VI Zobowiązania i prawo handlowe

obligare

zobowiązać

obligatio

zobowiązanie

ius obligationis

prawo zobowiązań

vinculum iuris

węzęł prawny

in natura

w naturze

in personam - inter partes

(skarga, powództwo) przeciwko konkretnej osobie - (skuteczność zobowiązania) między stronami

obligatio naturalis

zobowiązanie naturalne (dłużnik nie ponosi odpowiedzialności prawnej za swój dług)

dare facere

przeniesienie prawa własności/świadczenia poprzez działanie

dare non facere

przeniesienie prawa własności/świadczenia poprzez zaniechanie działania

dare pati

zniesienie świadczenia

impossibilium nulla obligatio est

zobowiązanie się do niemożliwego nie rodzi zobowiązania

damnum emergens

poniesiona szkoda

lucrum cessans

utracony zysk

pretium commune

cena rynkowa

pretium singulare

cena jednostkowa

pretium affectionis

wartość sentymentalna

ius moderandi

prawo do umiaru/miarkowania(możliwość ustalenia wysokości odszkodowań

compensatio lucri cum damno

potrącenie zysku ze stratą

ius retentionis

prawo zatrzymania(np. części posagu po rozwodzie)

ius tollendi

prawo do odzyskania rzeczy z nakładu(np. tutor od pupila mógł odzyskać hajs jaki na niego wyłożył)

ius variandi

prawo do wyboru jednego ze świadczeń

obligatio alternativa

z treści zobowiązania wynika kilka form spełnienia świadczenia, uiszczenie jednego z nich zwalnia dłużnika ze zobowiązania

facultas alternativa

dłużnik może uwolnić się od świadczenia w innej formie niż w umowie

datio in solutum

przekazanie własności w celu uwolnienia się od zobowiązania

negotium mixtum cum donatione

czynność mieszana, w której umowa darowizny zostaje połączona z inną czynnością

via facti

dokonanie czynności w drodze faktu

via legis

przez ustawę

lex commissoria

klauzula przypadku(jeżeli dłużnik nie zwraca długu, wierzyciel przejmuje zastaw)

contractus innominatus

umowa nienazwana/bezimienna

pactum de contrahendo

umowa przedwstępna(umowa o zawarciu umowy)

culpa in contrahendo

niedbałość przy zawieraniu kontraktu

rebus sic stantibus

ponieważ sprawy przybrały taki obrót(klauzula zasadniczej zmiany okoliczności)

exceptio non adimpleti contractus

zarzut niedopełnienia kontraktu

dolus

wina umyślna, podstęp

culpa

wina nieumyślna, niedbalstwo

culpa in eligendo

niedbalstwo przy wyborze

casus

przypadek, sprawa

vis maior

siła wyższa

vis cui humana infirmitas resistere non potest

siła, której słabość ludzka nie może się opierać

compensatio

kompensacja, potrącenie, np. długu

novatio

odnowienie, przekształcenie się zobowiązania w drugie (przekształcenie jednej czynności w drugą)

confusio

zmieszanie przez zlanie się praw i obowiązków(np. wierzytelność i dług, zastaw i własność, użytkowanie wieczyste i własność)

cessio

przelew wierzytelności

pactum de non cedendo vel non alienando

umowa o niedokonywanie cesji albo niewyzbywanie się

cessio legis

cesja z mocy ustawy

actio Pauliana

skarga pauliańska: wierzycieli może żądać uznania danej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela np. wyzbywał się majątku

emptio rei speratae

kupno rzeczy przyszłej, spodziewanej, np. plony

emptio spei

kupno szansy, losu (nadziei)

res extra commercium

rzecz poza obrotem prawnym, wyjęta z obrotu

cuius commodum eius periculum

ten kto ma korzyść (zysk) ponosi ryzyko, np. utrata rzeczy

dicta et promissa

zapewnienie i przyrzeczenie o rzeczy; dicta – nieformalne zapewnienie sprzedawcy o przymiotach i braku wad sprzedawanej rzeczy; promissa – obietnica (formalna)

pactum reservati dominii

umowa z zastrzeżeniem własności, np. zastrzeżenie własności sprzedawanego przedmiotu na rzecz sprzedawcy aż do chwili zapłaty ceny

pactum displicentiae

umowa o zwrot rzeczy (w razie gdyby towar nie odpowiadał kupującemu)

pactum in favorem tertii

umowa zawierana na korzyść osoby trzeciej

emptio ad gustum

kupno z zastrzeżeniem, ze kupujący może zwrócić rzecz, jeżeli nie będzie mu odpowiadała

pactum de retroemendo

umowa o odkupienie rzeczy od kupującego

locatio conductio operis

najem dzieła

depositum irregulare

depozyt nieprawidłowy, w którym depozytariusz staje się właścicielem rzeczy

negotiorum gestio

prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

indebitum

nienależność świadczenia (dług nienależny)

condictio indebiti

skarga, roszczenia o zwrot niezależnego świadczenia

condictio causa data causa non secuta

gdy ktoś przeniósł na drugą osobę własność jakiejś rzeczy w oczekiwaniu wzajemnego świadczenia albo zdarzenia, które jednak nie nastąpiło

condictio causa finta

odpadnięcie podstawy prawnej; przyczyna, sprawa zakończona

condictio ob causam finitam

gdy przysporzenie początkowo miało podstawę prawną, ale w pewnym momencie traci ją

conditio sine causa

bezpodstawne, bezprzyczynowe wzbogacenie

condictio ob turpem vel iniustam causam

skarga z tytułu niegodziwości sprawy; np. o odzyskanie rzeczy uzyskanych w sposób nieetyczny lub niezgodny z prawem

affectio (animus) societatis

chęć, wola pozostawania w spółce

tempus deliberandi

czas do namysłu, rozważenia