Uklad kostny

Anatomia

z gr. anatomē „sekcja (zwłok), krajanie, dział biologii, nauka zajmująca się badaniem budowy organizmów.

Tworca medycyny

Hipokrates, który żył w Grecji między rokiem 460 a 360 p.n.e.

Anatomia dzieli sie na:

prawidłową, patologiczną, topograficzną, radiologiczną

Anatomia prawidlowa

przedmiotem zainteresowań są zdrowe organizmy

Anatomia patologiczna

służy do opisania zmian w chorych narządach

Anatomia topograficzna

przedmiotem zainteresowań jest ułożenie narządów w ciele i względem siebie

Anatomia radiologiczna

opisuje ciało człowieka na podstawie zdjęć radiologicznych

Organizm człowieka składa się z

głowy, szyi, tułowia i dwóch par kończyn

Nasze cialo buduja:

budują komórki, które tworzą narządy

Współpracujące ze sobą narządy tworzą

układy narządów

Rola narzadow jest utrzymanie takich czynnosci zyciowych jak:

oddychanie, odżywianie, rozmnażanie, wydalanie, ruch, reagowanie na czynniki środowiska

Komorki w ciele czlowieka

Kazda z nich pelni określoną funkcję. Są one bardzo małe, niewidoczne gołym okiem. Szacuje się, że jest ich nawet 15 bilionów. Komórki tworzą tkanki, a następnie narządy.

Szkielet

Wyprostowana postawa ciała oraz poruszanie się jest możliwe dzięki szkieletowi. Tworzy go aż 206 kości (w przypadku dorosłego człowieka), które łączą się ze sobą przy pomocy stawów.

Szkielet pokryty jest

mięśniami, które kurcząc się i prostując, wprawiają ciało człowieka w ruch.

Ile jest miesni w ciele czlowieka

Jest ich około 400–500. Stanowią nawet 35% masy ciała u kobiet i 40% u mężczyzn.

W ciele człowieka znajdują się układy:

ruchu (układ mięśniowy i układ szkieletowy), nerwowy, pokarmowy, oddechowy, krążenia, hormonalny (inaczej wewnątrzwydzielniczy lub dokrewny), naczyniowy (układ krwionośny i limfatyczny), immunologiczny, moczowo-płciowy.

Powloka skorna

jeden z ukladow w organizmie. To swego rodzaju osłona, która pokrywa całe ciało i oddziela świat zewnętrzny od wewnętrznego. Jest ona zbudowana ze skóry, a także włosów i paznokci.

Anatomia palpacyjna

wiąże się ściśle ze znajomością położenia poszczególnych struktur organizmu, jakimi są między innymi mięśnie, ścięgna, kości czy nawet narządy wewnętrzne

przykłady narządów, tkanek i części ciała, które można wyczuć poprzez dotyk:

kości, mięśnie (konieczne jest wywolanie w nim napiecia), ścięgna, naczynia krwionośne, nerwy, narzady wewnetrzne, inne struktury jak np. wiezadla, spojenie lonowe

Palpacja miesni i sciegien

W przypadku palpacji mięśni oraz ścięgien niezbędna jest znajomość ich przyczepów początkowych i końcowych, a także czynność.

Pozycja anatomiczna

jest to ustawienie człowieka, do którego odnoszą się osie ciała, kierunki ruchu, płaszczyzny i położenie struktur anatomicznych

Opis pozycji anatomicznej

Pozycja stojaca, glowa skierowana na wprost, konczyny dolne blisko siebie, stopy w lekkiej rotacji zew., konczyny gorne wyprostowane, swob. Zwieszone wzdluz tulowia, oczy otwarte, zwrocone do przodu, neutralny wyraz twarzy, zamkniete usta

Osie ciala

Wyróżnia się 3 podstawowe osie ciała, które przecinają się wzajemnie pod kątem prostym: pionowa/dluga, pozioma/poprzeczna, strzalkowa

Os ciala pionowa/dluga

(axes verticales) – przebiegająca z góry na dół;

Os ciala pozioma/poprzeczna

(axes transversales) – biegnąca prostopadle do pionowej

Os ciala strzalkowa

(axes sagittales) – przebieg prostopadły do obu powyższych

Płaszczyzny ciała

Płaszczyzny ciała przecinają się pod kątem prostym i dzielą ciało człowieka w różnych kierunkach. Wyróżnia się płaszczyzny takie jak: strzalkowa, czolowa, poprzeczna

Plaszczyna ciala strzalkowa

(planum sagittale) – wyznaczona przez oś strałkową i pionową. W efekcie dzieli ludzkie ciało na 2 połowy: prawą oraz lewą

Plaszczyzna ciala czolowa

(planum frontale) – wyznaczona przez oś poprzeczną i pionową. W efekcie dzielą one ludzkie ciało na część przednią i tylną

Plaszczyzna ciala poprzeczna

(planum transversale) – określona przez oś poprzeczną i strzałkową. W efekcie dzielą one ludzkie ciało na część górną i dolną

przedni – tylny

Anterior – posteriori

brzuszny – grzbietowy

Ventralis – dorsalis

czaszkowy – doogonowy

Cranialis – caudalis

położony wewnątrz lub na zewnątrz

Internus – externus

powierzchowny – głęboki

Superficialis – profundus

środkowy, pośredni

Medius, intermedius

pośrodkowy

Medianus

przyśrodkowy – boczny

Medialis – lateralis

czołowy

Frontalis

podłużny

Longitudinalis

strzałkowy

sagitalis

poprzeczny

Transversalis

przebiegający porzecznie

Transversus

Ruchy anatomiczne

prostowanie i zginanie; odwodzenie i przywodzenie; nawracanie i odwracanie; unoszenie i obniżanie; zginanie w bok; obracanie.

Opis ruchow anatomicznych

Wszystkie te ruchy można opisać w odniesieniu do płaszczyzny. W rezultacie – prostowanie i zginanie odnosi się do płaszczyzny strzałkowej, odwodzenie i przywodzenie do płaszczyzny czołowej, zaś nawracanie i obracanie do poprzecznej.

Metoda SFTR

System SFTR umożliwia jasne i precyzyjne zapisanie zakresu ruchomości za pomocą 3 cyfr, powstała pod koniec lat 60. XX wieku.

SFTR skrot

S – sagital (płaszczyzna strzałkowa); F – frontal (płaszczyzna czołowa); T – transverse (płaszczyzna poprzeczna); R – rotation (ruchy rotacyjne).

Zakresy ruchu w stawach mierzone są z

pozycji naturalnego zera, które zostaje uzyskane podczas, gdy pacjent znajduje się w pozycji anatomicznej.

Do układu narządu ruchu zalicza się

układ szkieletowy oraz układ mięśniowy. Mięśnie szkieletowe kurcząc się powodują ruchy kośćca, zatem stanowią czynny aparat ruchu.

Rozróżniamy kości

długie, płaskie, krótkie, pneumatyczne i różnokształtne.

Połączenia kości

Ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty), Wolne (stawy)

staw zbudowany jest z 3 niezmiennych struktur:

powierzchni stawowej, torebki stawowej i jamy stawowej.

Klasyfikacja stawów uwzględnia następujące czynniki:

liczbę powierzchni stawowych; ukształtowanie powierzchni stawowych; liczbę osi, wokół których wykonywane są ruchy w stawie.

Liczba powierzchni stawowych

Na podstawie tego kryterium wyróżniono stawy proste i złożone. Stawy proste to takie, w którego utworzeniu biorą udział tylko dwie kości, natomiast stawy złożone tworzą więcej niż dwie kości.

Ukształtowanie powierzchni stawowych:

kuliste, kulisto-panewkowe, kłykciowe, siodełkowe, zawiasowe, śrubowe, obrotowe, płaskie

Kręgosłup

łac. Columna vertebralis

Kręgosłup składa się z

33-34 kręgów ułożonych jeden nad drugim. Kręgi w dolnej części są duże i masywne, wyżej maleją, kręgi szyjne są więc najmniejsze i najdelikatniej zbudowane.

Kregoslup dzieli sie na kilka czesci

mamy więc 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3-5 guzicznych. Kręgi krzyżowe człowieka dorosłego zrastają się i tworzą kość krzyżową. Kręgi guziczne są kręgami szczątkowymi.

Długość kręgosłupa

stanowi u dorosłego mężczyzny 45% długości ciała, najwieksza döl. między 20. a 30. rokiem życia, po czym po 50. roku życia staje się ona coraz mniejsza w efekcie zwiększenia się krzywizn oraz spłaszczenia krążków międzykręgowych

Na przebiegu kręgosłupa wyróżnić mozna

dwie lordozy: szyjną i lędźwiową, a także kifozę piersiową.

Kręg składa się z dwóch części, jakimi są:

trzon kręgu, luk kregu

Wewnątrz kręgu pomiędzy trzonem a łukiem znajduje się

otwór kręgowy. W efekcie, wszystkie otwory razem tworzą kanał kręgowy, w którym przebiega rdzeń kręgowy.

Na łuku kręgowym znajduje się 7 wyrostków:

wyrostek kolczysty, wyrostki stawowe górne i dolne (parzyste, 2 pary), wyrostki poprzeczne (parzyste 1 para)

Kręgi szyjne

najmniejsze z kręgów prawdziwych; niski trzon; łuk cienki; trójkątny otwór kręgowy; rozwidlony wyrostek kolczysty

I kręg szyjny

szczytowy (łac. atlas)

II kręg szyjny

kręg obrotowy (łac. axis)

Kręgi piersiowe

ruchomo połączone z żebrami; im niższy kręg tym większy ma trzon; klinowaty kształt trzonów

Kręgi lędźwiowe

największe z kręgów prawdziwych; trzony mają kształt nerkowaty lub owalny

Kość krzyżowa

Kość krzyżowa powstaje w wyniku zrośnięcia pięciu kręgów krzyżowych, co zachodzi w wieku 20-25 lat. Ma kształt klina z wierzchołkiem skierowanym w dół.

Na kości krzyżowej wyróżniamy dwie powierzchnie:

miednicza, grzbietowa

Kość guziczna

Kość guziczna kształtem zbliżona do trójkąta, składa się z 4 lub 5 kręgów guzicznych.

Krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

strzałkowej lordoza szyjna i lędźwiowa oraz kifoza piersiowa

Krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej

skrzywienia boczne kręgosłupa

Funkcja kregoslupa:

narząd podporowy ciała oraz ochrona dla rdzenia kręgowego.

Możliwości ruchowe kręgosłupa

Zgięcie i prostowanie w płaszczyźnie strzałkowej, które odbywają się dookoła osi poprzecznej, Zgięcia boczne w płaszczyźnie czołowej dookoła osi strzałkowej, Obroty dookoła osi pionowej przechodzącej przez środek jądra miażdżystego, Ruchy obwodzenia

Krążek międzykręgowy

(zwany potocznie dyskiem) zbudowany jest z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego.

Pierścień włóknisty w krazku miedzykregowym

Zbudowany jest z 15-25 koncentrycznych pierścieni składających się z równolegle ułożonych włókien kolagenowych. Pierścienie te określa się jako blaszki.

Jadro miezdzyste w krazku miedzykregowym

Pierścień włóknisty otacza jądro miażdżyste, które jest galaretowatym rdzeniem krążka międzykręgowego.

Główne składniki pierscienia wloknistego i jadra miazdzystego

Woda stanowi około 80% mokrej masy jądra i 70% mokrej masy pierścienia włóknistego. Kolagen i proteoglikany pełnią funkcje uzupełniające.

Kolageny

są mechanicznie stabilnymi białkami.

białka niekolagenowe

lumikan, biglikan, dekorin, fibromodulina

Funkcja pierscienia wloknistego w krążku międzykręgowym

Pierścień włóknisty odpowiada za utrzymanie w odpowiednim położeniu jądra miażdżystego i zapewnienie wytrzymałości na siły rozciągające. W związku z tym w swoim składzie zawiera aż 70% (suchej masy) kolagenu

Funkcja jadra miazdzystego w krazku miedzykregowym

jądro miażdżyste zawierające jedynie 20% kolagenu. Odpowiada za rozpraszanie sił ściskających oddziałujących na dysk poprzez wywieranie ciśnienia hydrostatycznego na pierścień włóknisty.

Struktura macierza krążka międzykręgowego

jest dynamiczną strukturą. Jej składniki są w sposób ciągły degradowane i zastępowane nowymi cząsteczkami. Równowaga między syntezą, degradacją i akumulacją cząsteczek matrycy decyduje o jakości i integralności macierzy dysków.

Wypadnięcie dysku

Jeśli na skutek przeciążenia lub w procesie naturalnego zużycia dojdzie do pęknięcia krążka, jądro przemieszcza się powodując silne dolegliwości bólowe, ponieważ dochodzi do nacisku na strukturę nerwów.

Wplyw odwodnienia na jadro miazdzyste

Ważną informacją jest też fakt, że jądra miażdżyste składają się w 90% z wody, więc jeśli dochodzi do odwodnienia pojawiają się zwyrodnienia prowadzące do uszkodzenia struktury krążka, w najgorszym wypadku wspomnianego wyżej pęknięcia.

Dyskopatia

schorzenie kręgosłupa, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem.

Dyskopatia objawy

Głównym objawem problemów z dyskiem jest ból. Zazwyczaj silny i trudny do zwalczenia, czasem przewlekły, a czasem nagły i ostry. Dyskopatii mogą towarzyszyć również: mrowienie; zaburzenia czucia; kłucie.

Jakich odcinkow dotyczy w % dyskopatia

Statystyki pokazują, że 60% wszystkich przypadków wypadnięcia dysków dotyczy właśnie tego odcinka. Kolejne 38%. odcinka szyjnego, a pozostałe 2% odcinka piersiowego

Przyczyna dyskopatii

rozkład siły nacisku na poszczególne kręgi. Poniżej odcinka lędźwiowego znajduje się środek ciężkości człowieka, dlatego w tym fragmencie dochodzi do największych obciążeń i dlatego jest to miejsce tak częstych urazów.

Klatka piersiowa sklad

W skład klp wchodzi 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek

Anatomia żeber prawdziwych

7 górnych par łączy się od przodu z mostkiem.

Anatomia zeber rzekomych

Z żeber rzekomych połączone pośrednio z mostkiem ósme, dziewiąte oraz dziesiąte łączą się z wyżej położonym żebrem, dwa ostatnie nie lacza sie (zebra wolne)

Część chrzęstna KLP

Stanowi przedłużenie żeber kostnych i istotnie przyczyniają się do zwiększenia sprężystości ścian klatki piersiowej. Z wiekiem chrząstka żebrowa ulega skostnieniu.

Funkcje żeber

Podstawową funkcją żeber jest ochrona ważnych dla życia narządów wewnętrznych umiejscowionych w obrębie klatki piersiowej (płuca oraz mięsień sercowy) + istotna rola w procesie oddychania

Mostek

(łac. sternum) jest nieparzystą i spłaszczoną kością. Stanowi środkową część przedniej ściany klatki piersiowej.

Mostek sklada sie

rekojesc, trzon, wyrostek mieczykowaty

Mostek zbudowany jest z

istoty gąbczastej zawierającej szpik kostny czerwony, pokrytej dodatkowo cienką warstwą istoty zbitej. Jest ona najgrubsza w górnej części rękojeści.

Funkcja mostka

bardzo ważną część kośćca, zawiera szpik kostny czerwony, nakłuwa się go w obrębie trzonu celem pobrania szpiku do badań hematologicznych

Czaszka

(łac. Cranium)

Funkcja kosci czaszki

Kości czaszki powiązane szwami łącznotkankowymi i chrząstkozrostami stwarzają dla rosnącego mózgowia puszkę kostną, która może się powiększać.

U młodego człowieka można dokładnie podzielić czaszkę na 2 części:

mozgowa i trzewna.

Czesc mozgowa czaszki:

skladajaca sie z 8 kosci, potyliczna; klinowa; czołowa; sitowa; ciemieniowe (x2); skroniowe (x2).

Czesc trzewna czaszki:

nosowe; łzowe; lemiesz; szczęki; jarzmowe; podniebienne; żuchwa; gnykowa; kosteczki słuchowe (młoteczki, kowadełka, strzemiączka); małżowiny nosowe dolne.

Budowa czaszki

Rozpatrując czaszkę jako całość można odróżnić jej ścianę górną i dolną, przednią i tylną oraz 2 ściany boczne.

Ściana górna czaszki

Stanowi sklepienie czaszki, w jej skład wchodzą: łuska czołowa, obie kości ciemieniowe i niewielka część łuski potylicznej.

Ściana dolna czaszki

Stanowi podstawę czaszki.

Ściana przednia czaszki

Stanowi twarz kostną i posiada mniej więcej owalny kształt

W ścianie przedniej czaszki znajdują się zatoki:

zatoki czołowe – od strony przednio-górnej w kości czołowe; komórki sitowe – od strony bocznej w kości sitowej; zatoki szczękowe – w szczękach; zatoki klinowe – od strony górno-tylnej jamy nosowej.

Ściana tylna czaszki

To właśnie na ścianie tylnej znajdują swój przyczep liczne mięśnie karku i grzbietu.

Ściany boczne (2 czesci)

mózgową – większą; twarzową – mniejszą.

Żuchwa

Jest największą i najmocniejszą kością twarzy. Stanowi dolny odcinek części twarzowej czaszki, poza tym łączy się z obiema kośćmi skroniowymi. Ta nieparzysta kość jest jedyną kością ruchomą czaszki.

Budowa zuchwy

Żuchwa składa się z podkowiasto wygiętej części poziomej, czyli trzonu i dwóch symetrycznych części pionowych, czyli gałęzi. Żuchwa ma budowę kości płaskich, gdyż składa się z gęstej istoty gąbczastej, którą otacza dokoła gruba i odporna warstwa zbita.

Staw skroniowo – żuchwowy

jest symetrycznie parzystym stawem, stanowiącym połączenie żuchwy z czaszką, zawsze poruszającym się równocześnie po obu stronach. Istotną rolę odgrywa krążek stawowy, który oddziela powierzchnie stawowe.

Krążek stawowy w stawie S-Z

Ma postać owalnej płytki, grubszej na obwodzie niż w środku. Jest zbudowany z chrząstki włóknistej i zrasta się dookoła z torebką stawową

Torebka stawowa w stawie S-Z

Torebka stawowa kształtem przypomina lekjowaty worek. Ponadto torebka stawowa jest luźna, aby umożliwić wysuwanie się głowy żuchwy do przodu z dołka na guzek stawowy podczas otwierania ust.

Czynności stawu S-Z

Ruchy w stawie prawym i lewym zawsze zachodzą równocześnie. Wyróżniamy trzy kierunki ruchów: wysuwanie i cofanie żuchwy (ruchy ślizgowe); opuszczanie i podnoszenie żuchwy (ruchy zawiasowe); ruchy boczne (ruchy żucia).

Zablokowanie ssż

dochodzi w wyniku podwichnięcia krążka stawowego (dysku) bez redukcji, czyli bez samoistnego powrotu do fizjologicznego położenia.

Kości obręczy konczyny dolnej

Obojczyk (clavicula), Łopatka (scapula)

Część wolna konczyny dolnej

Kość ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kości nadgarstka, pięć kości śródręcza, kości palców ręki, kosc ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kości nadgarstka, pięć kości śródręcza, kości palców ręki

Część górna kończyny dolnej

Kość udowa jest najdłuższą i jednocześnie najmocniejszą kością całego organizmu, Rzepka chroni staw kolanowy od przodu

Kości goleni

W skład kośćca goleni wchodzą dwie długie kości: kość piszczelowa (tibia) oraz kość strzałkowa (fibula).

Kości stepu 7 kosci

skokowa, piętowa, łódkowata, 3 klinowate (przyśrodkowa, pośrednia i boczna), szescienna

Kosci srodstopia

W skład śródstopia wchodzi 5 kości długich o niewielkich rozmiarach.

Palce stopy charakterystyka

pod względem liczby, położenia i kształtu odpowiadają kościom palców ręki, również układ otworów i kanałów odżywczych jest identyczny.