propsy cwiczenia

wakcynologia

Nauka o szczepionkach

Odporność

Swoista i nieswoista (podzial)

Wykazał skuteczność szczepionek na bazie wirusa krowianki

Edward Jenner, 1796

podzial szczepionek

1) rodzaj patogenu 2) liczba antygenow 3) sposob podania (wiecej kartka)

szczepionka inaktywowana

zabite, szczepionki martwe

szczepionka atenuowana

zywe szczepionki

szczepionki atenuowane

gruźlica, tyfus, żółta febra, ospa wietrzna, różyczka, odra

szczepionki inaktywowane

Hepatitis A, Cholera, bolerioza, odkleszczowe zapalenie mózgu, tyfus, wścieklizna

adiuwanty

wzmacniają reakcję immunologiczną organizmu

substancje konserwujace

zagamowuja rozwoj bakterii i grzybow

rodzaje substancji konserwujacych

tiomersal, fenol, formaldehyd, antybiotyki, 2-fenoksyetanol

szczepionki stabilizujące

szczepionka jest termostabilna, antygeny nie przyczepiaja sie do fiolki

NOP

zaburzenie stanu zdrowia wysyepujace po szczepieniu w okr 4 tyg, NIEPORZĄDANY ODCZYN POSZCZEPIENNY (w przyp gruźlicy okres ten moze byc dłuższy

pandemia

duża liczba osób, kilka krajów/kontynentów

epidemia

nagły wzrost liczby przypadków, w ograniczonym miejscu i czasie

endemia

długi czas, ale ograniczony obszar

przyklady pandemii

COVID, GR HISZPANKA, GR HONG-KONG

przyklady epidemii

MERS, PTASIA GRYPA, EBOLA

krzyklady endemii

POLID, OWRZODZENIE BURULI, MALARIA

dzialania pozwalające na zwalczanie epidemii

-likwidacja źródła, -zahamowanie rozprzestrzeniania, -podniesienie odporności populacji

DŻUMA

PLAGUE, bakteria Yevsina pestis

1 pandemia dżumy

541-747; 18 fal (1 fala Justyniana 25mln ofiar-541-544); przeniesiona z Egiptu przez szczury; Palestyna, Syria, Konstantynopol

2 pandemia dżumy

XIV-XIX

3 pandemia dżumy

1855-1960

dżuma (podział)

dymieniczna, septyczna, płucna

dżuma dymieniczna

najczęstsza; powiekszone, bolesne węzły chłonne, gorączka, ból głowy, dreszcze, grudkowata wysypka na dłoniach i stopach

dżuma septyczna

powikłanie po dymienicznej; ból brzucha, gorączka, ból głowy, dreszcze, martwica palcow i nosa

dżuma płucna

dusznosć, krew i ropa w plwocinie, gorączka, ból głowy, ból w klatce

ospa prawdziwa

small pox; wirus Orlhopoxvirus- znany jako Variola virus

ospa prawdziwa rok

1520-1979 300 mln

ospa prawdziwa etapy

6 wymienic

grypa jak sie zarazic

droga kropelkowa, kontakt bezposredni

rodzaje grypy

-Hiszpanka (1918-19, 40-50 mln), -azjatycka (1957-58, 2 mln), -Hong-Kong (1960-68, 1 mln), -świńska (2009-10), -ptasia (2003-06)

koronawirusy

coronaviridae

koronawirus SARS-coV

ciężki ostry zespół oddechowy; objawy grypopodobne, po 3-7 dniach pogorszenie, zapalenie płuc->chiny, honk-kong, tajwan, kanada, usa, singapur ur

koronawirus MERS-CoV

bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej; gorączka, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa; surowe mięso wielbłąda i ich wydzieliny i wydaliny; ->bliski wschód

koronawirus COVID-19

gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy, itp.

małpia ospa

wirusa Monkeypox virus; wylęga sie 12 dni; rezerwuar-gryzonie i wiewiórki; obj: miejscowe powiększenie węzłów chłonnych, wysypka błon śluzowych, bóle głowy i mm, katar, kaszel, na skórze plamiste i pęcherzykowate wykwity

Patogeny kat. A

organizmy/czynniki biol., które stanowią największe zagrożenie dla bezp narodowego i zdrowia publicznego bo:-łatwo rozprzestrzeniane, -wysoka śmiertelność, -wywołują panikę i zakłócenie społeczne

patogeny kat B

czynniki, organizmy o wysokim priorytecie; -umiarkowanie łatwe do rozpowszechnienia, -niska śmiertelność, -umiarkowany wskaźnik zachorowań; salmonella, WZWA, wieusy przenoszone przez komary

patogeny kat C

3 najwyższy priorytet, obejmują nowo pojawiające się patogeny, które można byłoby zaprojektować do masowego rozprz ze względu na:- dostępność,-łatwość produkcji i rozprzestrzeniania,-duży wpływ na zdrowie,-potencjalnie wysoki wskaźnik zacho. i śmierte.;

przyklady patogenow kat C

wścieklizna, priony, wirus grypy, kleszczowe zapalenie mózgu

choroby przenoszone przez wektor-komary

żółta gorączka, malaria, japońskie zapalenie mózgu

choroby przenoszone przez wektor-kleszcze

tularemia, kleszczowe zapalenie mózgu, bolerioza,

żółta gorączka

Aedes aegypti; rezerwuar: miasto-czlowiek, las-małpy; diagnoza: RT-PCR, badania serologiczne; okres wylęgania: 3-6dni;

fazy żółtej gorączki

F1: złe samopoczucie, gorączka; F2- remisja 1-2dni; F3- żółtaczka, ponowna gorączka; -w ciezkich przypadkach: skaza krwotoczna,-odporność na całe życie,-łagodne przypadki tylko faza 1

malaria rodzaje zarodźców komara(anopheles)

PLASMODIUM: -FALCIPARUM-zarodziec sierpowaty 12(9-14) dni;-VIVAX-zarodziec ruchliwy 13(12-17) dni;-MALARIAE-zarodziec pasmowaty 28(18-40) dni;-OVALE-zarosnik owalny 17(16-18);-KNOWLESI-zarodziec małpi

schemat powstania malarii

5 etapow

hipnozoity

są tworzone bo przy ovale i vivax merozoity mogą wejść do kolejnych hipatocykli; mogą powodować nawrót choroby po latach

trzy fazy objawow malarii

1-faza zimna-dreszcze, 2-faza gorąca-powyżej 40’C, śpiączka, bóle głowy; 3-forma ustępowania objawów

trzeciaczka

plasmodium vivax i ovale-napady co 48h

czwartaczka

plasmodium malariae-napady co 72h

plasmodium falcipanum

napady nieregularne+ciężkie powikłania (niedokrwistość, skaza krwotoczna)

japońskie zapalenie mózgu

culex, aedes; 6-16dni; 99% bezobiawowo; cieżka postać-zapalenie mózgu, objawy oponowe, niedowłady; jest szczepionka INAKTYWOWANA IXIARO; rozp: diag serolo., obraz kliniczny

tularemia

gram ujemne pałeczki Frarcisella tularensis; rezerwuar: dzikie i domowe gryzonie i króliki; wektory: kleszcze i komary; okres wylęgania 3-5dni;

co powoduje tularemia

gorączkę, wymioty, bóle stawów, biegunka; zakażenie przez: żwyność, wodę, inhalację, kontakt bezpośredni: gorączka, wymioty, bóle stawów, biegunka

tularemia przez:

ukłucia komarów i kleszczy:-postać węzłowa,-wrzodniejąco-węzłowa; kontakt bezpo.:-postać węzłowa,-wrzodniejąco-węzłowa,-oczno-węzłowa; jedzenie lub picie:-ustnogardłowa,-trzewna; inhalacja kurzu lub aerozolu:-płucna

typy tularemii

Typ A-bardziej zjadliwa; Typ B-mniej zjadliwa

kleszczowe zapalenie mózgu

wirus Ixodes ricinus; zakażenie: ukąszenie kleszcza, niepasteryzowane produkty mleczne; fazy; diagnostyka: bad serologiczne, PCR

fazy kleszczowego zapalenia mozgu

faza I-1-2tyg po ukąsz., gorączka i objawy grypopodobne 7dni; faza II-gorączka, ból głowy, utraty przytomności, objawy zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych

bolerioza

Borrelia (bakteria); zak.: ukąszenie Ixodes (kleszcza); obj.: rumień wędrujący, porażenie nerwu twarzowego, przewlekłe zapalenie stawów, pogorszenie pamięci, objawy późne wielonarządowe; diag-bad serolo

pluskwiak z rodzaju triatoma

świdrowiec- Tryponasoma cruzi; rezerwuar: pancernik, gryzonie, małpy; zakażenie: przez dostanie się wydalin pluskwiaka do rany, przetaczanie krwi, drogą wertykalną; 8-10 dni (20-40 przy transfuzji); fazy

fazy pluskwiaka

I faza: ostra, 4-6tyg-obrzęk zapalny w miejscu ukąszenia, powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie mięśnia sercowego; II faza: uszkodzenie serca, przełyku, jelit, demencja

Mucha tse-tse

przenosi świdrowca-Tryponasoma brucei gambience i rhodesiense; rezerwuar: czlowiek,(rhodesience bydło domkwe i antylopy); objawy: szybkie zajęcie ośrodkowego układu nerwowego i wywołanie śpiączki

okres wylęgania muchy tse-tse

gambiense: okres wylegania do kilku msc-26 krajów; rhodosiense: okres wylęgania kilka dni-13 krajów

cykl infekcji muchy tse-tse

4 etapy