Sensoryka słowniczek

Adaptacja sensoryczna

czasowa zmiana wrażliwośći organu zmysłu spowodowana jego ciągłą i/ lub powtarzalna stymulacją

Ageuzja:

brak wrażliwości na bodźce smakowe, całkowita lub częściowa; słatła lub czasowa; stany chorobowe nieszczęśliwe wypadki

Akceptacja

stosunek do ocenianego produktu, związany z jego przyjęciem lub lub odrzuceniem, uwarunkowany jakością produktu ogólnym poziomem życia konsumenta

Analiza sensoryczna

ocena jakości wykonana za pomocą zmysłów, z zastosowaniem zespołu oceniającego o sprawdzonej i wysokiej wrażliwości sensorycznej oraz metod i warunków zapewniających precyzję, powtarzalność i odtwarzalność jej wyników.

anosmia

brak wrażliwości na bodźce węchowe; anosmia może być całkowita lub częściowa oraz stała lub czasowa.

antagonizm

połączone działanie dwóch lub więcej bodźców, których kombinacja powoduje obniżenie wielkości wrażenia w porównaniu ze spodziewaną wielkością efektu, jaki daje każdy bodziec z osobna.

aromat

charakterystyczny zapach rodzimy, zachowany z surowca wyjściowego, np. aromat świeżych owoców, aromat przypraw, także - przyjemny zapach.

awersja

odczuwanie odrazy wywołanej przez bodziec,

barwa

wrażenie wywołane pobudzeniem siatkówki oka promieniami świetlnymi o różnej długości fali

błąd apercepcji

błąd polegający na formułowaniu orzeczenia jakości ocenianego produktu przed dokonaniem oceny.

błąd oczekiwania

błąd w ocenie, spowodowany wpływem uprzednio uzyskanych wiadomości o ocenianym produkcie.

błąd oczekiwany

błąd wynikający z przekonań oceniającego, błąd przypadkowy (ang. random error), nieprzewidywalne błędy, których średnia wynosi zero.

bodziec

czynnik wywołujący pobudzenie receptora.

bodziec adekwatny

bodziec właściwy dla wywołania danego wrażenia zmysłowego (np. bodziec świetlny dla wrażeń wzrokowych, chemiczny dla węchowych i smakowych itp.).

bodziec inadekwanty

bodziec niewłaściwy dla wywołania określonego wrażenia zmysłowego, a powodujący jego powstanie (np. ucisk na gałkę oka powodujący wrażenia świetlne).

bukiet

zespół specyficznych nut zapachowych, pozwalających na scharakteryzowanie produktu; zapach powstający lub wykształcający się pod wpływem złożonych przemian, zachodzących w czasie dojrzewania, i nie przypominający aromatu wyjściowego surowca

Ekspert

w szerokim znaczeniu osoba, która z powodu swojej wiedzy lub doświadczenia jest kompetentna w wydawaniu opinii w konsultowanej dziedzinie.

hedoniczny

odnoszący się do oceny w kategoriach pożądalności bądź nie- pożądalności.

hypergeuzja

zwiększona wrażliwość na jeden lub kilka bodźców smakowych.

hyperosmia

zwiększona wrażliwość na jeden lub kilka bodźców węchowych

hypogeuzja

zmniejszona wrażliwość na jeden lub kilka bodźców smakowych.

hyposmia

zmniejszona wrażliwość na jeden lub kilka bodźców węchowych.

jakość

zespól cech i charakterystyk produktu lub usługi, które decydują o ich zdolności do zaspokojenia istniejących lub wywołanych potrzeb

metoda dwie z pięciu

metoda oceny porównawczej, polegająca na prezentacji pięciu zakodowanych próbek, z których dwie są jednego typu a trzy typu odmiennego;

metoda parzytsa

metoda porównania, w której bodźce prezentowane są w parach i oceniane na podstawie tych samych określonych cech.

metoda trójkątowa

metoda oceny porównawczej, polegająca na jednoczesnej prezentacji trzech zakodowanych próbek, z których dwie są identyczne; zadaniem oceniającego jest wskazanie próbki odmiennej.

obca nuta

nietypowa nuta, często związana z psuciem się lub niekorzystnymi przemianami, zachodzącymi w produkcie

ocena organoleptyczna

pojęta najogólniej ocena jakości dokonana za pomocą zmysłów, bez określenia warunków, w jakich się odbywa

oceniający

każda osoba biorąca udział w teście sensorycznym; osobie tej nie stawia się żadnych szczególnych wymagań.

oceniający ekspert

wybrany oceniający o wysokiej wrażliwości sensorycznej i dużym doświadczeniu w zakresie metodologii sensorycznej, który jest w sta¬nie wykonać w sposób stały i powtarzalny oceny sensoryczne różnych produktów

olfaktometria

pomiar reakcji oceniających na bodźce węchowe

pamięć sensoryczna

zdolność zapamiętania oraz odtwarzania z pamięci wrażeń sensorycznych, ich jakości oraz intensywności.

podprogowy

odnoszący się do natężenia bodźca poniżej jego wartości progowej

ponadprogowy

odnoszący się do natężenia bodźca powyżej jego wartości progowej.

pożądalność

stopień, w jakim konsumentowi odpowiada produkt, czyli stopień, w jakim go lubi lub nie; zespól właściwości produktu, które czynią go przyjemnym

preferencja

wrażenie emocjonalnego stosunku lub reakcja oceniającego prowadząca do stwierdzenia, że jeden produkt jest lepszy od drugiego lub kilku innych; danie pierwszeństwa jednemu produktowi przed innymi produktami

próg krańcowy

minimalna wartość bodźca sensorycznego o dużej intensywności, powyżej której dalszy przyrost natężenia bodźca nie wywołuje przyrostu intensywności wrażenia.

próg różnicy

wartość najmniejszej wyczuwalnej różnicy w fizycznym natężeniu bodźca.

próg rozpoznania

minimalne natężenie bodźca sensorycznego, pozwalające na rozpoznanie odbieranego wrażenia.

próg wyczuwalności

minimalne natężenie bodźca sensorycznego potrzebne do wywołania wrażenia, ale nie pozwalające go zidentyfikować.

receptor

określona część organu zmysłu, reagująca na konkretny rodzaj bodźca; wyspecjalizowane komórki nerwowe, które odbierają bodźce i przetwarzają je na pobudzenie nerwowe

skala porządkowa

skala, na której punkty są uporządkowane rosnąco w sposób ciągły lub zgodny ze wstępnym założeniem.

smakowitość

zespół wrażeń zapachowych, smakowych i związanych z pobudzeniem nerwu trójdzielnego, odbieranych w czasie smakowania. Na smakowitość mogą wpływać wrażenia dotykowe, zmiany ciepła, ból, a także wrażenia kinestetyczne

substancja zapachowa

lotny związek chemiczny lub produkt, który jest w stanie wywołać wrażenie węchowe.

synergizm

połączone działanie dwóch lub więcej bodźców, których kombinacja powoduje wzrost wielkości wrażenia w porównaniu z wielkością efektu oczekiwanego na podstawie prostego sumowania efektów działania poszczególnych bodźców

wrażenie

subiektywna reakcja spowodowana bodźcem sensorycznym, wrażliwość (ang. sensitivity), zdolność odczuwania, identyfikowania i (lub), rozróżniania jakościowego jednego lub kilku bodźców za pośrednictwem organów zmysłów.

wybrany oceniający

oceniający wybrany ze względu na swoją zdolność do wykonywania testów sensorycznych

zapach

cecha organoleptyczna odbierana przez organ węchu w trakcie wąchania określonych substancji lotnych.

zespół

grupa oceniających, wybrana do uczestnictwa w teście sensorycznym.