Frage |
Antworten |
Lernen beginnen
|
|
część budynku na planie półkola lub wieloboku, zawsze zasklepiona, otwarta do wnętrza bryły, do którego jest dostawiona
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
uczty wieczorne urządzane w pierwszych wiekach przez chrześcijan dla podkreślenia i przeżycia chrześcijańskiej miłości połączone z modlitwami i obrzędami.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„przy świętych”, termin okreslający miejsce grobu położone przy grobie męczennika
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ornament w postaci dekoracyjnego pasa wypełnionego spiralnie zwiniętą wstęgą, którą tworzą łodygi i liście akantu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
koleś (świecki lub duchowny) pomagający diakonowi lub kapłanowi przy organizacji Eucharystii na mocy akolitatu. III wiek. Towarzyszył i usługiwał biskupowi
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pewna grupa utworów wierszowanych greckich i łacińskich, których początkowe litery tworzyły imię lub zdanie. Ryba – pochodzi od napisanych po grecku: Jezus Chrystus Boży Syn Zbawiciel.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
szeroki korytarz w katakumbach.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„z martwych powstanie”. Nazwa miejsca grobu Chrystusa oraz grupy sarkofagów zdobionych zwycięskim krzyżem.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
postać lub fakt realizujący w Nowym Testamencie typ ukazany w Starym Testamencie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
utwór literacki lub zjawisko objawiające czasy przyszłe, ostateczne. Symbole: Cztery żywe Istoty, mistyczny baranek, oraz litery alfa i omega, zaczerpnięte z Apokalipsy św. Jana
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
gest, znak przedmiot zdolny odwrócić grożące zło
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„drzewa życia”. W ikonografii chrześc. - drzewa raju
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
w arch. belka wsparta bezpośrednio na kapitelach kolumn stanowiąca najniższy i najważniejszy człon belkowania
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
dekoracyjny łuk obramiający czoło arkady, portalu lub innego półkoliście zakończonego otworu, wsparty na małym gzymsie. Archiwoltę występującą samodzielnie na tle muru nazywa się ślepą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
przesklepiona łukiem nisza, wydrążona w ścianie katakumb lub grobowca, nad miejsce złożenia zwłok.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nazwa rzymska okręgu grobowego poza miastem i jego sakralnym pasem zwanym pomerium. Na area znajdowały się mauzolea, hypogea, sarkofagi i formy oraz edikula
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
szeroki, nierówny korytarz podziemny pozostawiony po wydobyciu tufu lub pyłu wulkanicznego, używanych do wznoszenia budowli na powierzchni, użytkowany często w obrębie katakumb jako korytarz grobowy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
element dekoracyjny w postaci ciągłego rzędu półwypukłych okrągłych lub owalnych perełek, między którymi są umieszczone w rytmicznych odstępach akcenty pionowe lub poziomie w postaci pałeczek lub rombów.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
dziedziniec otoczony portykiem kolumnowym. Najczęściej znajduje się przed narteksem. Po środku atrium umieszczano studnię lub basen.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zwieńczenie budowli umieszczane nad gzymsem.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
lekkie ogrodzenie otaczające area grobową lub oddzielające prezbiterium w kościele.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
z aureolą/na pogórku rajskim – Jezus, 12 baranków – apostołowie; grupa baranków – wierni.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
gest błogosławieństwa (dwa palce wyciągnięte)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
sakrament utwierdzający chrześcijanina w łasce i mocy Ducha Świętego, uzdalniający go do udziału w misji apostolskiej Kościoła.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
symboliczne przedstawienie bram raju. Dwie bramy = Betlejem i Jeruzalem (ramy czasowe działalności Chrystusa na ziemi)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
kawałek długiej tkaniny (wstęgi), którą dotykano bezpośrednio lub pośrednio miejsca grobu lub relikwii męczenników, aby uzyskać relikwie ex contactu (przez dotknięcie)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
tałe lub ruchome barierki oddzielające w arch. chrześcijańskiej prezbiterium od części dostępnej dla wiernych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
cylindryczne pudło przeznaczone na pomieszczenie zwiniętych zwojów papirusowych. Symbol wiary
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ulica usytuowana na osi północ-południe, prowadząca do głównych bram. Przecinała się pod kątem prostym z drugą poprzeczną arterią komunikacyjną biegnącą na osi wschód-zachód (decumanus). Na ich skrzyżowaniu wytyczano zwykle forum (rynek).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nazwa pomieszczenia poprzedzającego właściwe baptysterium, w którym odbywały się chrzty.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
najważniejsza część świątyni, przeznaczona do ustawienia posągu bóstwa lub określenie wiejskiej kaplicy wybudowanej przez mnichów lub mała izba przeznaczona na skupienie i modlitwę u pustelników.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
grobowiec niezawierający zwłok
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
dzieło obejmujące historie powszechną (najczęściej od stworzenia świata), w której wylicza się w porządku chronologicznym wg lat jak największą liczbę zwięźle podanych faktów historycznych różnej wartości, nie mających związku ze sobą
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. dzieło zawierające wykaz wybranych grup osób, wydarzeń ułożonych w kolejności chronologicznej2. nazwa ilustrowanego kalendarza zawierającego tablicę z różnymi zestawieniami, interesującą tych co to zamówili np. kalendarz Filokalusa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
monogram składający się z dwóch pierwszych greckich liter słowa Chrystus. (X i P) lub słów Jezus Chrystus (I i X)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
akrament stanowiący początek nadprzyrodzonego życia człowieka ochrzczonego i podstawę jego przynależności do Chrystusa i Kościoła.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
obrzeżenia płaszcza lub togi obywatela rzymskiego.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
cmentarz, na którym choć część grobów znajdowała się w zadaszonych portyku.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
jedno z uznawanych przez prawo rzymskie stowarzyszenie ludzi ubogich, mających na celu zapewnienie zmarłym członkom pogrzebu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
czynności liturgiczne związane w okresie wczesnochrześcijańskim ze śmiercią męczennika lub wyznawcy lub część modlitwy eucharystycznej
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
oddzielne pomieszczenie przy baptysterium, gdzie biskup udzielał nowo ochrzczonym bierzmowania.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„krzyż utajony” np. pod postacią kotwicy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„krzyż niezwyciężony”, ukazywany jako tropaion, zwieńczony wieńcem wawrzynowym z chryzmą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
krzyż o ozdobnie rozszerzonych zakończeniach ramion, wysadzany drogimi kamieniami. Znak zwycięskiej mocy męki i śmierci Chrystusa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
niewielkie wydzielone komory grobowe o różnych wymiarach i planach, dostępne bezpośrednio z korytarza.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
baldachim lub prosty daszek na czterech słupkach, ustawiany nad grobem lub basenem chrzcielnym. Po Iv w. także nadbudowa ołtarza w formie baldachimu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
płaskie naczynie do picia. Wypełnione owocami oznacza dostatek.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
szata liturgiczna, odmiana tuniki zakładana przez głowę, rozcięte boki.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wymazanie z pamięci żywych jakiegoś cesarza z okrutne rządy. Po jego śmierci unieważniano wszystkie jego osobiste zarządzenia, usuwano jego imiona i tytuły z inskrypcji oraz niszczenie przedstawiających go posągów i reliefów.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rzymskie obchody świąteczne związane z dziesiątą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
reskrypty papieskie = listy, w których papieże udzielili odpowiedzi na pytania dotyczące dyscypliny i administracji w kościele. Najstarszy zbiór dekretaliów papieski sporządził Dionizy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„przywódcy apostołów” określenie stosowane przez Piotra i Pawła.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
kościół złożony z dwóch sal, z których jedna była miejscem liturgii eucharystycznej, a druga służyła jako katechumeneum
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
mała budowla wznoszona nad grobem
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Ogłoszony przez Konstantyna Wielkiego oraz Licyniusza w 313 roku w Mediolanie. Zaprowadzał wolność wyznania wiary w Cesarstwie Rzymskim.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
półkolista lub prostokątna nisza, najczęściej zaopatrzona w ławę.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. określenie drogocennego obrazu wykonanego techniką mozaiki, ułożonego na wydrążonej z jednej strony płycie kamiennej lub cementowej, który wmurowuje się w jakimś pomieszczeniu w ścianę lub posadzkę, z którą nie musi tworzyć całości stylistycznie
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rodzaj galerii lub trybuny wspartej na kolumnach lub filarach, Stosowany w celu powiększenia powierzchni użytkowej wnętrza. Budowano je nad nawami bocznymi, niekiedy nad narteksem.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„objawienie się” Chrystusa światu. Po raz pierwszy poprzez fakt Pokłonu Trzech Mędrców.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
krótki utwór wierszowany. Epigramy ułożone przez papieża Damazego na cześć męczenników, wykuwane na tablicach kamiennych przez Furiusza Dionizjusza
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. okres sprawowania władzy biskupiej. 2. Ogół biskupów danego kraju. Wspólnota związana z biskupem rzymskim, który jest tam za stróża jedności kolegium i całego Kościoła.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
inskrypcja lub epigramat wyryty na pomniku nagrobnym.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wyciąg z obszerniejszego dzieła literackiego lub naukowego.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
sakrament Ciała i Krwi Pańskiej, uobecnienie zbawczej ofiary Chrystusa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. odpowiednik mszału i rytuału na Wschodzie. 2. Euchologion Serapiona z Thmuis (Egipt) – rodzaj rytuału zawierającego 30 modlitw liturgicznych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„wyjście”. Nazwa drugiej kolejnej księgi Starego Testamentu. W ikonografii scena pochodu Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pomieszczenie przy baptysterium, w którym odprawiano egzorcyzmy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
okienko umieszczone w memorii, ustawionej nad grobem, przez które spuszczano brandea, aby uzyskać relikwie ex contactu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
najprostszy typ grobu ubogich. Prostokątna jama ziemna, do której składano zwłoki układając je jedne nad drugimi, oddzielając je od siebie płytami terrakotowymi lub ewentualnie marmurowanymi.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
kamieniarz, który wykuwał korytarze i pomieszczenia grobowe katakumb.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
bóstwo opiekuńcze człowieka lub miejsca.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wyrażany przez wyciągnięcie prawej dłoni na wysokość piersi, w kierunku osoby, której nauczanie lub działanie akceptuje się.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wyrażany przez uniesienie w kierunku osoby błogosławionej prawej dłoni otwartej i przedstawionej z rozłożonymi palcami. Dawny cesarski gest pozdrowienia, które gwarantowało pokój i bezpieczeństwo.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wyrażany przez uniesienie ku górze prawej dłoni z trzema palcami złożonymi, a dwoma (wskazującym i środkowym) wyprostowanymi.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
motyw dekoracyjny w formie splotu liści lub liści z kwiatami lub owocami, opadającego zakolami, podpiętego wstążkami lub maskami.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
napisy lub proste rysunki wyskrobane rylcem, spotykane na ścianach domów, malowidłach ścienny glinianych lub metalowych przedmiotach codziennego użytku.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
system ogrzewczy w Grecji i Rzymie. Polegał na wypełnieniu przestrzeni pod opartą na ceglanych słupkach podłogą gorącym powietrzem prowadzonym z pieca (praefurnium) za pomocą specjalnego kanału.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
omieszczenie podziemne czasem wystające ponad poziom gruntu. Używano go w starożytności dla celów sepulkralnych (jako grobowce) lub kultowych (sanktuaria bóstw chtonicznych, wodnych lub Mitry). Wznoszone często jako budowle centralne.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
„oświetlenie”. Oznaczenie cudu przywrócenia wzroku ślepcowi.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
technika zdobnicza polegająca na wykładaniu powierzchni zdobionej motywami wyciętymi z innych materiałów(kość, szkło, drogie kamienie)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
dokument wydany przez Nerona (I w)w celu usankcjonowania prawem prześladowań skierowanych przeciwko chrześcijaństwu.
|
|
|
Itinerarium (peregrinatio) Lernen beginnen
|
|
opis pielgrzymki do miejsc świętych. Zaczynają się one pojawiać od IV w. Przewodniki po Ziemi świętej i Rzymie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rodzaj chronografu (więcej w notatkach)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zieło zawierające przypisy kościele, dotyczące życia chrześcijańskiego, zależne od Tradycji Apostolskiej Hipolita
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rodzaj pucharka z dwoma uchwytami i szerokim wylewem. Symbol życia nadprzyrodzonego zwłaszcza wtedy, gdy z kantarosu wypełnionego wodą wyrastają pędy roślinne.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
element konstrukcyjno-dekoracyjny wieńczący kolumnę, pilaster lub filar pośredniczący w przenoszeniu ciężaru elementu dźwiganego na podporę
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pole prostokątne, wydzielone ramką, przeznaczone na napis
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pierwotnie: zagłębienia w stropie drewnianym między odcinkami krzyżujących się belek. W architekturze murowanej i kamiennej czworo i wieloboczne pola na stropach i sklepieniach, malowane lub wykonane w stiuku lub w kamieniu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie podziemnego cmentarza św. Sebastiana, później określano je ogólnie jako coemeterium (miejsce spoczynku).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wykaz chronologiczny papieży (z kalendarza Filokalusa)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Ci co przyjęli chrzest (więcej w notatkach)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
grobowiec symboliczny, nie zawierający zwłok
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rodzaj książki złożonej z kart pergaminowych lub papirusowych. Symbol wierności nauce zawartej w kodeksie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
sklepienie niszy, często w formie muszli.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
władca świata. Tytuł cesarski wraz z atrybutami, przyjętymi na oznaczenie dostojeństwa Chrystusa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
znak złożony z liter greckich tau (T) i rho (P), nawiązujący do greckiego słowa stauros = krzyż.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
egipski znak ankh, symbol życia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nazwa ornamentu ciągłego w kształcie wąskiego pasa wypełnionego stylizowanymi motywami roślinnymi. Płaskorzeźbione, na profilowanych kamiennych lub drewnianych listwach belkowania.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
duchowny niższego stopnia, który czytał w Kościele PŚ z tribunal lectorum i przechowywał i chronił Ksiąg świętych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rzymska ustawa prawa karnego wydana przez Augusta przeciwko zbrodniom wobec princepsa oraz państwu i ludowi rzymskiemu
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
podłużne wydrążenie w ścianie katakumb przeznaczone na pomieszczenie zwłok, zamykane prostokątną płytą lub zamurowywane.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pionowy szyb prowadzący, uskokami, z powierzchni ziemi w głąb katakumb, celem dostarczenia światła i powietrza.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
półkoliste pole w głębi arcosolium, zdobione najczęściej dekoracją malowaną. W dekoracji sklepień półkoliste pola, w liczbie 4,6 lub 8, otaczające pole środkowe.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
imitowanie barwnych okładzin kamiennych przez malowanie odpowiednich wzorów na ścianach.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
spis lub katalog męczenników rozszerzony w późniejszym czasie o wyznawców i innych świętych. Pierwotnie umieszczany na dyptykach.
|
|
|
Martyrologium Hieronimianum Lernen beginnen
|
|
łaciński przekład Martyrologium Syryjskiego z V w. przez nieznanego tłumacza-autora, który rozszerzył pierwotną wersję przez dodanie męczenników i wyznawców Kościoła Zachodniego (w tym afrykańskiego). Przypisał je Hieronimowi.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
budowla lub pomnik wzniesiony na miejscu grobu lub męczeństwa celem upamiętnienia tego miejsca.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie nadawane dwom edikulom wzniesionym na grobach św. Piotra na wzgórzu watykańskim i św. Pawła przy drodze Ostyjskiej
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
płyta kamienna lub murowana, leżąca na grobie, pełniąca funkcję stołu przy refrigerium
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
miasto, które zakładało kolonię lub główne miasto prowincji lub eparchii lub w adm. kościelnej z IV w – miasto biskupie, któremu podlegały wszystkie znajdujące się wokół siedziby biskupie
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
świadkowie Chrystusa i Ewangelii, aż po ofiarę z życia
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
mejsce kultu Mitry. Miało formę hypogeum lub groty wykutej w skale. W absydzie umieszczano posąg lub płaskorzeźbę z wyobrażeniem Mitry zabijającego byka.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nazwa przedsionka bazyliki znajdującego się między atrium a nawą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
środkowa przeważnie prostokątna część budynku kościelnego, zwarta między narteksem i absydą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
początkowo nazwa groty lub gaju ze źródłem poświęconym nimfom, później budowle studzienne przy źródle lub małe ozdobne budowle wolnostojące, będące ujęciami wodociągu lub mała absyda ozdobiona mozaiką w domu.
|
|
|
Notitia Ecclesiarum Urbis Romae Lernen beginnen
|
|
przewodnik dla pielgrzymów po Rzymie (poł VII lub 2 poł VIII w.)
|
|
|
Notitia Urbis Constantinopolitanae Lernen beginnen
|
|
dokument pochodzący z czasów Teodozjusza II (V w) – opis monumentalnych budowli miasta z podziałem na XIV dzielnic.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zespół pomieszczeń grobowych stanowiący początkowy rejon katakumb.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
otwór oświetleniowo-wentylacyjny znajdujący się na szczycie kopuły.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ośmiobok. 1. w chrz. liczba 8 – ósmego dnia zmartwychwstał Jezus; dzień sądu, wieczność; dzień ósmy – dzień spokoju wiecznego, u Hieronima 8 jest obrazowym przedstawieniem Ewangelii. 2. W arch. chrześc na planie oktogonu wznoszono baptysteria.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
alfabetyczny wykaz z krótkim objaśnieniem geograficznym i historycznym miejscowości wymienionych w Biblii.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wątek murarski w arch. rzym. Z cegieł suszonych na słońcu i z drewna.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie wątku murarskiego, którego moduł składa się z rzędu cegieł lub obrobionych bloków, ze skały pochodzenia wulkanicznego, połączonych zaprawą cementową, warstwy cementu.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wątek murarski w arch. rzym będący połączeniem wątku kamiennego z ceglanym (opus testaceum)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
mozaika ułożona z barwnych, kamiennych płytek o różnym kształcie.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
typ posadzki wykonanej z mieszaniny cegły i wapna wytwarzającej czerwonawy, mocno plastyczny i nieprzepuszczalny cement używany w budowlach rzymskich.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
mozaika ułożona z jednakowych kostek sześciennych (tesser), kamiennych, glinianych i szklanych, w różnych barwach.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
sposób licowania ścian przy użyciu cegieł wypalanych, ustawianych w równych rzędach i łączonych zaprawą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
postać stojąca z rękami wzniesionymi ku górze lub rozłożonymi na boki. Symbol ufnej, wdzięcznej lub błagalnej modlitwy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Strażnik pilnujący bram miejskich świątynnych i pałacowych. U Chrześcijan ostiariusze pilnowali, aby na nabożeństwa nie dostawali się poganie, ostrzegali wiernych przed niebezpieczeństwem, byli posłami biskupów.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wersety modlitewne wzywające pomocy Boga z powołaniem się na miłosierdzie, jakie świadczył postaciom Starego Testamentu (np. Noe, Abraham, Daniel)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
gatunek literacki związany z kultem męczenników.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie nieruchomości i wszystkich innych darów, które Kościół rzymski otrzymywał od władców imperium (od Konstantyna) oraz wiernych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
motyw dekoracyjny w kształcie okrągłej tarczy z jednym lub dwoma wycięciami w kształcie półksiężyca
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
obszerny rzymski płaszcz ciemnej barwy. Kształt koła z otworem w środku, przez który przechodziła głowa, bez rozcięcia na przedzie i bez rękawów
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ornament ciągły składający się z rzędy półwypukłych, okrągłych lub owalnych perełek → astragal.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wew. prostokątny dziedziniec otoczony krytą kolumnadą z małym ogrodem pośrodku (arch. mieszkalna grecko-rzymska)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
przyścienna podpora architektoniczna w formie płaskiego występu muru ozdobionego bazą i kapitelem. Służą do wzmocnienia konstrukcji muru i pełnią funkcje dekoracyjne, dzieląc płaszczyznę ściany w kierunku pionowym.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. czworokątna płyta z kamienia lub innego materiału umieszczona pod bazą kolumny lub filaru w porządkach jońskim, korynckim i toskańskim. 2. niski, poziomy, nie zdobiony, czasem profilowany występ w dolnej części ściany tuż nad podłogą.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wieloarkadowe przejście z narteksu do nawy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Otwarty ganek kolumnowy lub filarowy związany z budowlą (poprzedza zwykle wejście)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ukazywane pod postacią młodzieńców, dziewcząt lub amorków z następującymi atrybutami: róże (wiosna), kłosy (lato), winne grona (jesień), oliwki (zima).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
nadrzędna jednostka administracyjna w ustroju tetrarchii. Prefektura dzieliła się na mniejsze jednostki – diecezje i prowincje.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
miejsce w kościele wydzielone dla kapłanów (prezbiterów) i służby liturgicznej
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
monumentalna brama na planie prostokąta z kolumnadą i nieparzystą liczbą przejść, wiodąca do okręgu kultowego.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
gest skłonienia się i spowicia rąk wyciąganych w kierunku władcy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
postawa skłonu niemal do stóp władcy
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
lement dekoracyjny w kształcie przedniej części (głowa z częścią tułowia) zwierzęcia lub człowieka.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
komfortowe łoże wysłane poduszkami.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie części nawy przeznaczonej dla wiernych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
chrześcijańska uczta nagrobna urządzana ku czci męczenników lub członków rodziny w rocznicę śmierci.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ilustruje upragnione życie „nad wodą”; łowca dusz potrzebujących nawrócenia.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rozłam w Kościele, oderwanie od biskupa Rzymu i zaprzeczenie jego najwyższego autorytetu w sprawach wiary i organizacji kościelnej.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rodzaj skrzyneczki, cylindrycznej lub czworobocznej, przeznaczonej do przechowywania zwojów papirusowych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. nazwa gestu błogosławieństwa kapłańskiego w kształcie krzyża udzielanego ludziom bądź czynionego nad zwierzętami czy przedmiotami. 2. przeżegnanie się dłonią lub naznaczenie znaku krzyża kciukiem na czole
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
synod powszechny lub ekumeniczny, zwoływany w Kościele starożytnym przez cesarza na wniosek biskupów w celu rozstrzygnięcia wszelki sporów teologicznych, związanych z zasadniczymi dogmatami chrześcijańskimi (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
okres sporów doktrynalnych w IV w. dotyczących relacji osób w Trójcy św. (arianizm, macedonianizm). Problemy rozstrzygano na soborach.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
miara długości = 0,296 m.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
grupa rękopisów powstałych w okresie od wczesnego średniowiecza do początku XVI w. zawierających odpisy inskrypcji zebranych przez pielgrzymów miejscach świętych.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Instytucja synagogi sięga najwcześniej czasów niewoli babilońskiej. Synagoga jako domy modlitwy, (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
kolegialny organ władzy biskupiej zwoływany doraźnie bądź stały. Początkowo: przewodniczący – biskup danej wspólnoty. Później zwoływano synody prowincjonalne, w którym brali udział członkowie episkopatu i prezbiterzy. (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ławy kamienne lub drewniane dla kapłanów ustawianych w prezbiterium.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
całokształt materialnej twórczości artystycznej ludów żyjących na obszarach państwa Partów, obejmującego w okresie największego rozkwitu (2 poł I w n.e) obecny Irak, Iran, Turkiestan, fragmenty Pakistanu, Afganistanu i Syrii.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
objawienie się Boga ludziom poprzez znaki widzialne (np. płomień, głos)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
budowle termalne, na wzór urządzeń kąpielowych istniejących przy gimnazjonach. (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
kostka mozaikowa, kamienna, gliniana lub szklana używana w opus tesselatum
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
dzieło o charakterze prawnym, napisane pierwotnie po grecku, jest to częściowa przeróbką i powiększenie Tradycji Apostolskiej Hipolita. Składa się z 2 ksiąg: I – apokalipsa II – przepisy regulujące życie chrześcijańskie
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
1. w arch. rzym monumentalna brama o czterech wejściach umieszczonych między czterema filarami, na których spoczywa dach. Ustawiana w miastach w cardo. Lub na forum. Najbardziej znane: Ianus Quadrifrons, Galeriusza
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
system władzy stworzony przez Dioklecjana w III- pocz. IV w. Imperium zostało podzielone na 4 prefektury. (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
budowla na planie koła. W arch. rzym. Budowla o charakterze przeważnie sepulkralnych, stosowana w mauzoleach cesarskich.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
ceremonia przekazania prawa
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
zespół arch. ustawiony w budowlach sakralnych prostopadle do naw, przed prezbiterium lub absydą
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
budowla zakończona absydą w układzie trójlistnym
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pomieszczenie przeznaczone na refrigeria
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
Trójarkadowe przejście z narteksu do nawy.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
symboliczny znak zwycięstwa. Pomniki rzeźbiarskie i architektoniczne (posągi, trójnogi, tolosy), która wznoszono w okręgach świętych lub w miastach.(patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
pomnik zwycięstwa ustawiany na polu bitwy ozdabiany sztandarami.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
spodnia szata uzywana przez Rzymian (odpowiednik gr. chitonu).
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
osoba, przedmiot lub wydarzenie Starego Testamentu, które jest zapowiedzią osób przedmiotów i wydarzeń Nowego Testamentu np. Adam- Chrystus, arka-chrzest
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
namaszczenie – consignatorium
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rzym. Obchody świąteczne związane z dwudziestą rocznicą objęcia władzy przez cesarza.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
wdowa spełniająca w staroż. Kościele obowiązki diakonisy. Do jej obowiązków należała posługa niewiastom. (patrz: notatki)
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
najczęściej upleciona z bluszczu lub winnej latorośli lub akantu. Rzymski motyw dekoracyjny.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
rzymska bogini zwycięstwa. Atrybuty: wieniec i palma; symbol męczeństwa.
|
|
|
Lernen beginnen
|
|
określenie odnoszące się do wody chrztu świętego, dającego ochrzczonym życie wieczne.
|
|
|