POLIFONIA - zagadnienia ogólne, pojęcia

głos

pojedyncza linia melodyczna

Kontrapunkt

a) głos towarzyszący (przeciwstawny) – tematowi, cantus firmus, etc. b) zbiór zasad regulujących prowadzenie pojedynczego głosu oraz kilku głosów jednocześnie, ich wzajemnych relacji itp

Gatunek kontrapunktyczny

stała proporcja rytmiczna pomiędzy głosami; 1:1, to gatunek pierwszy (w dłuższych wartościach nazywany nota contra notam), 2:1 – to drugi gatunek, 3:1 – trzeci itd.

Floridus (kwiecisty)

styl kontrapunktyczny, w którym głos towarzyszący jest rytmicznie zróżnicowany, bez stałej proporcji.

Kontrapunkt wielokrotny

możliwość zamiany głosów, nie powodująca błędów kontrapunktycznych i szkody w brzmieniu; podwójny - dotyczy dwóch głosów, potrójny - trzech, itd.

Cantus firmus

głos wiodący, zazwyczaj wzięty z chorału (gregoriańskiego lub protestanckiego), często będący znaną wcześniej melodią.

Imitacja

powtórzenie danego odcinka (motywu, ugrupowania, rzutu, wątku, tematu) w innym głosie; może być w różnych interwałach, lecz najczęściej jest w oktawie i kwincie.

Imitacja swobodna

dopuszcza pojedyncze zmiany interwałów (może się to wiązać z tonalnością, np. imitacja tonalna lub tonalno-modulująca).

Imitacja ścisła (realna)

nie dopuszcza żadnych zmian (poza wynikającą ze stopnia skali zmianą np. 3 na 3>, 5> na 5 itp.)

Kanon

forma polifonii ścisłej, polegająca na imitacji (ścisłej) KAŻDEGO odcinka, prezentowanego przez głos wchodzący jako pierwszy, przez wszystkie głosy biorące udział w kanonie.

Rzut kanonu

pierwszy odcinek kanonu

Kanon kołowy

początkowe rzuty kontrapunktują się z dalszymi

Temat

odcinek jednogłosowy, o wyrazistym początku (czole) i zwartej, czytelnej budowie, podlegający imitacji lub także przekształceniom i do którego odnoszą się wszystkie pozostałę współczynniki formy.

Polifonia imitacyjna

oparta na jakiejkolwiek imitacji

Polifonia kontrastowa

pozbawiona imitacji, gdzie każdy głos ma swój odrębny materiał melodyczny

Polifonia linearna

oparta na skalach modalnych, gdzie prowadzenie głosów jest nadrzędne w stosunku do następstw harmonicznych.

Polifonia konstruktywna

reprezentująca już (przynajmniej częściowo) system funkcyjny dur-moll, gdzie pewne rygory prowadzenia głosów (reguły kontrapunktyczne) zostają złagodzone ze względu na konieczność kontrolowania następstw harmonicznych (funkcyjnych).