Wprowadzenie do psychologii komunikacji

Poziomy komunikowania

-intrapersonalny-interpersonalny-grupowy-międzygrupowy-organizacyjny-masowy-międzykulturowy

Arystoteles

retoryka - nauka o mówieniu

John Austin

"świat jest robiony słowami" - słowa tworzą świat fizyczny, społeczny, prawniczy i ideologiczny

Ludwig Wittgenstein

Słowa tworzą niezależne struktury poznawcze dla siebie, których nie ma w rzeczywistości ale dzięki słowom istnieją (np. wróżki)

Noam Chomsky

Człowiek mówi dlatego bo się z tym urodził. Gramatyka zaprogramowana w 3 formach: przecząca, twierdząca, pytająca.

Stephen C. Lewinson

Teoria nadmiaru znaczeń - w większości języków jest za dużo znaczeń i trzeba nadmiar pokasować żeby się zrozumieć

Basil Bernstein

Teoria kodów komunikacyjnych, 2 typy ludzkie: kod ograniczony i kod rozwinięty

Ida Kurcz

Pytania zawieszone, tag questions - pytania nie mają sensu logicznego, a występują w języku

Eric Berne

Koncepcja analizy transakcyjnej - całe życie to zawieranie transakcji (np. uśmiech za uśmiech)

Carl Rogers

Terapeuta humanistyczny, podstawą terapii otwarta komunikacja między pacjentem, a terapeutą

Definicja cybernetyczna

komunikowanie to wymiana, "przepływ" info od nadawcy do odbiorcy (aby była info musi być "niepewność")

Definicja teorii relewancji

Komunikowanie - intencjonalna modyfikacja przestrzeni w polu percepcyjnym odbiorcy. Każdy komunikat to zagadka (odbiorca musi ją odgadnąć, a nadawca dobrze przedstawić).

Definicja pragmalingwistyczna

Komunikowanie - wymiana symboli werbalnych (słowa), wokalnych (dźwięki, oklaski) i niewerbalnych (gesty) dla poprawy poziomu współdziałania między partnerami.

Elementy rozmowy

-procesy poznawcze -motywacja -stan emocjonalny -relacje interpersonalne -kultura i subkultura -cechy anatomiczne -kontekst fizyczny -osobowość

Postulaty dobrej komunikacji

-porozumienie integracyjne -swobodny przepływ informacji -zaufanie i uczciwość

porozumienie integracyjne

wszystkie strony komunikacji powinny korzystać, win-win

Swobodny przepływ informacji

Dążenie do pełnego zrozumienia stanowisk

Koncepcja klasyczna

G. Miller 5 niezależnych elementów komunikacji: źródło, emisor, kanał, receptor, cel -prawo Zipfa -4 typy motywacji w grupie

Prawo Zipfa

częstość używania słów powoduje ich skrócenie

Wskaźnik trudności

trudność językowa tekstu to długość zdań i złożoność słów - długie zdania trudniejsze niż krótkie, ilość sylab ma znaczenie

4 typy motywacji komunikacyjnej w grupie (Miller)

· Ujednolicenie wiadomości w grupie· Zwiększenie zgodności postaw w grupie· Określenie statusu wzajemnego członków (status = ważność)· Ekspresja stanów emocjonalnych

Teoria systemowa

Zdanie znaczy więcej niż poszczególne słowa. Pojęcie holonu, struktura warstwowa. Każdy system zmienia się w pewnych granicach, rozwija się/redukuje. Partnerzy dopasowują wypowiedzi do rozmówcy

Holon

Jednostka nadrzędna w systemie. Zdania składają się np. na dialogi (dialog staje się holonem wobec słów), dialogi składają się na narrację - struktura warstwowa

Ujęcie pragmatyczne - szkoła Palo Alto

Akty komunikacyjne - obserwowalne działania wywołujące specyficzne skutki. Stały proces komunikacji, nieustająca sekwencja zachowań. Aspekty aktu komunikacji: relacyjny, referencyjny -3 destrukcyjne procesy

Relacyjny aspekt aktu komunikacji

aspekt wypowiedzi ludzi, to co myślą o innych

Referencyjny aspekt aktu komunikowania

odniesienie komunikatu do świata, informacja o świecie

3 destrukcyjne procesy

-dyskwalifikacja -mistyfikacjia -przekazy paradoksalne, wew. sprzeczne

Teoria konstruktywistów

Konstruujemy relacje, poglądy, interpretacje poprzez budowanie wew. schematów. Rozwój to większa ilość szczególnych klas interpretacyjnych. Prostota to ogólnikowe, stereotypowe klasy bez wew. zróżnicowania.

symboliczny interakcjonizm

Komunikowanie to wymiana podzielanych symboli dla uzgodnienia znaczeń, jakie mają obiekty dla współdziałających ze sobą osób - komunikacja i język określają świat i jego znaczenia dla ludzi

Teoria świadomego oczekiwania

Granica między świadomym, a nieświadomym, szukanie kontroli zachowania - co mówimy automatycznie (krzyk bólu) a co z wyboru (gra). Główne pojęcie to SKRYPT gdy nie realizowany - zakłóca porządek społeczny.

Kiedy skrypt zawodzi?

· Gdy sytuacja jest całkowicie nowa · Warunki zew. blokują lub utrudniają realizację skryptu· Pojawia się zagrożenie, że zastosowanie „gotowca" przyniesie negatywne skutki· Wieloznaczność utrudnia trafność wyboru

Teoria reguł społecznych

D. Crushman Podstawa społeczeństwa to „uzgodnione przepisy postępowania" czyli znormalizowane reguły, część automatyczna, część wybierana pod kątem celów. Komunikacja: wzajemna identyfikacja + oceny siebie i partnera + percepcja możliwości realizacji celu

Analiza transakcyjna

Eric Berne Motywacja: głód fizyczny, kontrastu, uznania, aprobaty. Struktura osobowości: stany ego Rodzic (powinności), Dorosły (realności), Dziecko (przyjemności). Transakcje komplementarne i skrzyżowane. Cel: uzyskanie uznania, zwanego „Głaskiem".

Koncepcja kodu rozwiniętego i ograniczonego

Bazyl Berstein 2 grupy ludzi operujących dwoma kodami: rozwiniętym i ogarniczonym

cechy kodu rozwiniętego

Świat ma wiele poziomów, konkretne, abstrakcyjne, domyślne odczuwalne. Stosowanie subtelnych rozróżnień, niuansów niewerbalnych. Względność racji. Operowanie materiałem abstrakcyjnym, pojęciowym. Przyszłościowe podejście, plany życiowe.

cechy kodu ograniczonego

Świat jest konkretem, nadużywanie kodu niewerbalnego, poczucie oczywistości swoich racji. Trudności w operowaniu materiałem symbolicznym, abstrakcyjnym. Podejście teraźniejszości, brak umiejętności czekania.

Komunikacyjna psychoterapia

Rogers, postawy terapii: autentyczność, akceptacja, empatia Pearls: domykanie otwartych figur - niedokończone sytuacje które cię męczą(Gestalt), granice ego, samodzielność i współdziałanie bez „przeniesienia"

Neurolingwistyczne programowanie

Manipulacja, sterowanie zachowaniami ludzi. Modalności: główna forma ujęcia świata poprzez wrażenia - wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne - różne zwroty odwołujące się do modalności.

Koncepcja maksym konwersacyjnych

Leech, Skuteczne prowadzenie rozmowy wymaga znajomości typów reguł, maksym kierujących zachowaniem, 4 odnoszą się do zachowań językowych, a 8 do zachowań międzyludzkich.

Zasady organizacji wypowiedzi

1) Reguła poprawności gramatycznej 2) Reguła związku z kontekstem językowym 3) Reguła ekonomiki tekstu 4) Reguła dynamiki, ekspresji

Maksymy interpersonalne

Maksyma 1) uprzejmości 2) aprobaty rozmówcy 3) skromności 4) zgodności 5) współdziałania 6) ironii 7) atrakcyjności 8) taktu

Akty pragmatyczne

-propozycja -rada -prośba -polecenie -obietnica -zgoda i odmowa

metakomunikaty

Wyznaczone przez reguły kulturowe i zwyczaje językowe (np. kolejność zabierania głosu). Służą do uzgodnienia konwencji kontaktów (serio, żart) i wyjaśnienia aktów komunikacyjnych wieloznacznych (prośba o wyjaśnienie terminów, sens znaków itp.)

Filary komunikacji

-wiedza -oceny -działania -metakomunikaty -spójność dyskusji -oczekiwania i nastawienie emocjonalne

Typy metakomunikatów

·regulatory (np. sygnały, że ktoś chce coś powiedzieć)· klaryfikatory (wyjaśniacze)

Globalna organizacja komunikacji

3 etapy w każdym spotkaniu: pozdrowienie (otwarcie kontaktu), podanie tematu, zakończenie

lokalna organizacja rozmowy

feedback, sprzężenie zwrotne, dobrze jak spójne są zachowania stron, dopasowane są pary aktów komunikacyjnych

sposób przejmowania głosu

-płynny (mniej niż 2 sek) -zakłócony Zakłócenia: równoczesne mówienie, martwa cisza

Niewerbalne zachowanie słuchacza

Ubiór, fryzura (mogą być manifestem społecznym), tatuaże, mimika, gestykulacja palcami (język migowy, taniec, przysięga...), spojrzenie (zasłanianie oczu: okulary, dłonie, odwrócenie wzroku -> czerwony sygnał kontaktu)

Wkład konwersacyjny

ilość i jakość aktywnego udziału w konwersacji (bierność - pełna kontrola)

Zasady Grince'a

odnosi się do jakości aktywnego udziału w komunikacji: a-kooperatywności b - prawdy c - odpowiednioście - sposobu (nie ranić, jednoznaczność, rzeczowość, porządek)

siła przebicia

możliwość "narzucenia" swojego tematu, problemu, sprawy jako przedmiotu rozmowy

dynamiczność sposobu mówienia

umiejętność prezentacji swych przekazów w atrakcyjny sposób

spójność kanałów

Kanały: werbalny, wokalny, niewerbalnych Najczęściej główna intencja zawarta jest w kanale niewerbalnych. Niespójność jest korzystna przy emisji przekazów krytycznych, negatywnych.

Zaburzenia emisji i recepcji przekazów

Zająknięcia, powtórzenia, ominięcia, pomruki w wypowiedzi słów, startery i segregatory, urywanie zdań, korekty fraz, wielokrotne rozpoczynanie zdań, przedłużone okresy ciszy, załamania głosu.

poziom motywacji do kontaktu

wskazuje na ocenę przydatności wartości kontaktu dla danej osoby

myślenie linearne

Po kolei, w porządku, przed wynalezieniem radia itp.

myślenie chaotyczne

to tu to tam, w dobie social mediów

Trzy A

Uzależniające cechy Internetu: accessibility (dostępność), affordability (przystępność, przyjazność), anonymity (anonimowość)

Model ACE

Uzależniające cechy Internetu: anonymity (anonimowość), convenience (wygoda), escape (ucieczka od realu)

Pięć "I"

Uzależniające cechy Internetu: interaktywność (kontrola, reakcje), tani dostęp (inexpensive), intoksykacja (zatrucie psychiki), izolacja, integracja i gotowość do kontaktu (imposing)

model kategorii rynkowych

człowiek jest klientem mediów, o jego zachowaniach decydują: wiek, płeć, wykształcenie, dochód, religia, miejsce zamieszkania (to powoli zanika)

Modele nowe

podejście korzyści i satysfakcji, grzybni, dyfuzji oddziaływania, umowy społecznej, współ-orientacji

Podejście korzyści i satysfakcji

uses and gratification - wolność wyboru diety medialnej dzięki zróżnicowaniu mediów kierowana jest tylko potrzebami i chęciami. Media uczą, bawią, wychowują.

Model grzybni

Treści medialne wyrastają na niewidocznych problemach społeczności. Media uwidaczniają to, co ludzi boli, interesuje, frapuje.

model dyfuzji oddziaływania

Wpływ mediów jest wielostopniowy, kaskadowy, niesterowalny dokładnie. Ludzie tworzą hierarchię, w tym też wiedzy i autorytetu. Liderzy opinii decydują, co się ma przyjąć, a co należy odrzucić.

Model umowy społecznej

Niepisany kontrakt zakłada, że nadawca będzie światły, dokładny, uczciwy i bezstronny. Odbiorca ma być uważny i obecny.

Model współ-orientacji

Wzajemne postrzeganie siebie i innych, ich wiedzy o nas i nastawienia do nas wyzwala zachowania- media pomagają w poznaniu wzajemnym, koordynują wizję świata i działania.

Czynniki warunkujące poziom wzajemnego zrozumienia

język kontaktu, znajomość historii, znajomość religii, obraz świata, znajomość obyczaju, mentalność i stereotypy, realizm w ocenie faktów, unikanie zdrażeń, krąg kulturowy, budowa układów

Wymiary kultury, Greet Hofstede

1) indywidualizm-kolektywizm 2) męskość-kobiecość 3) dystans władzy 4) niepewność 5) percepcja czasu