinkarnacja, czyli wędrówka dusz

Osiągnięcia starożytnych chińczyków

1. porcelana, 2. proch strzelniczy, 3. jedwab, 4. igła magnetyczna, 5. Papier, 6. druk 7 medycyna - ziołolecznictwo

Wynalezienie pisma

koniec prehistorii i początek starożytności

Papirus

materiał pisarski powstały z trzciny rosnącej nad Nilem

Pagoda

chińska świątynia

Osiągnięcia starożytnych Egipcjan

1. opracowanie pisma obrazkowego - hieroglify, 2. rozwój medycyny - dzięki mumifikacji zwłok, 3. rozwój matematyki - obliczenia potrzebne do budowy piramid 4. obswerwacje astronomiczne - opracowanie kalendarza 365 dni, miesiąc 30 dni

Daleki Wschód

kraina w Azji u wybrzeży Oceanu Spokojnego

Łuk triumfalny

budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy. Była stawiana dla upamiętnienia ważnej osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia, zwykle zwycięstwa militarnego.

Panteon

jeden z najlepiej zachowanych zabytków starożytności w Europie. Został wzniesiony jako świątynia ku czci najważniejszych rzymskich bóstw.

Kolumna Trajana

pomnik wzniesiony w 113 roku w Rzymie na Forum Trajana dla upamiętnienia zwycięstw cesarza nad Dakami

Forum Romanum

inna nazwa to Forum Magnum – najstarszy plac miejski w Rzymie

Circus Maximus

najstarszy i największy cyrk starożytnego Rzymu

Koloseum

amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70-72 do 80 n.e. przez Wespazjana i Tytusa – cesarzy z dynastii Flawiuszów

Ikony

obraz sakralny powstały w kręgu kultury bizantyńskiej, wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub liturgiczno-symboliczne, charakterystyczny dla chrześcijańskich

Hagia Sophia

meczet w Stambule, a w przeszłości kolejno świątynia chrześcijańska, meczet i muzeum.

Mozaika

dekoracja w postaci ornamentu lub obrazu, wykonana z drobnych, o różnej kolorystyce (dwu lub wielobarwne), fakturze i kształcie kamyczków, kawałków szkła lub ceramiki. Elementy są przyklejone do podłoża.

Meczet

miejsce kultu muzułmańskiego. Słowo „meczet” oznacza dowolny budynek, w którym oddaje się cześć Bogu, niezależnie od jego architektury.

Wielki Sfinks

monolityczny posąg sfinksa, znajdujący się na terenie kompleksu piramid w Gizie, w Egipcie.

Mumia

(zabalsamowane) ciało człowieka lub zwierzęcia, zabezpieczone przed rozkładem odpowiednimi zabiegami i substancjami, a także ciało, które w dużym stopniu oparło się rozkładowi dzięki specyfice miejsca spoczynku.

Piramida Cheopsa

Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa

Świątynia w Abu Simbel

jedna z najwspanialszych świątyń Słońca Egiptu. Najpiękniejsza i robiąca wielkie wrażenie budowla, dzieło faraona Ramzesa II.

Gwiazda Dawida

zwana też tarczą Dawida – sześciopromienna gwiazda (heksagram) złożona z dwóch zachodzących na siebie trójkątów równoramiennych (najczęściej równobocznych) obróconych względem siebie.

Ściana Płaczu

Mur Zachodni – przypuszczalna pozostałość Świątyni Jerozolimskiej. W chwili obecnej jest to najświętsze miejsce judaizmu

Wielki Mur Chiński

to system murów obronnych, na które składają się także zapory, forty i wieże, osłaniający północne Chiny przed najazdami

Porcelana chińska

rodzaj białej, przeświecającej ceramiki wysokiej jakości, wynaleziony w Chinach w VII wieku

Terakotowa armia

zbiór ok. 8,1 tys. figur naturalnej wielkości, wykonanych z terakoty, przedstawiających żołnierzy, oficerów i konie znajdujących się w grobowcu pierwszego chińskiego cesarza Qin Shi.

Amfory

wysokie, smukłe naczynie gliniane (waza) o wydłużonym brzuścu z dwoma umieszczonymi symetrycznie po bokach uchwytami

Sparta

miasto w południowej Grecji

Leonidas

od około 490 p.n.e. król Sparty

Hoplici

ciężkozbrojni piechurzy walczący w zwartym szyku, zwanym falangą

Iliada

Jest to grecki utwór, którego autorem był najprawdopodobniej grecki poeta Homer

Odyseja

epos grecki, przypisywany Homerowi

Fidiasz

rzeźbiarz grecki, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela greckiej rzeźby starożytnej okresu klasycznego

Myron

jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy greckich, tworzący w latach 480-445 p.n.e. Był obywatelem Aten, mimo że urodził się w Eleuteraj. Rzeźby i sztuki odlewu uczył się u Hageladesa

Wielskie Dionizje

attyckie święta w starożytnej Grecji na cześć Dionizosa, boga wina Początki Dionizji

Teatr Grecki

tarogrecki typ amfiteatru, służący wystawianiu sztuk widowiskowych

Komedia

Przedstawia komicznie sytuacje i wady bohaterów

Tragedia

jest podgatunkiem dramatu ze starożytnej Grecji i często skupia się wokół tragicznego bohatera

Pięciobój Olimpijski

dyscyplina sportu w starożytnej Grecji, obejmująca: stadion, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy; dyscyplina olimpijska od 708 p.n.e

Igrzyska Olimpijskie

panhelleńskie igrzyska odbywające się w cyklu czteroletnim ku czci boga Zeusa. Organizowano je w Olimpii, mieście na Półwyspie Peloponeskim. Mogli w nich uczestniczyć wyłącznie mężczyźni.

Ogień olimpijski

Tradycja ognia olimpijskiego, będącego symbolem igrzysk, wywodzi się z greckiej mitologii. Płomień nawiązuje do mitu o Prometeuszu

Fresk

echnika malarstwa ściennego, polegająca na malowaniu na mokrym tynku (