poslki

sztuka romańska inaczej sztuka Kamienna

rzeźby tworzone po to aby uzupełnić przekaz architektoniczny wykorzystywano motywy roślinne i zwierzęce

budowa sztuki romańskiej kościół

obsyda orientacja na wschód Rotundy masywne kamienne półkoliste okna portale bogato zdobione sklepienia kolebkowe sklepienia krzyżowe idealizowanie cały ciężar oparty na murach budowane pełniły też gunkcje obronne ciemno w środku małe okna

budowla sztuka gotycka

architektura chęć znalezienia formy która zbliży do Boga budowa ostre łuki sklepienia krzyżowo-żebrowe przypory Łuki przyporowe czyli kamienne Supa podtrzymujące Górne ściany wertykalizm jasno w środku duże okna ostre łuki12 kolumn jak 12 apostołóe

sztuka gotycka do powiedzenia

ma znaczenie alegoryczne charakterystyczne element rzygacze zwieńczenie rynien miały Postacie zwierzęce a czasami postacie groteskowe czyli postaci dziwne potwory gargulce postać groteskowa symbolizowały siła Chrystus tronująxy (nauczał Pan otoczenia)

sztuka gotycka

malarstwo realia cudzy i ziemności dążenie do odzwierciedlania rzeczywistości skrót perspektywiczny

sztuka gotycka

rozeta na cześć Matki Boskiej i Jezusa Chrystusa przypomina rozkwitniętą różę z kamienia maswerki w oknach dążenie do realizmu pokazuje ciało człowieka realistyczne

romans rycerski

gatunek epicki tworzony przez Trubadurów czyli poetów który pisze romanse i on prezentował przygody błędnych rycerzy ich służbę damie serca i miłość dworu gatunek który rozwijał się w okresie dworsko- rycerskim w 11-13 wieku

zadanie romansów rycerskich

zadaniem romansów rycerskich było uczenie wychowania dobrego i szacunku do kobiet prezentowali rycerza jako osoba która dąży do Boga i walczy ze złem

romanse bretońskie

występowały elementy fantastyczne lub na przykład smoki wróżki magiczne napoje

etapy 7 sztuk wyzwolonych

1. Trivium gramatyka Retoryka i dialektyka umiejętność argumentacji 2. quadrivium arytmetyka geometria muzyka i astronomia

sztuka symultanizm

na jednej ilustracji przedstawiamy kilka zdarzeń scena symultaniczna sposób inscenizacji w sztuk teatralnych w średniowieczu trzymam jony wielkie skrzynie ustawione na krótszym boku otwarte dwie z przodu stawiano najczęściej 3 mają równolegle zdarenia

sztuka romańska X-XIII

malarstwo brak przestrzeni brak perspektywy idealizowanie przedstawia się świętych matki boską jako piękny z nienaruszonym ciało z atrybutem który informuje Kto jest kim

wagenspielen

wielkie Platformy na kółkach z przywiązanymi koniami krowami z jedną ze scen męki Chrystusa w ten sposób też inne wystawiano teatry

truwer

epika rycerska

trubadurzy

ludzie piszący romanse rycerskie miłosne pieśni

błędny rycerz

rycerz który poszukuje przygód

dramaty liturgiczne

gatunek dramatu będący inscenizacją Ewangelii podczas mszy świętej

misteria

wystawiony raz w roku za każdym razem ktoś inny wystawiał inscenizacja Męki Pańskiej gatunek dramatu początkowo wystawione w kościołach z roku na rok coraz bardziej kosztowne ale też na placach i ulicach wystawiona

moralitety wykorzystują alegorie

wystawiane przez ludzi świeckich czasem wystawione zazwyczaj na rynku bracia limborków-- miniatury ilustracje w książkach teatr i jarmarczny- zawodowi aktorzy przedstawienia kukiełkowe połykacze ognia magicy żonglerze kataryniarze

moralitety

gatunek dramatu stworzony w średniowieczu w którym bohater bez imienia bez biografii tak zwany Every Man musi dokonać wyboru między dobrem a złem dydaktyzm

dewoci

ludzie którzy nie wychodzą poza kościół

system nauczania

trzystopniowy jeden szkoły przy kościelne Parafialna 2 szkoły przy klasztorne ewentualnie katedralne 3. uniwersytetek uczono 7 sztuk wyzwolonych dla całej Europy ten sam system nauczania i te same podręczniki i te same metody nauczania

najważniejsze zakony sredniowiecz

benedyktyni Cystersi Dominikanie Franciszkanie

benedyktynj

zgodnie ze swoją dewizą ora et labora czyli módl się i pracuj łączyli wspólną modlitwę z działalnością misyjną i cywilizacyjną zakładali szkoły przy klasztorne i szpitale kopiowali księgi tworzyli biblioteki zakon powstał w VIw

ora et labora

módl się i pracuj

ile jest Benedyktynów

Polska modli się i pracuje około 60 benedyktynów na całym świecie około 8tys

kto i jak przepisuje ksiegi w zakonie benedyktyńskim

początkowo księgi przepisywali tylko benedyktyni przepisywali około jeden rok manuskrypt Księga ręcznie pisana pergamin trwały można stosować pumeks jeden zakonnik przepisywał jeden tekst przypisywano w nieocieplonych salach w salach bez światła

manuskrypt

księga ręcznie pisana

benedyktyński trud

żmudna ciężka praca benedyktynski to związek stały i wyrażenie

od deski do deski

przeczytać całą książkę jest to zwrot

skryptorium

sala w którym układano pulpity i tamy zakonnicy przepisywali księgi

skrybić

pisać

skryba

osoba zajmująca się pisaniem pisano gęsimy piórami z naturalnym atramentem bardzo trwałym taka przypisana książka nawet była warta kilka wsi prowadzili działalności też dydaktyczne

cystersi

w średniowieczu zakon Cystersów należał do najpotężniejszych założony pod koniec XI wieku znany był z surowej ascezy oraz osiągnięcie w dziedzinie rolnictwa i Rzemiosła stracił znaczenie w okresie reformacji

asceza

dążenie do doskonałości duchowej poprzez wyrzekaniu się dóbr materialnych

dominikanie

patron święty Dominik traktowani jako Elita intelektualna zajmowali głównie kaznodziejstwem duszopasterstwem i pracą naukową zwłaszcza w dziedzinie teologii i filozofii wykładali na uniwersytetach pełnili też często funkcje ikwizytorów w Polsce około 400

franciszkanie

powołany w 1209 roku początkowo utrzymywał się wyłącznie z prac braci i jałmużny mnisi działali wśród najuboższych warstw społecznych prowadzili ochraniali szpitale rozpowszechniali zwyczaje Drogi Krzyżowej i budowania szopek

franciszkanie

Byli jednym z najliczniejszych zakonów średniowiecznych w XIII wieku 20tys braci w Polsce jest ich około 2,5 tysiąca

cechy literatury

anonimowość dwujęzyczność literatura dydaktyczna literatura alegoryczna literatura pozbawiona praw autorskich w przeważającej mierze była to literatura przekazywana w formie ustnej czyli niezapisywana

cechy literatury anonimowość

tworzono dzieła ku chwale Boga a nie po to żeby upamiętnić artysta

cechy literatury dwujęzyczność

przez długi czas językiem uniwersalnym średniowiecza była łacina od XI wieku powstają teksty w językach narodowych ale łacina pozostaje językiem nauki dyplomacji i polityki i kościoła

cechy literatury literatura alegoryczna

Biblia pauperum nazwa określająca na przykład wnętrze katedry gotyckich ilustracji książek Biblia dla ubogich czyli wszystkie elementy ikoniczne mają nauczyć o Bogu

cechy literatura literatura dydaktyczna

wszystkie teksty które powstały w średniowieczu mają charakter dydaktyczny albo relacja człowiek obok Albo tematyka moralna

literatura pozbawiona praw autorskich

Czy istnieje wiele wersji tego samego utworu

światopogląd epoki

teocentryzm dualizm świata hierarchiczność feudalizm franciszkanizm

teocentryzm

idea zakładająca że wszystkie działania człowieka powinny być skupione wokół Boga

dualizm świata

według świętego Augustyna państwo Boże gradualizm i państwo ziemskie

hierarchiczność

drabina Bytów drabina feudalna

feudalizm

definicja Webera celem frudanizmu jest tworzenie rycerstwa poprzez nadanie własności ziemskich i praw feudalnych ludziom których gotowi są podjąć się służby wasala feudalizm stworzył rycerstwo a później szlachte

obowiązki wasala

wierność seniorowi posłuszeństwo służba

obowiązki seniora

opieka i utrzymanie wasala hołd lenna lub utrzymanie na dworze basen składa seniorowi hołd lenna

franciszkanizm

idea stworzona przez świętego Franciszka z Asyżu zakładająca umiłowanie świata jako utworu Bożego we wszystkich jego przejawach w tym umiłowanie przyrody postawa pokory odrzucenie dóbr materialnych

czas trwania na zachodzie europ

476r-1453. 1450.1492

upadek konsatntynopola

1453

średniowiecze archaiczne

V-Xw

średniowiecze dworsko rycerskie(średniowiecze dojrzale)

VIw. -XIIIw

średniowiecze mieszczańskie schyłek średniowiecza

XIV-XV w.

w Polsce sredniowiecze

966r-1453. 1450.1492 (X-XV 5 wieków trwa w polsce)

1 faza wczesne średniowiecze

X-XII

2 faza przejściowa

XIIw

3 faza faza rozwoju średniwoiecza

XIV-XV

media aetam

wieki średnie

wieki ciemne

głupie zacofanie

odkrycie ameryki

1492

zwycięstwo pod grunwaldem

1410

pierwsza wydrukowana książka biblia Gutenberg

1452-1455

sprowadzenie krzyżaków do polski

1226r

założenie akademi krakowskiej

1364

schizma wschodnia

1054

filozofia św augustyn

Człowiek to istota filozofująca Święty Augustyn widzi Historię ludzkości jako dzieje starcia dwóch państw zbawienie człowieka jest zależne od bożej łaski

filozofia Święty Tomasz

postrzega człowieka jako cielesną duchową świat jest oparty na początku hierarchicznym dzieło Tomasza

średniowieczny uniwersalizm

jeden język łacina wzorce osobowe feudalizm wykorzystywanie motywów literackich jedna religia chrześcijaństwo bezwzględnie tym który rządzi jest Papież sztuka styl romański jest styl gotycki cesarstwo dominuje system nauczania

system nauczania

Uniwersytet paryski najstarszy był największą wyższą uczelnią Sorbona uniwersytet w oxfordzie Cambridge Uniwersytet Jagielloński najstarsza polska uczelnia

humanizm sredniowieczny

założenie że człowiek jest istotą łagodną zainteresowania ponieważ Chrystus był człowiekiem

wzorce osobowe

literatura prezentująca wzorce osobowe czyli literatura parenetyczna pareneza czyli kształtowanie wzorców osobowych trwa do XVIII wieku

kultura średniowieczna

ma charakter dydaktyczny większość utworów miało na celu kształtowanie społeczeństwa z właściwych postaw przykładem jest tworzenie wzorców osobowych na przykład Pieśń o Rolandzie na przykład wzorzec rycerza

dydaktyzm z monitoru średniowiecza

ujawniał się w jej alegorycznym charakterze na przykład katedra gotycka jako Biblia ponperum

wzorce osobowość średniowiecza

1. wzorzec rycerza średniowiecznego 2. wzorzec średniowiecznego władcy 3 wzorzec Świętego średniowiecza 4 wzorzec damy

wzorzec rycerza średniowiecznego

Pieśń o Rolandzie 11 wiek literatura Francuska utwór o charakterze propagandowym

wzorzec średniowiecznego władcy

Pieśń o Rolandzie Gall Anonim Kronika Polska

wzorzec Świętego średniowiecza

legenda o Świętym Aleksym kwiatki Świętego Franciszka

wzorzec damy

idealna dama cechuje się urodą powściągliwością pobożnością do wsipem na przykład romanse rycerskie opowieści o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu i Dzieje Tristana i isanu

św graal

przedmiot mistyczny święty Jezus jadł z niego dlatego jest święty to jest misa lub kielich napięcie się z kileicha gwarantowało wieczna młodość

św Graal odnaleziony

Święty Graal odnaleziony był przez galecha te Lancelot całe życie służy swojej miłości ginewra Święty Graal alegoryczne opowieść o naszej drodzd w życiu to symbol Boga połączenia mitycznego z Bogiem świętości czystości poszukiwanie świętego Graala

św Graal odnaleziony

Święty Graal odnaleziony był przez galecha te Lancelot całe życie służy swojej miłości ginewra Święty Graal alegoryczne opowieść o naszej drodzd w życiu to symbol Boga połączenia mitycznego z Bogiem świętości czystości poszukiwanie świętego Graala